در صورت تکمیل زنجیره ارزش‌افزوده است که می‌توان به ارزشی ۴ برابری از قیر طبیعی دست یافت، فرآوری که در استان کرمانشاه در انتظار روش‌های نوین است.
معادن استان کرمانشاه
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه عنوان کرد: حدود ۲۵۸ پروانه بهره‌برداری معادن در استان کرمانشاه صادر شده که به طور تقریبی بیش از صددرصد این معادن فعال هستند، اما از آنجا که بیشترین معادن استان جزو معادن مصالح ساختمانی و شن و ماسه به‌شمار می‌روند، به‌دلیل رکود ساخت‌وساز و بازار مسکن، در حال حاضر این معادن از بازار فروش خوبی برخوردار نبوده و برخی از آنها در حالت تعطیل یا نیمه‌تعطیل به سر می‌برند.
سیدنعمت‌اله حقیقی در ادامه با اشاره به معادن شاخص استان کرمانشاه خاطرنشان کرد: معادن قیر طبیعی استان کرمانشاه در کشور شاخص قلمداد می‌شوند، به‌گونه‌ای که افزون بر ۳۱ معدن قیر طبیعی در استان وجود دارد که در این زمینه مقام نخست کشور را به خود اختصاص داده است.
وی با اشاره به کاهش قیمت نفت و فرآورده‌های نفتی ازجمله قیر، عنوان کرد: با کاهش قیمت فرآورده‌های نفتی، قیمت قیر طبیعی نیز کاهش یافته و به این ترتیب سبب رکود در معادن کرمانشاه شده است.
فرآوری قیر طبیعی در انتظار روش‌های نوین
این مقام مسئول در استان کرمانشاه، با اشاره به برنامه‌های سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه تصریح کرد: هدف ما در سازمان این است که بتوانیم نسبت به قیر و فرآوری آن اقدام جدی کنیم، چراکه قیر طبیعی یک افزودنی مناسب به آسفالت به‌شمار می‌رود که هم از نظر کیفیت آسفالت و هم از نظر سایش و مقاومت فشاری، بهتر از قیر پالایشگاهی است.
از سوی دیگر نیز قیمت قیر طبیعی در حال حاضر حدود یک‌سوم قیر پالایشگاهی تمام می‌شود که در صورت جایگزینی قیر طبیعی به جای قیر پالایشگاهی، هم می‌توانیم کیفیت آسفالت را افزایش داده و هم قیمت تمام‌شده آسفالت را کاهش دهیم که این امر برای طرح‌های عمرانی هم از نظر کیفی و هم از نظر قیمتی مناسب‌تر خواهد بود.
حقیقی با تاکید بر این موضوع که اگر به فرآوری قیر طبیعی به روش‌های نوین دست یابیم، شاهد اتفاقات خوبی در این حوزه هستیم، گفت: اگر در تهیه آسفالت در کشور این همراهی روی دهد که به‌جای استفاده از قیر پالایشگاهی، قیر طبیعی به کار گرفته شود، در این صورت می‌توانیم قیر طبیعی را جایگزین قیر پالایشگاهی کنیم که این امر به نوبه خود می‌تواند نقش موثر و بسزایی در معادن قیر استان ایفا کند.
وی در ادامه با اشاره به اینکه استخراج و اکتشاف قیر طبیعی در استان به روش سنتی است، اظهار کرد: بهره‌برداری از معادن قیر طبیعی کرمانشاه به‌طور معمول به روش سیستماتیک انجام نمی‌شود و به‌صورت سنتی و غیراصولی است.
بنابراین یکی از سیاست‌های اصلی سازمان صنعت، معدن و تجارت در استان کرمانشاه مبتنی بر حمایت از قیر طبیعی استان است، از این‌رو درصدد هستیم تا تسهیلاتی را برای نوسازی ماشین‌آلات و تجهیزات در اختیار بهره‌برداران قرار دهیم تا استخراج خود را به شکل بهینه و مبتنی بر روش‌های نوین استخراج با بهره‌وری انجام دهیم.
بنابراین یکی از برنامه‌های اصلی سازمان، ساماندهی قیر طبیعی و بهینه کردن روش استخراج و کمک به بهره‌برداران برای استخراج اصولی است. حقیقی در ادامه افزود: اقدام دیگر ما، توجه به بازارهای هدف است که بازار مصرف قیر با محصولات تولیدی را بیش از پیش معرفی کنیم.
وی در پاسخ به این پرسش که واحدهای فرآوری قیر طبیعی در چه وضعیتی به‌سر می‌برند، گفت: واحدهای فرآوری قیر در استان وجود دارند، اما متناسب با ظرفیت و میزان استخراج و ذخایر موجود در استان نیستند.
از این‌رو یکی از اهداف ما در استان این است که بتوانیم صنایع پایین‌دست قیر طبیعی را افزایش داده و از خام‌فروشی آن پیشگیری کنیم، بنابراین درصدد هستیم تا بتوانیم با پروژه‌های پژوهشی، محصولات جانبی قیر و تنوع محصولاتی که می‌توانیم از این ماده معدنی به‌دست آوریم را افزایش دهیم تا ضمن ایجاد ارزش‌افزوده، به بهبود وضعیت اقتصادی استان کمک کنیم.
