توتال فرانسه بدون شک فعال‌ترین شرکت نفتی اروپایی در صنعت نفت ایران در دوره چند ماه پساتحریم بوده است. امضای قرارداد واردات روزانه ۱۶۰ هزار بشکه نفت، امضای قرارداد محرمانگی توسعه میدان مشترک نفتی آزادگان جنوبی، امضای چندین تفاهم نامه همکاری با شرکت‌های تابع شرکت نفت و گفتگوهای متعدد به منظور امضای قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی از مهمترین فعالیت‌های این شرکت فرانسوی در طول دست کم چند ماه گذشته تاکنون بوده است.
از سوی دیگر درحالی با دستور بیژن زنگنه وزیر نفت قرارداد محرمانگی با توتال فرانسه امضا شده و شرکت ملی نفت ایران مجبور به ارائه جزئیات اطلاعات فنی این میدان مشترک نفتی با عراق به شرکت فرانسوی شده که توتال فرانسه کارنامه قابل قبولی در توسعه میادین نفتی ایران همچون توسعه فازهای پارس جنوبی و میادین نفتی سیری در خلیج فارس نداشته است.
چند هفته قبل سعید حافظی مدیرعامل شرکت نفت فلات قاره جزئیات برنامه اصلاحی توسعه میادین نفتی منطقه سیری A و E که منجر به افت زودهنگام تولید نفت در این دو میدان نفتی که پیشتر توسط توتال فرانسه انجام شده بود، را اعلام کرد.
همزمان با انتقادها از وضعیت توسعه این دو میدان نفتی ایران در خلیج فارس توسط توتال، کارنامه این شرکت فرانسوی در توسعه فازهای پارس جنوبی هم مورد نظر و انتقاد تحلیلگران صنعت نفت ایران است.
بر این اساس سال ۱۳۹۳ برخی از کارشناسان صنعت گاز ایران برای نخستین بار از اخلال عمدی شرکت توتال فرانسه در شیوه برداشت گاز از لایه‌های پارس جنوبی خبر داده و یادآور شدند: با همین اقدامات ایران ۱۰ سال از برداشت یکی از لایه‌های پارس جنوبی محروم شده، بدون آنکه کسی از این موضوع مطلع باشد.
آنان با تاکید بر اینکه به زودی لایحه‌‌ای برای شکایت از شرکت توتال فرانسه توسط انجمن گاز ایران تدوین و به مراجع بین‌المللی ارائه می‌شود، تاکید کردند: در میدان گازی پارس‌جنوبی چهار لایه گازی وجود دارد اما ۱۰ سال است که ایران از بزرگ‌ترین لایه گازی این میدان برداشتی نداشته چرا که طرح شرکت توتال برای برداشت کامل نبوده است.
منصور دفتریان کارشناس انرژی هم پیشتر با بیان اینکه «حقه بازی بزرگی در حال انجام شدن است»، به ضررهای اقتصادی هنگفت ایران از یکسو و منفعت چشمگیر کشور رقیب در آن سوی میدان مشترک اشاره کرده و این کار توتال را عمدی می‌داند.
با گذشت چند سال از این اظهارات کارشناسی شده، شرکت ملی نفت ایران در نهایت برای کشف حقایق تازه گازی در پارس جنوبی آستین‌ها را بالا زد و حفاری‌های اکتشافی در سازندهای عمیق تر این میدان مشترک با قطر آغاز شد.
بر این اساس شرکت ملی نفت ایران حفاری‌های اکتشاف در پارس جنوبی را آغاز کرده به طوری که گزارش شرکت نفت و گاز پارس از این حفاری اکتشافی منتشر شده (سال ۱۳۹۳ منتشر شد) مستندات بیشتری در اختیار کارشناسان شرکت نفت در خصوص حقه بازی توتال در پارس جنوبی قرار داده است.
