از جمله مهم‌ترین مشکلات یزد، مربوط به معادن خاک‌های صنعتی بود که در برداشت غیراصولی، میزان زیادی از خاک‌ها همراه باطله‌ها دفن می‌شوند. از طرفی قیمت بالای تمام شده محصول نهایی و فروش آن با قیمت پایین موجب تعطیلی بسیاری از معادن آنها شده است. در این میان حضور مسئولان فنی در معادن خاک‌های صنعتی و نظارت بر عملکرد بهره‌برداران، از میزان تولید باطله‌های معدنی کاسته و در مقابل میزان تولید محصول را افزایش می‌دهد. در غیراین‌صورت در چندسال آینده شاهد کمبود مواد اولیه برای صنایع مصرف‌کننده این محصول خواهیم بود.
اجرایی نشدن قانون معادن
عضو نظام مهندسی معدن استان یزد در این جلسه گفت: یکی از مشکلات موجود در بخش معدن، اجرایی نشدن قانون معادن است. درحالی که این قانون در سال‌های گذشته کامل شده اما از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط به درستی اجرا نشده است. به گفته ناصر دهقانی یکی دیگر از بحث‌های مهم که برای معادن استان یزد چالش‌هایی ایجاد کرده درباره توافقنامه سازمان انرژی اتمی با وزارت صنعت، معدن و تجارت است چرا که بر اساس قانون در محدوده‌های معدنی که مواد رادیواکتیو وجود دارد، بهره‌برداری متفاوت است زیرا باید هنگام صدور گواهی کشف محدوده معدنی، سازمان صنعت، معدن و تجارت از سازمان انرژی اتمی استعلام گرفته و این سازمان بر اساس قانون ۳ ماه فرصت دارد، محدوده مورد نظر را بررسی کرده و اگر اثری از مواد رادیواکتیویی در آن وجود داشت با آوردن دلایل و مستند موارد خاص خود را مطرح کند. وی افزود: با توجه به شرایط زمین‌شناختی استان یزد که امکان وجود مواد پرتوزا و رادیو اکتیویی در آن فراوان است، حدود ۶۰درصد معادن اردکان درگیر بحث انرژی اتمی هستند. در این میان امید است سازمان نظام مهندسی معدن اقدامی به منظور رفع این نوع مشکلات داشته باشد. در واقع فعالان معدنی امیدوارند با حمایت این سازمان از بخش معدن، روند فعالیت‌های معدنی بهبود یابد.
قیمت پایین خاک صنعتی در بازار
اعضای سازمان نظام مهندسی معدن در هر استان بر اساس تخصص و دانش خود در گروه‌های مختلفی عضو هستند. در این‌باره ناصر دهقانی درباره دسته‌بندی گروه‌های تخصصی سازمان نظام مهندسی معدن نیز اینگونه سخن گفت: امید است سازمان نظام مهندسی معدن ایران چیدمانی برای گروه‌های تخصصی اعضای سازمان نظام مهندسی معدن انجام دهد تا به این ترتیب افراد ماهر و متخصص در بخش‌های مربوط به کار گرفته شوند. به‌عنوان مثال در بخش فرآوری و استخراج اصولی، متخصصان همان رشته مشغول به‌کار شوند.
وی در ادامه افزود: یکی از مشکلات منطقه اردکان یزد رعایت نکردن اصول ایمنی برای استخراج از معادن خاک‌های صنعتی است. البته این موضوع به سازمان نظام مهندسی معدن یزد اطلاع داده شده و اقداماتی برای رفع آن انجام شده است. با این حال قیمت تمام شده خاک‌های صنعتی در استان یزد به ازای هرتن حدود ۹۸۰۰ تا ۱۱۶۰۰ تومان بوده و این در حالی است که بعضی از معدنداران محصولات خود را در بازار به ازای هرتن ۶هزار تومان به فروش می‌رسانند که نشان از رکود دارد.
به گفته وی هم‌اکنون به‌دلیل استخراج نادرست در هنگام برداشت، مواد معدنی در زیر باطله‌ها دفن می‌شوند و در نتیجه علاوه بر کم شدن میزان تولید، قیمت تمام‌شده محصول نهایی نیز افزایش می‌یابد. از طرفی با توجه به اینکه استان یزد به عنوان قطب تولیدکننده کاشی و سرامیک کشور به شمار می‌آید، با ادامه این روند در ۵سال آینده با چالش جدی برای تامین مواد اولیه روبه‌رو خواهد شد که از اکنون باید چاره‌ای برای آن اندیشید.