اکتشاف نوین، بهره‌برداری بیشتر
این مقام مسئول در ادامه به سرمایه‌گذاری که در زمینه قیر طبیعی در استان انجام شده، اشاره کرد و گفت: از یک سو از سرمایه‌گذارانی برای قیر طبیعی دعوت به عمل آورده‌ایم و از طرف دیگر، از سوی سازمان‌های ایمیدرو و زمین‌شناسی به‌طور مشترک اقدام‌های سیستماتیکی درباره اکتشاف معادن قیر طبیعی، به منظور کشف ذخایر بیشتر و گسترش تحت‌الارضی این ماده معدنی است، چراکه اگر اکتشاف به روش سیستماتیک انجام شود، استخراج بیشتری را می‌توان از معادن داشت.
اما اگر شکل ظاهری کان‌ها را به دقت شناسایی نکنیم، در عمل نمی‌توانیم روش درستی برای استخراج معادن طراحی کنیم. حقیقی افزود: این موارد در حوزه معادن، مواردی است که در استان کرمانشاه مغفول مانده است.
در حال پیگیری هستیم تا قیر طبیعی را از اکتشاف تا فرآوری و محصول تولیدی به‌عنوان یک زنجیره ارزش‌افزوده به اتمام برسانیم تا انتفاع بیشتری را در سطح استان از این موضوع داشته باشیم.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا صادراتی برای قیر طبیعی در دستور کار دارید، گفت: ما باید قیر استان کرمانشاه را از نظر آزمایشگاهی و پژوهشی به‌طور کامل مورد شناسایی قرار دهیم و همچنین موارد مصرف قیر و تولیدهایی که می‌تواند از قیر طبیعی به دست‌اید را شناسایی و پس از آن تولیدات محصولات آن را به انجام برسانیم و درنهایت وارد بازارهای هدف شویم و معرفی قیر را در خارج از کشور داشته باشیم.
اما متاسفانه هنوز کار دقیق و کارشناسانه‌ای درباره قیر نشده است که ما چه محصولاتی می‌توانیم از قیر طبیعی به‌دست آوریم و به‌دلیل همین فقدان اطلاعات، ورود به بازارهای جهانی را برای ما مشکل کرده است.
۷۰ درصد قیر طبیعی ایران در گیلانغرب
قیر طبیعی در صورت فرآوری می‌تواند حدود ۴ برابر ارزش‌افزوده ایجاد کند. درباره خاستگاه‌های قیر طبیعی در ایران و موارد استفاده از این مواد معدنی، حامد ملکی، کارشناس اکتشاف و استخراج معادن قیر طبیعی در گفت‌وگو با صمت عنوان کرد: خاستگاه قیر طبیعی در ایران گیلانغرب در کرمانشاه و استان‌های ایلام و لرستان است. این در حالی است که قیر طبیعی مناطق محدودی از ایران و حتی جهان را به خود اختصاص داده است.
ملکی با بیان اینکه هم‌اکنون۷۰ درصد از قیر طبیعی ایران در منطقه گیلانغرب استان کرمانشاه واقع شده است، تصریح کرد: ماهانه به‌طور میانگین بین ۲ تا ۳ هزار تن قیر طبیعی از این معادن استخراج شده و در ایران این ماده بیشتر به‌صورت خام صادر می‌شود.
وی در ادامه با اشاره به موارد استفاده از قیر طبیعی یادآور شد: قیر طبیعی در ایران بیشتر برای ایزوگام کردن مورد استفاده قرار می‌گیرد و بیش از ۹۰درصد آن به شکل خام صادر می‌شود، به‌طوری‌که در سال‌های اخیر این ماده معدنی بیشتر به کشورهایی مانند مالزی، هند، آلمان، اوکراین، ترکیه و چین صادر می‌شده است.
مشاور اکتشاف و استخراج معادن قیر طبیعی افزود: قیر طبیعی امروزه به‌عنوان یک ماده معدنی صنعتی مهم تلقی می‌شود. این ماده معدنی در کشورهای اندکی که دارای ذخایر نفی هستند، یافت می‌شود و ایران یکی از معدود کشورهای دارای ذخایر قیر طبیعی به‌شمار می‌رود.
ملکی در ادامه با اشاره به کاربردهای دیگر قیر طبیعی تصریح کرد: این ماده معدنی بیشتر برای بالابردن مقاوم‌سازی آسفالت و ترک‌هایی که روی آن ایجاد می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته در ابزار چاپ و پلیمرها نیز کاربرد دارد اما مهم‌ترین محصولی که می‌توان از آن به‌دست آورد، گازوئیل است که در ایران هنوز به چنین فرآوری دست نیافته‌ایم.
وی معتقد است معادن قیر طبیعی مانند چاه‌های نفتی کوچک هستند که اگر فرآوری مناسبی روی آنها شود، ارزش افزوده ۴ برابری خواهند داشت، ولی در حال حاضر به‌دلیل اینکه بیشتر به‌صورت خام برداشت و استخراج می‌شوند، سودآوری چندانی ندارند.
ملکی در پایان یادآور شد: در حوزه ذخایر قیر طبیعی، اقدام‌های اکتشافی مناسبی تاکنون شده، اما مسئله مورد توجه در این‌باره این است که بیشتر کسانی که در این حوزه فعالیت دارند، از سرمایه‌های اندکی برخوردار هستند.
صمت