سال هاست موضوع اختصاص یارانه صادراتی به لبنیات و کارخانه های لبنی برای افزایش قدرت رقابت آنها در بازارهای صادراتی مطرح می شود و علی رغم اینکه دولت در همان سال های ابتدایی آغاز به کارش یارانه برای خرید شیر خام از دامداران را اختصاص داده و قرار بود برای افزایش سرانه پایین مصرف شیر آن را تا چند سال ادامه دهد این مسئله به دلایلی ادامه پیدا نکرد و بالاخره امسال با پیشنهاد دولت این یارانه این بار برای کارخانه های لبنی صادرکننده لبنیات اختصاص یافت.
گرچه صنایع لبنی طی سال های گذشته بی مهری های فراوانی به دامداران کردند و با وجود افزایش ندادن نرخ خرید تضمینی شیر خام از دامداران، بارها قیمت محصولات خود را قانونی و غیر قانونی افزایش دادند.
این بار معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور دام معتقد است که هیچ نگرانی در این زمینه وجود ندارد و افزایش سرانه مصرف شیر و لبنیات در کشور و حمایت از دامداران و صنایع لبنی در این راستا از اهداف استراتژیک وزارت جهاد کشاورزی است که مورد حمایت جدی دولت نیز قرار دارد.
حسن رکنی در این باره اظهار کرد که در قالب این مشوق صادراتی ۲۰۰ میلیارد تومانی که ۱۵۰ میلیارد تومان آن به صنایع لبنی صادرکننده و ۵۰ میلیارد تومان نیز به سازمان مرکزی تعاون روستایی برای خرید شیر خام مازاد از دامداران اختصاص پیدا می کند تا به شیر خام تبدیل و صادر شود و بر این اساس یکی از شروطی که زمان تخصیص یارانه صادراتی در نظر داریم این است که صنایع لبنی صادرکننده ورودی و خرید شیر خام خود از دامداران را افزایش دهند که این خود سبب افزایش نرخ خرید این محصول از دامداران می شود که البته روی قیمت نهایی لبنیات برای مصرف کنندگان تاثیری نخواهد گذاشت.
به گفته وی، مقرر شده تا ۱۰ روز پس از تصویب و ابلاغ این یارانه صادراتی آیین‌نامه اجرایی آن از سوی قائم مقام بازرگانی وزیر جهاد کشاورزی تصویب و ابلاغ شود که البته کارشناسان معاونت امور دام نیز در جلسات آن شرکت خواهند کرد.
- یارانه یا همان مشوق صادراتی لبنیات چگونه تصویب و ابلاغ شد و با چه هدفی در دستور کار دولت و وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفت؟
با افزایش تولید لبنیاتی که در کشور وجود دارد برای تعادل بخشی به عرضه و تقاضای این محصول از مبدأ تولید یعنی واحدهای دامپروری تولید کننده شیر خام تا صنایع لبنی و بازار مصرف دو راه وجود دارد که یکی افزایش زمینه جذب شیر خام در داخل کشور است و دیگری ورود فعالانه در زمینه صادرات لبنیات برای افزایش کمی و کیفی آن در راستای هدفگذاری‌های صورت گرفته در این زمینه است؛ البته هم اکنون ۳۵ کشور دنیا مخاطب و مشتری محصولات لبنی ایران هستند و روز به روز در حال افزایش است.
طی دو سال اخیر محدودیت‌هایی در این زمینه به وجود آمد، چرا که رقابت سنگینی در بازارهای صادراتی لبنیات ایران بین کشورهای صادرکننده لبنیات به وجود آمده است که به عنوان مثال می توان به نیوزلند یا برخی دیگر از کشورهای اروپایی اشاره کرد که محصولات لبنی خود را با قمیت های پایین‌تری در بازارهای جهانی و به کشورهای مختلف عرضه می کنند؛ بنابراین هنگامی که می خواهیم بازارهای صادراتی خود را در این زمینه حفظ کنیم باید مزیت نسبی و برتری برای محصولات لبنی ایران ایجاد کنیم.
