هرچند عوامل روانی همیشه نقش موثری بر نوسانات قیمتی اوراق بهادار بازار سرمایه ایفا می‌کند، اما نمی‌توان از نقش متغیرهای بنیادی در این زمینه چشم‌پوشی کرد. رشد قیمتی این اوراق نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران در اوراق «تسه» و متقاضیان تسهیلات مسکن آماده عرضه بیشتر تسهیلات مسکن هستند. کسانی که این اوراق را خریداری می‌کنند برای مدت طولانی امکان استفاده از تسهیلات را خواهند داشت و همین امر موجب شده است که انتظار کاهش نرخ تسهیلات شبکه بانکی (که در پی کاهش انتظارات تورمی رخ داده است)، تقاضا برای این اوراق را افزایش دهد. درست در همین زمان مدیریت بانک مسکن از تلاش برای کاهش نرخ تسهیلات وابسته به سپرده بانک خبر می‌دهد و اثر این عامل را تشدید نیز می‌کند.
یکی دیگر از عواملی که بر رشد تقاضا و به‌تبع آن قیمت این اوراق بی‌تاثیر نبوده است، پیش‌بینی رفع رکود از معاملات مسکن با قیمت متوسط است که همزمان با رکود نسبی در سایر بخش‌های اقتصاد کشور (به‌ویژه بخش‌های سرمایه‌گذاری) علاقه به تامین مالی در این بخش را افزایش داده است.
عامل دیگری که بر نوسانات قیمتی این ابزار مالی تاثیرگذار است، آثار تقویمی است. در فصل تابستان رونقی در معاملات مسکن وجود دارد و همچنین اکنون زمان سررسید سپرده‌های سال گذشته است و به این ترتیب معامله‌گران بازار املاک و مستغلات به‌دنبال تشکیل سبد تامین مالی خود برای ورود به این بازار هستند.
همانطور که مشاهده می‌کنید مجموعه عوامل روانی، بنیادی و تقویمی باعث شده است که قیمت اوراق تسهیلات مسکن طی یک ماه گذشته رشد داشته باشد و به سطحی برسد که این پرسش را در ذهن متقاضیان و سرمایه‌گذاران ایجاد کند که آیا دریافت این تسهیلات از طریق خرید اوراق تسه توجیه اقتصادی دارد؟
تغییرات قیمتی اوراق تسهیلات مسکن نشان از پویایی بازار در پیش‌بینی نرخ‌ها دارد و اگرچه ممکن است به سود یا زیان سرمایه‌گذاران منجر شود، کارآتر از تعیین دستوری نرخ‌ها است. واگذاری تعیین نرخ به سیستم بازار تجربه‌یی است که سال‌ها در تمام کشورهای توسعه‌یافته برقرار بوده است. رونق معاملاتی و نوسانات قیمتی این اوراق نشان می‌دهد که بازار سرمایه ایران (که به‌شدت با کمبود ابزارهای مالی مناسب مواجه است) فرصت‌های بسیاری برای طراحی‌های مالی در اختیار دارد.
بازار پیش روی اوراق تسهیلات مسکن همچنین نشان‌دهنده فرصتی برای شبکه بانکی است تا با طراحی اوراقی، انواع مختلف تسهیلات املاک و مستغلات را از طریق بازار سرمایه عرضه کند و نرخ‌گذاری این اوراق هم از طریق سازوکار عرضه و تقاضا تعیین شود. همچنین توسعه ابزارهای مالی بر اساس اوراق تسهیلات مسکن (که خود می‌تواند بسیار متنوع باشد)، امکان نرخ‌گذاری اشتباه در بازار سرمایه را به‌شدت کاهش خواهد داد. ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی‌بر سپرده‌ها و عرضه اوراق توسط این صندوق‌ها ایده اولیه‌یی در این حوزه است و البته که با اندکی مطالعه و اندیشه بیشتر می‌توان ابزارهای مالی بسیاری براین اساس طراحی کرد. بی‌تردید همه ابزارهای مالی که سازوکار تعیین نرخ و قیمت‌گذاری اوراق را به بازار واگذار کنند، کارآتر از دستکاری قیمتی توسط نهادهای مالی است.
تعادل