در همین حال فرخ علیخانی جانشین وقت مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس در تشریح دستاوردهای جدید اکتشافی در پارس جنوبی، گفته بود: با دستیابی به این موفقیت تازه همه ابهام‌های پیشین درباره لایه‌های اصلی مخزنی و سازندهای زیرین میدان گازی پارس جنوبی رفع شد که با تکمیل روند مطالعات آتی، شناخت دقیق تری از این مخزن بزرگ هیدروکربوری حاصل می‌شود.
ائتلاف جدید توتال و قطر علیه نفت ایران
شرکت توتال فرانسه درحالی در طول سه ماه گذشته تاکنون مذاکرات متعددی با شرکت میل نفت ایران برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی و آزادگان جنوبی به عنوان دو میدان مشترک نفتی با کشورهای همسایه را آغاز کرده است که بر خلاف جریان مذاکرات به منظور توسعه و بهره برداری یک میدان مشترک نفتی ایران با قطر قرارداد همکاری امضا کرد.
بر این اساس قطر پترولیوم و توتال فرانسه برای تاسیس یک شرکت تازه قرارداد امضا کردند و بر اساس آن از یکی از بزرگ ترین میادین نفتی این کشور عربی حوزه خلیج فارس بهره برداری می‌کنند.
نکته قابل توجه آن است که این قرارداد برای همکاری در میدان «الشاهین» که مشترک با لایه نفتی پارس جنوبی ایران بوده امضا شده است که شرکت فرانسوی توتال سهمی ۳۰ درصدی در شرکت جدید بهره بردار این میدان مشترک نفتی با ایران دارد.
این قرارداد به معنی خروج شرکت نفتی مرسک دانمارک از میدان الشاهین بوده که به مدت تقریبا ٢٥ سال مجری این میدان نفتی بود که حدود ٤٠ درصد نفت خام قطر را که حدود ٣٠٠ هزار بشکه در روز است، تولید می‌کند.
وزارت نفت را چگونه دور زدند؟
با امضای قرارداد جدید بین قطر و توتال فرانسه درحالی شرکت مرسک دانمارک عملا از توسعه و بهره برداری میدان الشاهین کنار گذاشته شده است که این شرکت دانمارکی دی ماه سال گذشته مذاکراتی را با وزارت نفت برای همکاری‌های دو جانبه آغاز کرده بود.
از این رو بیژن زنگنه وزیر نفت در حاشیه گفتگو با «کریستین ینسن وزیر امور خارجه دانمارک» در تهران، از مذاکره با شرکت مرسک دانمارک خبر داده و گفته بود: امیدواریم نتیجه این مذاکرات برای توسعه چند میدان نفتی (لایه نفتی پارس جنوبی) به نتیجه برسد.
در این بین قطری ها که شاهد مذاکرات مرسک دانمارک با وزیر نفت ایران بودند خیلی زود نسخه این شرکت دانمارکی را پیچیده و توسعه و بهره برداری میدان مشترک نفتی خود با ایران را به یک شرکت امتحان پس داده و البته امین همچون توتال فرانسه واگذار کردند.
بر این اساس درحالی شیخ نشینان قطری در انتخاب شرکای نفتی خود به ویژه در توسعه و بهره برداری میادین مشترک نفتی وسواس و دقت بالایی به خرج می دهند که وزارت نفت به دنبال واگذاری توسعه فاز ۱۱ میدان مشترک پارس جنوبی به شرکت توتال فرانسه است.
در شرایط فعلی با وجود برداشت بیش از یک میلیارد بشکه نفت خام از میدان الشاهین مشترک با لایه نفتی پارس جنوبی، سهم تولید نفت ایران از این میدان مشترک کماکان صفر بوده ودر طول سه سال نخست فعالیت دولت تدبیر و امید هم تاکنون تولید نفت از این میدان مشترک با قطر آغاز نشده است.
بر اساس برآوردهای اولیه، نفت درجای لایه نفتی پارس جنوبی حدود ٧ میلیارد بشکه تخمین زده شده و این میدان در بخش ایرانی از ظرفیت تولید روزانه ۳۵ هزار بشکه نفت خام در فاز اول توسعه برخوردار است.
خبرگزاری مهر