ضربه‌گیر زیان سرمایه‌گذاری در بورس

بورس اوراق بهادار تهران در حالی در سه ماهه نخست سال با زیان 9/5 درصدی مواجه شد که بخش عمده‌ای از این ضرر مربوط به عملکرد خرداد‌ماه بود. زیان بازار سهام در خرداد‌ماه حدود 5درصد بود. در این شرایط برخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری به مدد مدیریت حرفه‌ای و استفاده از تئوری‌های مالی، موفق شدند طی بازه مزبور سودهای مناسب را کسب کنند؛ بررسی‌ عملکرد فصل بهار این صندوق‌ها در سه بخش سهام، درآمد ثابت و مختلط، نشانگر آن است که صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعال در سهام موفق شدند تا از بازدهی بیش از 6 درصدی نیز برخوردار شوند. در این میان بالاترین بازدهی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط بیش از 7 درصد بوده است، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت نیز طی دوره زمانی مزبور از بازدهی 10 درصدی برخوردار شده‌اند.

یکی از نهادهای مالی تاثیرگذار بر بازار سرمایه صندوق‎های سرمایه‎گذاری هستند، این صندوق‎ها با سرمایه‌گذاری عمده در دو بخش سهام و اوراق با درآمد ثابت، نقش مهمی در هدایت نقدینگی و چرخش مالی در بازار سهام به‌ویژه در دوران رکودی بازار بر عهده دارند. چون در دوران نزولی، ریسک سرمایه‌گذاری در بورس افزایش یافته و بالطبع سرمایه‌گذاران به حوزه‌های کم‌ریسک‌تر از قبیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری وارد می‌شوند. در این راستا مدیریت صندوق‌ها با چیدمان مناسب پرتفوی خود، نقش مهمی در کنترل ریسک مزبور، جلوگیری از زیان و اعطای سود دارند.

بررسی پرتفوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام نشان دهنده درصد بالای سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت، اوراق با درآمد ثابت و حتی وجه نقد است، به‌طوری‌که پرتفوی برخی از صندوق‌‌های مورد بررسی شامل 74 درصد وجه نقد یا 70 درصد اوراق مشارکت است. این در حالی است که طبق قوانین حاکم بر صندوق‌های سرمایه‌گذاری، باید حداقل 70 درصد از دارایی‌های صندوق سرمایه‌گذاری در سهام به سهام پذیرفته شده در بورس یا فرابورس اختصاص یابد و تنها 30 درصد متعلق به اوراق مشارکت یا وجه نقد باشد که صرف‌نظر از تخلف این صندوق‌ها از رویه قانونی موجود در اساسنامه و امیدنامه، مشاهده می‌َشود که به این ترتیب نقدینگی به سمت بازار پول چرخیده است. مدیران صندوق‌های مزبورعنوان کرده‌اند بیشتر وجوه خود را نزد بانک‎ها سپرده‎گذاری کرده‎اند تا از ریسک‎های بازار سهام در امان باشند و بتوانند به هر نحوی سرمایه‌گذاران خود را راضی نگاه دارند. از طرفی حجم معاملات صندوق‎های سرمایه‎گذاری در سهام نسبت به گذشته با کاهش مواجه شده که این یکی از دلایل کاهش نقدشوندگی سهام و کمبود نقدینگی در بازار سهام است.

بررسی اداره بازرسی و تخلفات سازمان

در این خصوص بهنام چاوشی، رئیس اداره امور نهادهای مالی سازمان بورس، اظهار کرد:چنانچه عملکرد صندوقی برخلاف موارد درج شده در امیدنامه باشد، تخلف صورت گرفته و باید برخورد قانونی با آن صورت گیرد. وی ادامه داد: در صندوق سرمایه‌گذاری در سهام (بدون پرداخت دوره‌ای) اولویت سرمایه‌گذاری در سهام و حق تقدم شرکت‌های بورسی و فرابورسی است که باید حداقل 70 درصد از ترکیب دارایی‌های صندوق را شامل شود. چاوشی با اشاره به ساختار صندوق‌ سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت گفت: در این نوع صندوق اولویت سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت (حداقل 70 درصد از ترکیب دارایی‌ها) است. صندوق‌های مذکور ملزم به سرمایه‌گذاری حداقل 10 درصدی در سهام نیز هستند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط نیز حداقل 40 درصد و حداکثر 60 درصد از دارایی‌های صندوق در سهام پذیرفته شده در بورس یا فرابورس ایران سرمایه‌گذاری می‌شود. چاوشی ادامه داد: به این ترتیب چنانچه صندوقی از این معیارهای یادشده تجاوز کند، متخلف شناخته شده و اداره بازرسی سازمان بورس اوراق بهادار باید آن را بررسی و تخلف مزبور را شناسایی کند.