در بازارهای صادراتی چند فاکتور مانند ثبات قراردادهای منعقد شده، قیمت و مزیت نسبی از این نظر برای مشتریان خارجی و کیفیت از اهمیت بالایی برخوردار است و برای لبنیات ایرانی با توجه به اینکه کارخانه های لبنی تنوع و کیفیت بالایی در زمینه تولید و صادرات انواع محصولات لبنی دارند باید از طرق مختلف بتوانیم قدرت رقابت لبنیات ایرانی را در بازارهای جهانی افزایش دهیم، چرا که زمانی تنها محصول لبنی صادرشده از ایران شیر خشک بود اما از سال ۱۳۹۳ تا کنون تنوع مناسبی در عرضه این محصولات به بازارهای جهانی ایجاد شده است؛ به گونه ای که محصولات لبنی مانند پنیر، خامه، ماست، دوغ، انواع شیرهای طعم دار و ... به سبد صادراتی لبنیات ایرانی اضافه شده است.
- چه اتفاقی افتاد که به این نتیجه رسیدید که مشوق های صادراتی به کارخانه های لبنی می تواند در این زمینه اثر گذار باشد؟
زمانی که می‌خواهیم بازار صادراتی خود را در این زمینه حفظ کنیم باید مزیت نسبی داشته باشیم و با توجه به اینکه طی یک‌سال و نیم گذشته با چالشی به نام افزایش رقابت‌های کشورهای مختلف در بازارهای منطقه‌ای لبنیات مواجه بوده‌ایم باید بتوانیم در راستای حفظ و افزایش صادرات لبنیا قیمت تمام‌شده یا عرضه این محصولات برای صادرات را به گونه‌ای کنترل کنیم که قدرت رقابت در بازارهای جهانی داشته باشد و به این بدین معنی است که یا باید قیمت تمام‌شده تولید به شکلی کاهش پیدا کند که به راحتی میسر نیست و با توجه به برخی محدودیت‌هایی که پیدا کرده‌ایم حاصل زحمت و دسترنج تولیدکننده است که باید آن را پرداخت کنیم یا اینکه بتوانیم از حمایت یارانه‌ای یا مشوق صادراتی برای محصولاتی که می خواهد صادر شود استفاده کنیم.
در این راستا وزارت جهاد کشاورزی پیشنهاد خود را مبنی بر اختصاص ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار به عنوان یارانه یا مشوق صادراتی به دولت تقدیم کرده و پس از دفاعیات مناسب وزیر کشاورزی در هیات دولت و تصمیم‌گیری نهایی در ستاد تنظیم بازار و وزارت جهاد کشاورزی مقرر شد تا این ۲۰۰ میلیارد تومان به عنوان یارانه صادراتی لبنیات اختصاص پیدا کند.
- جزئیات این یارانه صادراتی چیست و چگونه اختصاص پیدا می‌کند؟
بر این اساس مقرر شد تا ۵۰ میلیارد تومان از این یارانه به سازمان مرکزی تعاون روستایی اختصاص پیدا کند تا شیر خام مازاد واحدهای دامپروری را خریداری و ضمن قراردادی که با صنایع لبنی دارد آن را به شیر خشک تبدیل و صادر کند.
همچنین ۱۵۰ میلیارد تومان از این یارانه مقرر شد به صادرکنندگان لبنیاتی که به طور فعال در زمینه صادرات حضور دارند اختصاص یابد تا بتوانیم حجم محصولات صادراتی‌مان را نسبت به شرایط موجود افزایش دهیم که خوشبختانه طرح همین موضوع پیش از تصویب آن باعث جهشی شد در صادرات لبنیات اثرگذار بود و بسیاری از کارخانه‌های لبنی صادرکننده انگیزه بیشتری برای صادرات پیدا کردند تا بتوانند حضور خود را پررنگ‌تر کنند.
