کارشناسان همچنان دو سناریو را برای آینده بازار تا پایان تابستان محتمل می‌دانند. گروه اول بر این اعتقاد هستند که افت قیمت‌ها به‌دلیل نبود محرک جدی و بنیادی ناگزیر است؛ اما دسته دوم باور دیگری دارند. به گمان آنها اصلاح، لازمه بورس پس از هر جهش بلند است و بازار سهام همچنان پتانسیل‌های لازم را برای رشد دارد.
فضای این روزهای تالار شیشه‌ای در شرایطی نزولی است و همچنان گمانه‌زنی‌ها درخصوص آینده این بازار متفاوت است. بورس تهران در حالی روز گذشته پس از 7 روز کاری سطح 78هزار واحد را ترک کرد که بیشترین افت در 6 روز گذشته را رقم زد. به این ترتیب، همان طور که انتظار می‌رفت نگرانی از ریزش بیشتر قیمت‌ها و همچنین، کاهش امیدواری‌ها به تداوم رشد بیشتر قیمت‌ها فشار فروش در بازار سهام را افزایش داد. به این ترتیب، غلبه فضای اصلاحی روز گذشته کاهش 27 درصدی و 25 درصدی ارزش معاملات را نسبت به 20 روز ابتدایی مرداد رقم زد. گرچه گروهی از کارشناسان با تاکید بر نبود محرکی جدی برای رشد قیمت‌ها افت قیمت‌ها را ناگزیر می‌دانند، اما برخی دیگر از تحلیلگران بر این باورند که چشم‌انداز بازار مثبت بوده و اصلاح، لازمه بازار پس از هر جهش بلند است.
حمایت کم‌اثر حقوقی‌ها
روز گذشته بورس تهران از ساعات ابتدایی در فضای نزولی آغاز به کار کرد. بررسی روند فعالیت بازیگران حقوقی حکایت از حمایت این دسته معامله‌گران از بیشتر سهم‌های بازار دارد، به‌طوری‌که ارزش خرید خالص (خرید منهای فروش) روز گذشته آنان به حدود 15 میلیارد تومان رسید. با وجود اینکه طی هفته‌های اخیر یکی از بزرگ‌ترین عوامل رشد بازار در حمایت‌های قابل توجه این گروه خلاصه شده بود، اما روز گذشته دیده شد که این حمایت نیز نتوانست در برابر روند نزولی شاخص ایستادگی کند. در کنار این اتفاقات ارزش معاملات روز گذشته بار دیگر کاهش یافت، به زعم برخی کارشناسان کاهش این مولفه بار دیگر این گمانه‌زنی را تقویت می‌کند که بسیاری از سهامداران از ورود به فاز خرید اجتناب می‌کنند و عمدتا در صف‌های فروش حضور دارند.
نماد‌های برنده دیروز؛ بازنده‌های امروز
اما طی معاملات روز اخیر، تا اواسط ساعات معاملات، بازار شاهد رفتار متفاوت شاخص کل و شاخص هم‌وزن بود. در حالی که شاخص کل روز گذشته در تمام ساعات حرکت نزولی داشت؛ شاخص کل هم‌وزن تا ساعاتی روند صعودی داشت که در پایان به حرکت نزولی مبدل شد. تضاد حرکتی شاخص‌های مزبور در ساعات ابتدایی نشان از رشد نماد‌های کوچک و افت بیشتر نماد‌های شاخص‌ساز داشت. بر همین اساس، روز گذشته بیشترین نماد‌های تاثیرگذار در روند شاخص عمدتا از گروه‌های بزرگ مانند فلزات اساسی، شیمیایی و خودرو بودند. نماد‌هایی نظیر «فملی»، «شبندر»،«خساپا»، «فخوز»، «فارس» و «ومعادن» 6نماد ابتدایی موثر بر شاخص بودند که تماما اثر منفی بر بازار گذاشتند. گذری بر روند رشد هفته‌های اخیر شاخص به خوبی نشان می‌دهد که این گروه‌ها، همان‌هایی هستند که با رشد‌های قابل توجه باعث سبزپوشی بازار در روزهای متمادی شدند و طی دیروز و روزهای اخیر با افت قیمت نماد‌ها به کار خود پایان دادند. در مجموع باید گفت نماد‌هایی که منجر به صعود حدود 6/7 درصدی بازار از ابتدای تابستان شدند، این روزها باعث افت شاخص می‌شوند. گروه‌هایی که آن روزها با حمایت بی‌دریغ بازیگران حقوقی توانستند رشد کنند و این روزها با فشار فروش قابل توجهی همراه شده‌اند.
رفتار امروز، تردید برای فردا
اما یکی دیگر از نکاتی که در هفته‌های اخیر به کرات از سوی کارشناسان مطرح شد، رشد بازار بر مبنای مولفه‌های بنیادی بود. مولفه‌های بنیادی که به زعم آنها در بخش کلان بازار نظیر رشد قیمت‌های جهانی، کاهش نرخ سود سپرده بانکی مشاهده می‌شد. با شروع روند ریزشی نماگر بورس، بسیاری حرکت شاخص را در پوشش فاز استراحت عنوان کردند؛ فاز استراحتی که در کوتاه‌مدت طی می‌شود و بار دیگر به رشد شاخص می‌انجامد. در حال حاضر به نظر می‌رسد افت قیمتی در بسیاری از نماد‌ها نسبت به روزهای قبل شدت گرفته، فشار فروش به‌خصوص از سوی سهامداران حقیقی افزایش یافته و نشانه‌ای از رونق در بازار دیده نمی‌شود. مشاهده این روند می‌تواند باردیگر یادآور خاطره جهش‌های بلند شاخص در سال‌های قبل و به دنبال آن شروع یک روند نزولی و تخلیه همان رشد باشد. روندی که از سال‌های قبل و در سال جاری بارها شاهد آن بودیم و احتمال وقوع آن با افت چند روز اخیر می‌تواند تقویت شود.به نظر می‌رسد این موضوع تا حد زیادی بر رفتار سهامداران اثر گذار باشد و می‌تواند بار دیگر این سناریو را ترسیم کند که اعتماد سهامداران به خصوص حقیقی‌ها درخصوص رشد بازار کم رنگ شده و همین کاهش اعتماد می‌تواند به رفتار احتیاطی میان بازیگران بازار بینجامد.
