دادههای دولتی و همچنین دادههای مربوط به رصد نفتکش‌ها نشان می‌دهد که بعد از لغو تحریم‌های غرب در پی اجرایی شدن برجام در ماه ژانویه (اولین ماه میلادی)، صادرات نفت ایران از جمله صادرات آن به کشورهای آسیایی روند رو به رشدی داشته است. به‌طوری‌که در شش ماه ابتدایی سال، متوسط صادرات نفت ایران نسبت به مدت مشابه سال قبل به ژاپن 19/1 درصد، به هند 57/9 درصد، به کره جنوبی 122 درصد و به چین 1/9 درصد افزایش یافته است، در مجموع به طور متوسط ایران به کشورهای آسیایی در شش ماه ابتدای سال روزانه 1/41 میلیون بشکه نفت صادر کرده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل 29 درصد رشد داشته است.
افزایش صادرات نفت ایران
صادرات نفت ایران در ماه ژوئن (ششمین ماه میلادی) به بیشترین مقدار ظرف 4/5 سال اخیر رسید و نسبت به دسامبر گذشته(آخرین ماه میلادی) بیش از دو برابر شده است. بر اساس گزارش رویترز، ایران در این مدت با ارائه تخفیف در بهای نفت خود علاوه بر اینکه توانست مشتریان جدیدی چون لهستان را جذب کند، همچنین در بازار آسیا تقاضا برای نفت خود را افزایش داده است. بر اساس این گزارش، صادرات نفت ایران به کشورهای آسیایی در ماه ژوئن نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از 47 درصد رشد کرده و به بیشترین مقدار ظرف چهار سال اخیر رسیده است. کشورهای آسیایی در ژوئن سال گذشته حدود 1/167 میلیون بشکه روزانه از ایران نفت خریداری می‌کردند، در حالی که صادرات نفت ایران به مشتریان آسیایی در ماه ژوئن سال جاری حدود 1/72 میلیون بشکه در روز برآورد می‌شود. از سویی با توجه به اینکه صادرات نفت ایران در دسامبر سال 2015 (آخرین ماه میلادی) کمتر از یک میلیون بشکه در روز بوده، می‌توان گفت در بازه شش ماه ابتدای سال تحت تاثیر رفع تحریم‌های غرب صادرات نفت ایران بیش از 70 درصد رشد داشته است. رویترز در گزارش خود با استناد به کاهش قیمت نفت ایران در بازار آتی برای سررسید آگوست در بازارهایی چون آسیا، مدیترانه و سدی کریر مصر احتمال داد که رشد صادرات نفت ایران همچنان ادامه یابد. در ابتدای سال جاری، سید محسن قمصری، مدیرامور بین‌الملل شرکت ملی نفت نیز در گفت‌وگویی با سایت خبری بلومبرگ اعلام کرد که ایران روزانه 3/8 میلیون بشکه نفت تولید می‌کند که حدود دو میلیون بشکه از این مقدار صادر می‌شود. به گفته قمصری بعد از لغو تحریم‌ها، ایران توانسته 80 درصد از سهم خود در بازار نفت را پس بگیرد. کانگ یو جین، یکی از تحلیلگران بازارهای کالایی در سئول به بلومبرگ می‌گوید به نظر می‌رسد ایران استراتژی خود را با هدف قراردادن بازارهای نوظهور آسیایی برای افزایش سهم بازار و افزایش تولید و رسیدن به قبل از تحریم‌ها قرار داده است. به گفته وی ایران برای حفظ و گسترش بازارهای خود نه تنها نیاز به تقویت روابط خود با مشتریان سنتی خود دارد بلکه باید با همه کشورهایی که تقاضای رو‌به رشدی برای نفت دارند رابطه برقرار کند. البته در این راه به یقین با کشورهایی چون عربستان و روسیه دارد رقابت می‌شود، رقابتی که روز به روز افزایش خواهد یافت. یکی از این خریداران جدید پالایشگاه ژاپنی TonenGeneral Sekiyuاست. این پالایشگاه ماه گذشته اولین محموله نفت خود را پس از جدایی از شرکت آمریکایی اکسون موبیل از ایران خریداری کرد.
کشورهای آسیایی چقدر خرید خود از ایران را افزایش داده‌اند؟
چین که بزرگ‌ترین خریدار آسیایی نفت محسوب می‌شود، در ماه ژوئن(ششمین ماه میلادی) 780/2 میلیون بشکه از ایران نفت خریداری کرده، این در حالی است که در آخرین ماه پیش از لغو تحریم‌ها (دسامبر) 530 هزار بشکه از ایران نفت وارد کرده بود. بر این اساس واردات نفت این کشور در 6 ماه اول سال حدود 48 درصد رشد داشته است. با این حال متوسط واردات روزانه چین از ایران در شش ماه ابتدای سال 2016 حدود 600/6 هزار بشکه بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل تنها 1/9 درصد رشد داشته است. متوسط واردات روزانه نفت این کشور از ایران حدود 589/4 هزار بشکه بوده است. هند که بر اساس آمار آژانس بین‌المللی انرژی دومین مصرف‌کننده بزرگ نفت در آسیا است، در ماه ژوئن روزانه 381/5 میلیون بشکه از ایران نفت خریداری کرده است که در مقایسه با مقدار 233 هزار بشکه‌ای واردات این کشور از ایران در ماه سپتامبر رشد 63 درصدی را نشان می‌دهد. از طرفی در فاصله ماه‌های ژانویه تا ژوئن سال 2016 (6 ماه ابتدای سال) هند به‌طور متوسط روزانه 341/9 هزار بشکه از ایران نفت خریداری کرده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 57/9 درصد رشد داشته است. ژاپن که در سال 2016 بر اساس برآوردهای آژانس بین‌المللی انرژی سومین مصرف‌کننده بزرگ نفت در آسیا بعد از چین و هند خواهد بود، در شش ماه ابتدای سال به‌طور متوسط 206 هزار بشکه از ایران نفت خریداری کرده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد 19/1 درصدی داشته است. از سویی این کشور در ماه ژوئن 275 هزار بشکه از ایران نفت خریداری کرده که نسبت به دسامبر گذشته رشد بیش از 57 درصدی داشته است. هرچند که این کشور در ماه مه روزانه 333 هزار بشکه در روز نفت از ایران وارد کرده بود، بنابراین واردات نفت این کشور از ایران در ژوئن سال جاری نسبت به ماه قبل از آن افت 14 درصدی داشته است. براساس این گزارش ایران در این ماه 8/8 درصد از نفت مورد نیاز ژاپن را تامین کرده و پس از عربستان، امارات و قطر چهارمین صادرکننده نفت به این کشور بوده است. این درحالی است که کشورمان در سال‌های تحریم در بهترین حالت جایگاه پنجم را بین کشورهای صادرکننده نفت به ژاپن داشت.
اما کره جنوبی، چهارمین مصرف‌کننده بزرگ نفت در آسیا نیز در نیمه اول سال جاری میلادی به‌طور متوسط 265 هزار بشکه نفت از ایران خریداری کرده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 122 درصد رشد داشته، همچنین نسبت به ماه سپتامبر گذشته بیش از 300 درصد افزایش یافته است.
دنیای اقتصاد