موضوع حقوق و دستمزد شاغلان و مشمولان قانون کار در ایران یکی از چالش برانگیزترین مسائل در بازار کار است که همواره مباحث فراوانی پیرامون آن مطرح میشود. اغلب شاغلان و نمایندگان کارگری می‌گویند حقوق دریافتی آنها کفاف هزینه‌ها را نمی‌دهد و از این بابت در تنگنا و مضیقه قرار دارند.
از آنسو دولت معتقد است در زمینه حقوق و دستمزد و افزایش‌های سالیانه نمی‌تواند عملکرد بهتری داشته باشد و رفتار منصفانه‌ای در این بخش دارد. با این حال، حداقل مزد مشمولان قانون کار هنوز هم زیر یک میلیون تومان و برای سال ۹۵ به میزان ۸۱۲ هزار تومان در هر ماه است.
این میزان در یکسال گذشته تنها ۱۰۰ هزار تومان بیشتر شده در حالی که هزینه‌های خانوار در طول سالیان اخیر به مراتب رشد بیشتری داشته و در زمان اجرای فاز اول هدفمندی یارانه ها، هزینه‌های خانوار به شکل افسارگسیخته‌ای رشد داشته و باعث بروز شکاف عمیقی بین هزینه‌ها و درآمد خانوار ایرانی و حقوق بگیران شده است.
در عین حال، عدم ترمیم شکاف بین حقوق و دستمزد که حتی قبل از اجرای هدفمندی یارانه‌ها نیز وجود داشته باعث شده تا مجموع دریافتی امسال شاغلان مشمول قانون کار نهایتا رقمی بین یک میلیون و ۳۵۰ هزار تومان تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در بهترین حالت باشد، در حالی که پیش از این از سوی نمایندگان کارگری و همچنین بانک مرکزی میزان هزینه‌های ماهیانه خانوار ساکن در شهرها رقمی بین ۳ میلیون تا ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان اعلام شد.
برخی می‌گویند ریال می‌گیرند و دلار خرج میکنند
برخی گروه‌های شاغل در جامعه معتقدند ریالی حقوق می‌گیرند ولی به دلار باید هزینه کنند و این مسئله باعث تشدید کسری درآمدی آنها شده است. نمایندگان کارگران همچنین می‌گویند به دلیل اینکه میلیون‌ها نفر امروز حداقل بگیر هستند و ماهیانه ارقامی زیر یک میلیون تومان را دریافت میکنند، از اینرو موضوع شکاف هزینه و درآمد درباره گروه‌های کم درآمد بسیار جدی‌تر است و دولت باید با استفاده از ابزارهایی که در اختیار دارد در راستای بهبود وضعیت معیشتی گروه‌های کمتر برخوردار گام بردارد.
با وجود اینکه هزینه‌های زندگی در کشورهای مختلف متفاوت است، اما نتایج یک بررسی از اوضاع حقوق و دستمزد برخی کشورها با مشمولان قانون کار در ایران نشان می‌دهد که تفاوت‌های فراوانی در این بخش وجود دارد. به بیان دیگر، شاید بتوان گفت در برخی کشورهای با درآمد بالاتر هزینه زندگی نیز بیشتر است، اما به صورت کلی کارشناسان بازار کار معتقدند دستمزدهای فعلی در ایران بسیار پایین و غیر واقعی است.
یک جمله معروف در بازار کار ایران در این‌باره وجود دارد و آن هم اینکه با ارقام فعلی حقوق و دستمزد حتی نمی‌توان هزینه‌های ۱۰ روز اول هر ماه را هم تامین کرد و این مسئله به وجود شکاف عمیق بین هزینه‌ها و درآمد خانوار تاکید دارد. با این وجود، در برخی از کشورها مانند ایرلند، فرانسه، هلند، نیوزیلند، کانادا و آمریکا؛ حقوق و دستمزدهایی بالا به شاغلان پرداخت میشود و اختلاف فاحشی بین ارقام دریافتی شاغلان در این کشورها با شاغلان ایرانی وجود دارد.
وضعیت دستمزد ساعتی در برخی کشورها
حداقل دستمزد ساعتی کارگرانی که امسال ماهیانه تنها ۸۱۲ هزار تومان دریافتی دارند، ساعتی ۳۶۹۳ تومان است که اگر آن را با دلار ۳۴۴۶ تومانی بازار آزاد مقایسه کنیم، می‌توان گفت حداقل بگیران در شرایط فعلی بازار ارز ساعتی ۱.۰۷ دلار حقوق دریافت میکنند، اما این رقم برای شاغلان در کشور انگلیس ساعتی ۱۰.۲۵ دلار است.
همچنین شاغلان در کشور استرالیا ساعتی ۹.۴۵ دلار دریافتی دارند و این میزان برای افراد شاغل در کشور بلژیک ساعتی ۸.۵۷ دلار است. از سویی شاغلان در لوکزامبورگ ساعتی ۹.۲۴ دلار و مکزیکی‌ها نیز برای هر ساعت کار ۱.۱ دلار دریافت میکنند که البته در مرود این کشور، تفاوت زیادی با اوضاع شاغلان ایرانی وجود ندارد.
در شیلی برای هر ساعت کار ۳ دلار و در ترکیه هم ۳.۲ دلار پرداخت میشود. بنابراین بررسی‌ها نشان می‌دهد در برخی کشورها، شاغلان نسبت به افراد فعال در بازار کار ایران در هر ساعت تا ۱۰ برابر بیشتر دریافت میکنند هر چند که ممکن است هزینه‌های بیشتری نیز برای زندگی داشته باشند.
با روندی که دولت در سال‌های اخیر و دولت‌های قبل از آن درباره افزایش سالیانه حقوق و دستمزد نیروی کار داشته‌اند، نمی‌توان انتظار داشت حتی در سال ۹۶ هم حداقل دستمزد کارگران به یک میلیون تومان برسد و اگر روال سال‌های ۹۴ و ۹۵ در افزایش مزد طی شود، احتمالا حداقل دستمزد کارگران در سال ۹۷ از مرز یک میلیون تومان در ماه خواهد گذشت که احتمالا تا آن زمان نیز هزینه‌های ماهیانه هر خانوار شهری از ۵ میلیون تومان عبور کرده است!
خبرگزاری مهر