برای تحلیل عملکرد شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای نیاز به آمار رسمی است اما این شرکت‌ها آمار و عملکرد درستی ندارند؛ در واقع درباره شرکت‌های صنعتی و بازرگانی نیز که در کشور در حال فعالیت هستند و نظارت و کنترل می‌شوند نیز اطلاعات درست و جامعی وجود ندارد چه رسد به شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای.
عوامل 5گانه ناکارآمدی بازاریابی شبکه‌ای در ایران
این استاد دانشگاه با اشاره به مهم‌ترین دلایل ناکارآمدی شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای در ایران، گفت: نخستین دلیل ناکارمدی آن است که در بازاریابی شبکه‌ای سهم مشارکت در عرضه محصولات خیلی محدود است و حتی اگر بر روی محصولات داخلی نیز سرمایه‌گذاری کنند به همان دلیل سابقه بد تاریخی ظرفیت و قابلیت آنها قابل توجه نیست.
وی ادامه داد: دلیل دوم ناکارآمدی آن است که بازاریابی شبکه‌ای با توجه به وضعیت حاضر و تجربه‌ای که در دیگر کشورها دارند صنفی نیست که قابلیت و کشش محرک اقتصادی را داشته باشد چنانکه سهمی از بازار را در اختیار دارد ولی سهم‌شان قابل توجه نیست که بتوان به عنوان یک اهرم سیاست گذاری از آن استفاده کرد و در بقیه نقاط دنیا هم همینطور است؛ در صورتی که در داخل کشور اعداد و ارقام عجیب و غریبی تحت عنوان سهم بازاریابی شبکه‌ای مطرح می‌کنند که واقعا صحت ندارد.
وی با بیان اینکه حتی شرکت‌های معتبر غربی اعداد و ارقام‌شان از سهم بازار قابل توجه نیست، افزود: البته لازم به ذکر است که اگر اعداد و ارقام‌شان را به ریال تبدیل کنیم برای اقتصاد ما قابل توجه است ولی به واحد پولی خودشان و به نسبت اقتصاد خودشان عدد قابل توجهی نیست.
عزیزی دلیل سوم ناکارآمدی را سوء استفاده‌هایی دانست که در حال حاضر در کشور از این فعالیت می‌شود و گفت: دلیل چهارم ناکارآمدی آن است که زمانی که ساختارهای شبکه‌ای و هرمی با هم مخلوط شد فضای مبهمی را در سطح جامعه ایجاد می‌کند و افکار عمومی و بازارنسبت به این نوع فعالیت‌ها دچار تردید می‌شوند و این خود عاملی است که مانع توسعه بازاریابی شبکه‌ای شده است.
وی افزود: بسیاری از مسولان و مدیران مربوطه تفاوت ساختارهای شبکه‌ای واقعی را با ساختارهای هرمی غیر قانونی نمی‌دانند و مردم عادی نیز قدرت تفکیک این دو را ازهم ندارند و در این فضای مسموم شروع به مجوز دادن کرده‌اند.
این کارشناس مسائل بازاریابی با دلیل پنجم ناکارمدی بازاریابی شبکه‌ای را این گونه توضیح داد: با توجه به رشد بهره‌گیری از بازاریابی اینترنتی و خرید اینترنتی چنانکه شما می‌توانید خریدتان را به طور مستقیم داشته باشید دیگر تبلیغات و فروش چهره به چهره که به عنوان یکی از محاسن بازاریابی شبکه‌ای مطرح می‌شود اثرخود را از دست خواهد داد.
بازاریابی شبکه‌ای در ادبیات علم بازاریابی روشی مدرن نیست
وی با تاکید بر اینکه این که بازاریابی شبکه‌ای روش نوینی نیست و از قدیم الایام وجود داشته است، گفت: این نوع بازاریابی مبتنی بر ارتباط رو در رو و دوطرفه و توصیه است و واقعا در ادبیات علمی مدرن نیست.
