مت اگان گزارشگر سرشناس سی‌ان‌ان مانی روز گذشته نوشت که براساس داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی، عرضه نفت خام ایران از اواخر سال2015 تاکنون سه‌برابر شده است. این سریع‌ترین رشد تولید نفت ایران از ماه ژوئن سال2011 پیش از سخت‌تر شدن حلقه تحریم‌های امریکا و اروپا علیه ایران، تاکنون است.
براساس همین داده‌ها ایران از اواخر سال2015 تاکنون 730هزار بشکه بر تولید نفت خام خود افزوده است. میزانی که بیشترین افزایش سهم در میان کشورهای عضو اوپک بوده است.
مساله مهم‌تر برای اقتصاد آسیب‌دیده ایران در طول سال‌های تحریم، این مساله است که ایران در حال صادرات نفت بیشتری از طریق کشتی است. براساس داده‌های کلیپردیتا صادرات نفت ایران از طریق آب در ماه مه به 2میلیون و 600هزار بشکه در روز رسیده است. رقمی که تقریبا از نوامبر2015 تاکنون سه‌برابر شده است. این آمار با تولید بیشتر و ذخایر کمتر نفت خشکی رقم خورده است. ژولیوس واکر مشاور ارشد در شرکت تحقیقاتی JBC انرژی، به سی‌ان‌ان مانی گفته است: «ایران در افزایش تولید نفت خام خود از زمان برداشته شدن تحریم‌ها تاکنون بسیار موفق بوده است.» او در ادامه گفته است: «البته برآورد این مساله که آنها قادر به حفظ این سطح رشد یا افزایش آن خواهند بود یا خیر، هنوز دشوار است.»
بازگشت ایران به بازار نفت، پویایی جالب‌توجهی را در وضعیت عرضه و تقاضای نفت خام جهان ایجاد کرده است. ازسوی دیگر هجوم نفت ایران به بازار، اختلال عرضه غیرقابل پیش‌بینی ازسوی نیجریه و کانادا را جبران کرده است.
یک سوم از نفت تولیدی ایران در سال جاری میلادی براساس داده‌های کلیپردیتا راهی چین شده است. این نشان از استفاده چین از محیط پایین قیمت‌ها درراستای ذخیره کردن نفت خام برای روز مباداست. دومین مشتری نفت خام ایران طبق این داده‌ها هندوستان و کره‌جنوبی بوده‌اند.
فارغ از اینکه این ماجرا به چه سمتی پیش برود، افزایش تولید نفت خام ایران به این کشور کمک خواهد کرد رقابت جدی‌تری با عربستان‌سعودی در خاورمیانه داشته باشد. توماس او دانل، تحلیلگر ارشد انرژی در ویکی‌استارت البته معتقد است که ایران برای تبدیل شدن به بازیگر اصلی در خاورمیانه احتیاج به رسیدن به مازاد تولید نفت خام دارد.
وزیر نفت ایران به‌تازگی بااشاره به اینکه ایران در آستانه تولید 3میلیون و 800هزار بشکه نفت خام است به افزایش تولید در میدان‌های غرب کارون در این کشور اشاره کرده است؛ اظهاراتی که نوعی قدرتنمایی را نشان می‌دهد.
او دانل اما می‌گوید: «آنها با افزایش سطح تولید سریع‌تر از حد انتظار مردم، جاه‌طلبی خود را نشان می‌دهند، اما این تنها نشان می‌دهد که ایران سریع‌تر به مرحله‌یی خواهد رسید که تغییر و افزایشی در آن رخ نخواهد داد.»
به تعبیری دیگر، ایران برای خانه‌تکانی در میدان‌های نفتی پیر خود نیاز قابل‌توجهی به ورود تکنولوژی و سرمایه شرکت‌های نفتی غربی دارد.
این کشور برای دستیابی به هدف تولید 4میلیون و 800هزار بشکه‌یی نفت خام در سال2021 احتیاج به جذب حداقل 70میلیارد دلار سرمایه خارجی از طریق قراردادهای جدید نفتی خود دارد. هر چند آژانس بین‌المللی انرژی فکر می‌کند که ایران در بهترین سناریو و با فرض عدم بازگشت تحریم‌ها و جذب میزان قابل‌توجهی از سرمایه و تکنولوژی در این مدت به تولید 4میلیون و 100هزار بشکه نفت خام در روز خواهد رسید.
او دانل معتقد است در حال حاضر نشانه‌هایی وجود دارد که شرکت‌های غربی در حال حاضر نسبت به شکستن طلسم قراردادهای نفتی ایران و فاش شدن جزییات این قراردادها، ناامید شده‌اند.
این تحلیلگر در ادامه می‌گوید: «کشمکش‌های فعلی در ایران بر سر قراردادهای موسوم به IPC ناشی از این مساله است که قرارداد با شرکت‌های امریکایی مانند هالیبرتون یا شلامبرجی، مشاغل مرتبط با خدمات نفتی که اکنون توسط سپاه پاسداران انجام می‌گیرد را تهدید می‌کند.»
او درنهایت می‌گوید: «این مساله که شرایط ایران اجازه جذاب‌تر شدن قراردادهای نفتی این کشور برای سرمایه‌گذاران را می‌دهد یا خیر هنوز مشخص نیست.»
تعادل