دهقانی افزود: کاهش قیمت خاک‌های صنعتی در بازار از سوی برخی تولیدکنندگان سبب شده بسیاری از معادن تعطیلی‌های طولانی مدت داشته باشند. حال اگر نظام مهندسی معدن وارد عمل شده و از طریق وارد کردن دانش و علوم فنی برای برداشت اصولی از معادن اقدام کنند در نتیجه شرایط معادن خاک‌های صنعتی ایران نیز بهبود خواهد یافت.
بازدید از معادن
در ادامه این جلسه رییس سازمان نظام مهندسی معدن ایران در پاسخ به موارد مطرح شده از سوی اعضای حاضر در جلسه اینگونه سخن گفت: عمده موارد مطرح شده درباره نوع بهره‌برداری از معادن است که باید به صورت فنی و مهندسی اجرا شود. نادعلی اسماعیلی درباره مشکلات معادن خاک‌های صنعتی استان یزد نیز گفت: بخش خاک‌های صنعتی در حوزه معدن، یکی از بخش‌های مظلوم حوزه معدن است. در این میان، اعضای انجمن خاک‌های صنعتی می‌توانند گزارشی درباره وضعیت معادن خاک‌های صنعتی تهیه کرده و به سازمان نظام مهندسی معدن ارائه دهند تا این سازمان با ارائه آن به مسئولان مربوط، به رفع مشکلات کمک کند. همچنین با بازدید از معادن و حضور مسئولان استان نیز می‌توان شرایط معادن خاک‌های صنعتی را بهبود بخشید.
به گفته وی سازمان نظام مهندسی معدن در بخش‌هایی که امکان ورود داشته باشد در خدمت بهره‌بردار و حامی آنها خواهند بود.
مشکل با منابع طبیعی و انرژی اتمی
معاونت معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان یزد به عنوان یکی از حاضران این جلسه مشترک به توافقنامه‌های امضا شده در حوزه معدن اشاره کرد و گفت: بین وزارت صنعت، معدن و تجارت با سازمان انرژی اتمی و سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری(منابع طبیعی) تفاهمنامه‌هایی به شکل جداگانه به امضا رسیده و این در حالی است که اجرای آنها در استان با مشکل روبه‌رو شده است.
بر اساس گفته‌های علی گل‌آقایی چالش‌های موجود بین سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور با بخش معدن قابل توجه است و با وجود برگزاری جلسات متعدد با این سازمان درخواست برای گرفتن گواهی‌های کشف، به نتیجه نرسیده است. به عنوان مثال در سال گذشته باید حدود ۷۰ گواهی کشف صادر می‌شد که از این تعداد تنها ۱۵ مورد گواهی کشف صادر شده است.
معاونت معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان یزد در ادامه به مشکلات و چالش‌های موجود برای معادن خاک‌های صنعتی پرداخت و گفت: هم‌اکنون در منطقه اردکان، برداشت از معادن خاک‌های صنعتی به شکل غیراصولی انجام می‌شود و برای رفع این مشکل، سازمان صنعت، معدن و تجارت و سازمان نظام مهندسی معدن استان یزد می‌توانند وارد عمل شوند؛ به این ترتیب که با مشخص شدن وظیفه بهره‌بردار معدن و مسئول فنی از میزان ضرر و زیانی که به معادن و مواد معدنی وارد می‌شود تا حدودی جلوگیری کنند.
رکود در آزمایشگاه‌های معدنی
یکی دیگر از مسائل مطرح شده چالش و درگیری برای دریافت گواهی کشف معادنی است که به دلیل وجود مواد رادیواکتیوی، نیازمند استعلام از سازمان انرژی اتمی است که با گذشت مدت زمان قابل توجهی نتیجه‌ای نداشته است. این درحالی است که به گفته فعالان معدنی حاضر در جلسه، میزان مواد رادیو اکتیو موجود در برخی از معادن اردکان، پایین بوده و از استاندارد جهانی بسیار کمتر است. همچنین از لحاظ اقتصادی نیز به اندازه‌ای نیست که برداشت از آن صرفه اقتصادی داشته باشد. به گفته حاضران در این جلسه، رکود حاکم بر بخش معدن، بر فعالیت آزمایشگاه‌های معدنی اثرگذاشته و به نوعی این بخش نیز با رکود روبه‌رو است. همچنین در برخی موارد، بهره‌برداران ترجیح می‌دهند نمونه‌های خود را برای آنالیز به دیگر کشورها ارسال کنند. کارشناسان و فعالان این حوزه امیدوارند که با بهبود شرایط معدنکاری در استان یزد، رونق به آزمایشگاه‌های معدنی نیز بازگردد.
صمت