وظیفه اصلی بورس اوراق بهادار، فراهم آوردن بازاری شفاف و منصفانه برای دادوستد و اوراق بهادار و همچنین سیستمی مناسب برای نظارت بر جریان دادوستد عملیات بازار و فعالیت اعضای آن است، ویژگی اساسی آن نیز حمایت قانونی صاحبان منابع پس‌اندازی و الزامات قانونی برای متقاضیان سرمایه است.
بازار سرمایه یکی از بازارهای مالی است که جایگاه تامین بلندمدت سرمایه شرکت‌ها است. در کشورهای پیشرفته بازار سرمایه و به خصوص بورس اوراق بهادار مهم‌ترین جایگاه تامین سرمایه واحدهای تجاری و صنعتی است. در حالی که در کشورهای کمتر توسعه یافته همچون ایران، تمرکز تامین مالی بر شبکه بانکی است. امروزه همه کشورها با نظام‌های سیاسی متفاوت، ضرورت ایجاد یا تقویت و گسترش بورس را از اهداف استراتژی خود می‌دانند.
در این نوشتار به بررسی عواملی پرداختیم که بیشترین تاثیر را بر بورس در ایران می‌گذارد، این عوامل به بسترهای مختلف تقسیم می‌شوند همچون:
* شناسایی مهم‌ترین عوامل موثر بر بورس
* راهکارهای رفع موانع مذکور
در حال حاضر اوراق بهادار مورد مبادله در بورس تهران، شامل سهام عادی و برگه‌های حق تقدم خرید سهام و اوراق مشارکت هستند.
در آیین‌نامه معاملات بورس تهران، ارائه سفارش به صورت «بهترین قیمت» و «قیمت معین» پیش‌بینی شده است، ولی سفارش‌ها عمدتا از نوع «بهترین قیمت» است.
معاملات معمولا به طریقه حراج یا قیمت مقطوع انجام می‌شود و کارگزاران پیشنهادهای خرید یا فروش را با توجه به دستورات خریداران و فروشندگان، با ذکر تعداد سهم و قیمت آنها عنوان می‌کنند.
عوامل موثر بر قیمت سهام
به‌طور کلی می‌توان عوامل تاثیرگذار بر قیمت سهام را به سه دسته تقسیم کرد:
الف) عوامل کلان (محیطی):
شرایط و عوامل سیاسی کشور، وضعیت اقتصادی جهان و ایران، بودجه سالانه کشور، سیاست‌های کلان پولی، مالی و ارزی، نرخ تورم
ب) عوامل صنعتی
نحوه قیمت‌گذاری، عرضه و تقاضای محصولات صنعتی، سرمایه‌گذاری‌های کلان و بلندمدت، تحولات تکنولوژی
ج) عوامل خرد (درون شرکتی)
نسبت P/E (قیمت به سود)، افزایش سرمایه توسط شرکت‌ها، نوع مالکیت شرکت‌ها (ترکیب سهامداران)، پیش‌بینی درآمد هر سهم (EPS) و ثبات روند EPS، طرح‌های توسعه شرکت ، مدیریت شرکت، نوسانات قیمت سهام، ریسک هر سهم، شفاف‌سازی اطلاعات مالی
ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه بود:
پرسشنامه طراحی شده با 29 سوال در هفت سرفصل شامل: رفتارهای سیاسی، رفتارهای روانی جامعه، عوامل فرهنگی، عوامل اقتصادی، عوامل صنعتی، اقلیمی و بین‌المللی. اطلاعات مورد نیاز پس از اعتبار‌سنجی و تایید روایی استخراج و با استفاده از آزمون t و کولوموگروف اسمیرنف آنالیز شد که نتایج حاصل به شرح زیر بود:
مشخص شد به جز عوامل اقلیمی‌سایر عوامل از جمله رفتارهای سیاسی، رفتارهای روانی جامعه، رفتارهای فرهنگی، عامل اقتصادی، عامل صنعتی و عامل بین‌المللی بر بازار سرمایه نقش دارند.
با توجه به عوامل ریشه‌یابی شده توجه به موارد زیر می‌تواند راهگشا باشد:
1- تمرکز بر فعالیت‌های کارشناسی در بدنه اصلی دولت و اتخاذ سیاست‌های دیپلماتیک مناسب در قبال رویدادهای بین‌المللی
2- عمق بخشیدن به بازار از طریق ورود سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری
3- افزایش مدیریت کنترل ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه از طریق جذب سرمایه‌های جدید و افزایش نقد‌شوندگی اوراق بهادار.
4- اجتماعی کردن فعالیت‌های اقتصادی از طریق واگذاری سهام شرکت‌های دولتی که در یک فرآیند تدریجی باعث کاهش تصدی‌گری دولت خواهد شد.
5- ممانعت از سیاسی شدن بورس، به تبع آن کاهش تنش‌های سیاسی در سطح جامعه و به اجرا درآوردن قانون مبارزه با پولشویی.
6- تدوین و اجرای قوانین و مقررات حاکم بر بازار سهام به گونه‌ای که نتایج حاصله، اقتصاد کشور را در مسیر رشد و توسعه قرار دهد.
7- جدی گرفتن آموزش و مشاوره به عنوان یک وظیفه ملی توسط دست‌اندرکاران.
8- دعوت از سرمایه‌گذاران ایرانی خارج از کشور برای ایجاد رونق اقتصادی، افزایش رقابت‌پذیری و بالا بردن سطح نقدینگی
9- ارائه اطلاعات کامل و شفاف به سرمایه‌گذاران و صاحبان سهام که این امر موجب تصمیم‌گیری‌های صحیح و به موقع در بازار سرمایه خواهد شد.
10- تخصیص اعتبارات مناسب در جهت حمایت از بخش صنعت و تشویق آنها به حضور موثرتر در بازارهای سهام و فرابورس.
11- توسعه تحقیقات از طریق گسترش همکاری‌های بخش صنعت و دانشگاه.
12- کاهش ریسک حاصل از نوسانات بازار از طریق تحلیل عملکرد مالی شرکت‌ها.
13- افزایش جذابیت بازار سرمایه و کاهش ریسک سرمایه گذاری در آن که موجب بالا رفتن درصد جذب نقدینگی و اقبال این بازار نسبت به رقبایی همچون بازار مسکن و ارزهای خارجی می‌شود.
دنیای اقتصاد