عزیزی با بیان این که روش توصیهای اثربخش‌ترین روش بازاریابی موجود در تمام دنیا است، گفت: بازاریابی توصیهای به این معناست که یک نفر شخصی را توصیه و ترغیب به خرید کالایی مشخص کند، منتها این روش توصیهای در قالب شرکت های بازاریابی شبکه‌ای موجود نمی‌تواند توسعه و رشد کند به این دلیل که فضای شرکت‌های بازاریابی ظرفیت بسیار محدودی دارد.
وی در ادامه تصریح کرد: در دنیای سنتی و عادی زمانی که شخصی کالا و برندی را به دوستان و نزدیکان خود توصیه می‌کند اگر هدف از این توصیه سود و منفعت باشد و طرف مقابل نیت و هدف از این توصیه را متوجه بشود اعتماد و اطمیناش کم خواهد شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با طرح این پرسش که آیا غیر از این است که در بازاریابی شبکه‌ای بازاریاب از توصیه‌های خرید و تبلیغات کلامی به سود می رسد؟ گفت: در این صورت دیگر مشتری اعتماد قلبی خود را از دست می دهد و بازاریاب را نه در مقام توصیه‌گر بلکه منفعت طلب در فروش می‌بیند بنابرین روش بازاریابی مبتنی بر توصیه کلامی پتانسیل بسیار بالایی دارد ولی نه در غالب شرکت های بازاریابی شبکه ای.
وی ادامه داد: تا آنجایی که مطلع هستم اعداد و ارقام مبادلات اقتصادی بازاریابی شبکه‌ای بسیار کوچک است چنانکه در کشورهای مختلف بازاریابی شبکه‌ای نسبت به اقتصاد غیرشبکه ای عدد قابل توجهی را شامل نمی‌شود.
وی افزود: اغلب این نوع فعالیت ها به عنوان شغل دوم و یا سوم در دنیا مطرح شده است.
حمایت از تولید کنندگان معتبر داخلی به جای بازاریابی شبکه‌ای
این استاد دانشگاه با بیان اینکه اگر به معنای حقیقی به دنبال رونق اقتصادی، تولید داخلی و اشتغال هستیم مکانیسم‌ها و روش‌های میانبر دیگری وجود دارد، ادامه داد: از جمله این روش‌ها آن است که تسهیلاتی را از طریق سیستم های موجود در اختیار برند‌های داخلی قرار بدهیم و یا امکانی در اختیارشان قرار بدهیم تا فرصت تبلیغات بیشتر از طریق صدا‌و‌سیما و شبکه‌های پربیننده و بیلبورد‌ها و روزنامه‌ها و رسانه‌های گروهی داشته باشند. چنانکه قطعا این کار بر روی تولید،اشتغال و اقتصاد اثربخشی بیشتری از سیستم موجود بازاریابی شبکه‌ای دارد.
عزیزی در خصوص نوع، شدت و دقت نظارت بر روی شرکت‌های بازاریابی در خارج از کشور توضیح داد: به عنوان نمونه در آمریکا یکی از دفاتر دولتی که اختیار صدور مجوز‌ها و نظارت بر شرکت های بازاریابی شبکه ای را داراست به صورت آنلاین فرمی برای گزارش‌دهی مشکوک بازاریابی شبکه‌ای ایجاد کرده است که اگر شخصی متضرر شده است این امکان را دارد که به صورت آنلاین شکایت کند و فوری پیگیری شود.
وی تصریح کرد: سازمان امور مالیاتی مهم ترین مرجع برای اعلام اطلاعات عملکرد شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای در این مدت 5 ساله قانونی‌شان است. به دلیل اینکه این شرکت‌ها دفتر مالیاتی دارند و هم مالیات بر عملکرد و مالیات بر فروش دارند و میزان فروش و درآمدشان مشخص است.
وی در پایان گفت: تعدادی از همین شرکت های بازاریابی شبکه ای برای همکاری به بنده پیشنهاد دادند ولی پیشنهاد هیچ کدام را قبول نکردم در ضمن خیلی از دانشجو ها به بنده مراجعه می‌کنند برای عضویت در این شرکت ها ولی من چنین کسب و کاری را توصیه نمی‌کنم.
خبرگزاری فارس