عملکرد بهاری صندوق‌ها

به دنبال افت 9/5 درصدی شاخص‌کل بورس در بهار امسال، میانگین بازدهی ساده صندوق‌های سرمایه‌گذاری به زیان 7 درصدی رسید. بر این اساس از 93 صندوق مورد بررسی، 8 صندوق با سود روبه‌رو‌ شدند که در صدر آنها صندوق سرمایه‌گذاری فیروزه با ثبت بازدهی 6/3 درصدی قرار داشت. صندوق‌های نیکوکاری دانشگاه تهران و سرمایه‌گذاری نیکوکاری نیک‌اندیشان هنر با کسب بازدهی بالای 3درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. همچنین صندوق‌های مشترک مبین‌سرمایه، نیکوکاری رفاه کودک، آسمان یکم و قابل‌معامله آتیه درخشان مس از دیگر صندوق‌هایی بودند که در این مدت با سوددهی همراه شدند، دو صندوق صنعت و معدن و کارآفرینان برتر آینده نیز بازدهی صفر را به نمایش گذاشتند.

بر‌اساس این گزارش در بین 93 صندوق، 60 صندوق در مقایسه با شاخص بورس(بازه مورد بررسی سه‌ماه ابتدای سال است)، هر‌‌چند با زیان همراه شدند اما توانستند عملکرد بهتری از شاخص کل بورس داشته باشند که در این میان می‌توان به صندوق‌های نوین‌نیک، پیشتاز، اندیشمندان، سبحـان، عقیق، آگاه، اندیشه خبرگان سهام و ایساتیس اشاره کرد که در مجموع زیانی در محدوده 0/1 درصد تا 9/4 درصدی را شاهد بودند و به این ترتیب شاخص بازار با 60 رتبه فاصله از صندوق‌های سرمایه‌گذاری، زیان 9/5 درصدی را به نمایش گذاشت. صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهام بزرگ کاردان، البرز و ذوب‌آهن با ثبت زیان کمتر از 10 درصد در رتبه‌های بعد از نماگر بازار سهام ایستادند.

این در حالی است که پایین‌ترین بازده صندوق‌ها طی مدت مذکور مربوط به صندوق دماسنج با ثبت زیان 28/4 درصدی بود. صندوق‌های افق، نواندیشان و یکم سهام‌گستران شرق به‌عنوان ضعیف‌ترین صندوق‌ها در فصل بهار شناخته شدند.

عملکرد کوتاه‌مدت صندوق‌ها

اما در بررسی عملکرد این نهادهای مالی در خردادماه، وضعیت نامساعدتری به‌چشم می‌خورد. در این ماه صندوق‌های سرمایه‌گذاری از فضای منفی حاکم بر بازار سهام بی‌نصیب نمانده به طوری که میانگین ساده آنها به زیان 4 درصدی رسید بر این اساس 90 درصد از کل صندوق‌ها با زیان مواجه شدند که این زیان در محدوده 0/1 تا 14/3 درصدی در نوسان بود. هر‌چند در این میان 9 صندوق توانستند با سوددهی روبه‌رو‌ شوند. در صدر آنها صندوق نیکوکاری دانشگاه تهران با ثبت سود 4/5 ‌درصدی قرار داشت.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری سبحـان، نیکوکاری نیک‌اندیشان‌هنر، نیکوکاری میراث ماندگارآریان، پردیس، فیروزه، پیشتاز و دو صندوق قابل معامله هستی‌بخش آگاه و آتیه درخشان مس از دیگر صندوق‌های مثبت در خرداد ماه اخیر بودند. همچنین 44 صندوق از جمله معین بهگزین، بورسیران، البرز، فام، همیان سپهر، صبا، افتخار حافظ، بین‌المللی پرشیا، بذر امید‌آفرین و سینا با زیان کمتر از 5 درصد به کار خود پایان دادند. در مقابل صندوق‌های دماسنج، یکم سهام‌گستران شرق و ایساتیس، هر کدام به ترتیب با ثبت زیان 14/3، 13/5 و 10/3 درصدی در انتهای جدول بازدهی صنایع قرار گرفتند.

دنیای اقتصاد