در این راستا مقرر شد تا ۱۰ روز پس از ابلاغ مصوبه یارانه لبنیات از سوی دولت آیین‌نامه اجرایی آن تدوین و از سوی قائم‌مقام بازرگانی وزیر جهاد کشاورزی نهایی و ابلاغ شود که البته کارشناسان معاونت امور دام نیز در جلسات تبیین این آیین‌نامه اجرایی حضور دارند و امیدواریم این یارانه صادراتی بتواند جهشی در صادرات لبنیات ایجاد کند و صنایع لبنی بتوانند مزیت نسبی در بازارهای جهانی نسبت به دیگر کشورها داشته باشند.
- این یارانه صادراتی اختصاص یافته به صنایع لبنی چه تاثیری روی دامداران دارد؟
زمانی که بنا به هر علتی در بازار تقاضای خرید ایجاد کنیم و بخشی از شیری که عرضه می‌شود از بازار خارج کنیم می‌تواند افزایش میزان تقاضای شیر خام و نرخ خرید آن را به نفع دامداران افزایش دهد که البته هیچ نگرانی‌ای در زمینه افزایش قیمت لبنیات در بازار مصرف وجود ندارد.
این افزایش تقاضا می‌تواند از طریق تحریک مصرف داخلی ناشی از طرح‌هایی مانند طرح توزیع رایگان شیر مدارس باشد یا اینکه طرح‌هایی در راستای افزایش صادرات لبنیات.
چنین مسائلی طبیعتاً کشش خرید شیر را از واحدهای دامپروری افزایش می‌دهد و زمانی که این کشش بیشتر شود روی قیمت و تعادل‌بخشی بر عرضه و تقاضای آن اثر می‌گذارد و در این راستا اختصاص مشوق‌های صادراتی به صنایع لبنی تنها روی کارخانه‌ها اثرنمی‌گذارد و به دامداران نیز کمک می‌کند چراکه علی‌رغم ارزآوری بیشتر و مثب‌شدن تراز تجاری بخش کشاورزی می‌تواند خرید شیر را از دامداران به شکلی افزایش دهد و از آنجا که نقدینگی واحدهای فرآوری بالاتر می‌رود بهای دسترنج دامداران در مقطع کوتاه‌تری پرداخت می‌شود.
بنابراین طرح مشوق یارانه صادراتی لبنیات تنها یک حلقه زنجیره تولید را نمی‌بیند و اعتقاد داریم که علی‌رغم اینکه تنها ۱۰ درصد محصولمان در این زمینه صادر می‌شود می‌تواند بقیه بازار لبنیات نیز اثرگذار باشد البته با توجه به اینکه کارخانه‌های لبنی خود اعلام کرده‌اند در راستای کمک به افزایش سرانه شیر بنای افزایش قیمت ندارند مصرف‌کنندگان نگران گران‌شدن لبنیات نباشند.
- با توجه به اینکه صنایع لبنی طی سال‌های اخیر کم‌لطفی‌های بسیاری در حق دامداران کرده‌اند اگر یک صنعتی علی‌رغم دریافت یارانه و مشوق‌های صنعتی در حق دامداران جفا کند وزارت جهاد کشاورزی چه اقدامی در راستای حمایت از دامداران انجام می‌دهد؟
اصلاً زمانی که مشوق‌های صادراتی می‌خواهد اختصاص پیدا کند شرط آن این است که کارخانه‌های صادرکننده باید ورودی و خرید شیر خام را از دامداران افزایش دهند که همین مساله خود باعث تحریک قیمت می‌شود و می‌تواند تعادل نسبی در بازار ایجاد کند و وزارت جهاد کشاورزی از آنجا که افزایش سرانه مصرف شیر و لبنیات در کشور در راستای افزایش شاخص‌های سلامت جامعه را به عنوان یک هدف استراتژیک برای خود تعریف کرده که مورد حمایت جدی دولت نیز قرار دارد درصدد است تا در قالب چنین طرح‌هایی از دامداران و صنایع لبنی به صورت یک طرح کامل حمایت کند تا بتواند به هدف استراتژیک خود در افق برنامه برسد.
ایسنا