استفاده از کارت‌های اعتباری برای انجام نقل و انتقال پول ابتدا در دهه 1920 و در کشور آمریکا رواج یافت، در آن زمان برخی شرکت‌های خصوصی مانند برخی از هتل‌های زنجیره‌ای و تعدادی از شرکت‌های نفتی مشتریان خود را به استفاده از این کارت‌ها برای سهولت در پرداخت تشویق می‌کردند و استفاده از این کارت‌ها پس از جنگ جهانی دوم و خروج از رکود اقتصادی شدت گرفت.
کارت‌های اعتباری را اساسا می‌توان به دو دسته کارت‌های بانکی و غیربانکی تقسیم کرد، کارت‌های اعتباری بانکی مثل ویزا و مسترکارت از سیستم اعتباری بانک‌ها استفاده می‌کنند، درحالیکه کارت‌های غیر بانکی را شرکت‌ها و مؤسسات دولتی و خصوصی به مقاصد مختلفی عرضه می‌کنند. آمریکن اکسپرس و دینر کلاب نمونه کارت‌های اعتباری غیر بانکی هستند. همچنین در برخی از کشورها شرکت‌های مخابرات و تلفن و یا شرکت‌های توزیع کننده نفت، گاز، بنزین و نیز فروشگاه‌های زنجیره‌ای و باشگاه‌های تفریحی اقدام به صدور کارت اعتباری می‌کنند. دامنه کاربرد این کارت‌ها به دامنه فعالیت شرکت مربوطه و یا اهداف مالی آنها بستگی دارد.
کارت اعتباری عام به زودی در شبکه بانکی راه اندازی می‌شود
در این راستا سید اصغر میر محمد صادقی، مدیرکل اعتبارات بانک مرکزی در اولین نشست خبری خود در سال جاری از اجرایی شدن طرح کارت اعتباری عام در آینده نزدیک خبر داد و گفت: رئیس کل بانک مرکزی با این طرح موافقت کرده و به زودی دستورالعمل آن را به بانک‌ها ابلاغ می‌کنیم. سقف کارت اعتباری عام 10 میلیون و نرخ سود آن متناسب با نرخ سود عقود مبادله‌ای است.
میرمحمد صادقی تصریح کرد: کارت اعتباری 10 میلیون تومانی عام برای نیازهای ضروری قابل استفاده است.
مدیرکل اعتبارات بانک مرکزی در بخش دیگری از صحبت‌های خود، به طرح کارت اعتباری اشاره کرد و اظهارداشت: با انعقاد قرارداد با بانک‌های ملی، رفاه و صادرات 4 هزار و 200 میلیارد تومان از منابع بانک مرکزی به صورت مساوی به این 3 بانک برای اجرای طرح کارت اعتباری اختصاص می‌یابد.
وی افزود: یک میلیون و 500 هزار نفر از بازنشستگان، کارمندان آموزش و پرورش و کارمندان و بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی این تسهیلات را دریافت خواهند کرد. بازنشستگان از بانک صادرات، کارمندان آموزش و پرورش بانک ملی و کارکنان و بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی از بانک رفاه کارت اعتباری را دریافت خواهند کرد.
به گفته وی، دوره بازپرداخت اقساط کارت اعتباری دو ساله و نرخ سود آن 12 درصد است و اگر تا 3 ماه پس از صدور، از کارت آن استفاده نشود، به صورت خودکار غیر فعال خواهد شد.
مدیر کل اعتبارات بانک مرکزی در حالی از طرح ارائه کارت اعتباری عام سخن گفته است که طرح اعطای تسهیلات خرید کالای مصرفی با دوام ایرانی منتخب از طریق صدور کارت اعتباری در سال گذشته ناکام ماند.
فلسفه صدور کارت‌های اعتباری عام مشخص نیست!
حیدر مستخدمین حسینی در این باره گفت: کارت‌های اعتباری از سنوات گذشته در ایران وجود داشته اما در مقطعی بانک مرکزی جلوی این کار را گرفت.
وی خاطرنشان کرد: یک روش جدید در حوزه بانکی افزایش کارت‌های اعتباری است که با گسترش بانکداری الکترونیک روز به روز بر تعداد آن افزوده می‌شود.
این اقتصاددان با بیان اینکه این کارت‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند، تصریح کرد: یک دسته از این کارت‌ها در ابتدا تامین مالی می‌شوند و پس از آن دارنده کارت از وجوه آن استفاده می‌کند. مانند کارت‌هایی که برای یارانه در دست مردم است. دسته دوم کارت‌هایی هستند که فاقد موجودی‌اند و تنها تا یک سقف مشخص اعتبار دارند که در بانکداری بین‌المللی از این دست کارت‌ها استفاده می‌شود که خریدهایی با ارقام بزرگ را هم می‌توان با آنها انجام داد.
مستخدمین حسینی افزود: البته این دست از کارت‌ها نیز در کشور چندین سال پیش برای تعدادی از کارمندان و مؤسسات بخش خصوصی صادر شد اما در دولت و بانک مرکزی فعلی صدور کارت‌های اعتباری، طبق مصوبه‌ای متوقف شد.
وی گفت: گویا بانک مرکزی مجددا قصد دارد نسبت به صدور کارت‌های اعتباری در سطح عام، اقدام کند. باید دید فلسفه آن چیست؟
این کارشناس ارشد اقتصادی خاطر نشان کرد: با توجه به این که کالاهای اساسی خانوارها به صورت مازآد در انواع و اقسام گوناگون در انبارها و فروشگاه‌ها موجود است و الزام خروج این صنعت از رکود به شدت حس مى‌شود، سال گذشته در توافقی که با وزارت صنعت، معدن و تجارت و بانک مرکزی صورت گرفت، مقرر شد تا کارت‌های اعتباری برای بازنشستگان صادر شود تا این اقلام را خریداری کنند اما در عمل این طرح با شکست مواجه شد.
بانک مرکزی به وام 10 میلیونی معترض است اما به کارت اعتباری 10 میلیونی نه
وی با اشاره به پرداخت وام 10 میلیونی ازدواج افزود: زمانی که بانک مرکزی اعلام می‌کند برای افرادی که قصد تشکیل خانواده دارند نمی‌تواند وام 10 میلیون تومانی را پرداخت کند و به مبلغ این وام معترض است، چگونه می‌خواهد کارت‌های اعتباری 10 میلیونی برای عموم شهروندان صادر کند؟ به اعتقاد بنده این موضوع جای تامل دارد.
مستخدمین حسینی تصریح کرد: شاید علت اصلی اعتراض بانک مرکزی به ارائه وام ازدواج، میزان کارمزد پایین آن باشد زیرا در وام‌های دیگر نرخ کارمزدها بالاتر است. در کل این دست از سیاست‌های بانک مرکزی با یکدیگر تناقض دارد و فعالیت‌های بانک مرکزی در این زمینه شفاف و روشن نیست.
ایلنا