ترسیم آینده بازار؟
حال با تمام این تفاسیر این سوال پیش می‌آید که این فروش‌ها تا چه زمانی ادامه پیدا می‌کند؟ چه اتفاقی در روند بازار رخ داده که عوامل بنیادی مطرح شده از قبل، این روزها در روند بازار اثرگذار نیست و حمایت حقوقی‌ها این روزها چه اثری بر بازار دارد؟
سید‌سلمان نصیرزاده، تحلیلگر مرکز مطالعات اقتصادی آریا سهم در پاسخ به پرسش‌های مطرح شده بر پایداری عوامل بنیادی تاکید می‌کند و می‌گوید: در حقیقت تغییر رویه کنونی بازار را باید در بازه‌های زمانی بزرگ‌تر بررسی کرد. اگر برآیند بازار را از ابتدای تابستان بررسی کنیم کماکان شاهد رشد حدود 7 درصدی شاخص کل هستیم. روندی که هم اینک شاهد آن هستیم همچنان اصلاحی است و می‌تواند طی چند روز آینده ادامه ادامه داشته باشد.وی در ادامه می‌گوید: رفتار این روزهای بازار حاصل جابه‌جایی معامله‌گران در زمینه عرضه و تقاضا است که پس از رشد‌های متوالی طبیعی به نظر می‌رسد. با توجه به نزدیک شدن به روزهای ماه مرداد،زمان تسویه اعتباری نمود بیشتری دارد.طی این روزها تسویه‌کننده‌های اعتباری اقدام به عرضه سهام برای تسویه با کارگزاری‌ها می‌کنند. بر همین اساس، شاهد افزایش عرضه‌ها نسبت به تقاضا هستیم و همین موضوع فشار فروش را در بازار افزایش داده است.
وی در پاسخ به سوالی درخصوص رفتار دیرینه بازار مربوط به افت شاخص پس از جهش‌های بزرگ می‌گوید: افت‌های پرشتاب در بورس نمی‌تواند بی دلیل باشد و باید در کمترین حالت با پشتوانه بنیادی همراه باشد. ریزش‌های این روزهای شاخص توجیه‌شده به نظر می‌رسد، ریزش‌هایی که پس از یک دوره صعودی لازمه گروه‌های بورسی به‌خصوص گروه‌های بزرگ است. از اتفاقات خوبی که این روزها در بازار شاهدآن هستیم، کاهش سود اوراق منتشر شده در بازار سرمایه است. بررسی نرخ سود اوراق منتشر شده در روزهای اخیر بیانگر بازدهی بین 18 تا 22 درصد و استقبال بسیار خوب سرمایه‌گذاران است. این موضوع می‌تواند پالس خوبی برای بازار باشد که همزمان با کاهش نرخ سود سپرده بانکی میزان سود انتظاری سهامداران از بازار سرمایه نیز کاهش داشته است. همین موضوع می‌تواند پیش زمینه‌ای برای حضور هرچه بیشتر سهامداران در بازار سهام باشد و می‌تواند نوید‌بخش ورود نقدینگی جدید در بازار شود.
نصیرزاده در پایان بیان کرد: با توجه به روند ریزشی روزهای اخیر کماکان چشم انداز بازار سهام مثبت و متعادل به نظر می‌رسد. اگر قرار باشد که بازار در بازه‌های زمانی بزرگ با رشد همراه باشد؛ از جذابیت آن برای سرمایه گذاران تا حد زیادی کاسته می‌شود. همان‌طور که قبل تر نیز گفته شد عوامل بنیادی همچنان پابرجاست و بازار پتانسیل رفتاری منطقی را در روزهای آتی دارد.
در بازار چه گذشت؟
شاخص بازار سهام روز گذشته با افت 376 واحدی و پس از 7روز کاری، سطح 78 هزار واحد را ترک و به سطح 77هزار و 829 واحد رسید. بورس تهران که از ساعات ابتدایی با فشار فروش در بسیاری از نماد‌ها آغاز به کارکرد در ادامه نیز به تداوم این روند ریزشی ادامه داد و در پایان بیشترین افت در 6 روز کاری گذشته را رقم زد. «کروی» از گروه استخراج کانه‌های فلزی؛بیشترین کاهش روزانه را به خود اختصاص داد.توسعه معادن روی ایران که از ساعات ابتدایی با فشار فروش همراه بود بیش از 97 درصد از فروش را از سوی بازیگران حقیقی داشت.افت حدود 5 درصدی قیمت این نماد در حالی صورت گرفت که حمایت حقوقی‌ها در سمت خرید نیز نتوانست تاثیر زیادی بر روند این نماد داشته باشد. بیشترین افزایش قیمت روزانه نیز در اختیار نماد «زمگسا» بود. کشاورزی و دامپروری مگسال روز گذشته نیز مانند چند روز اخیر با روند مثبت به کار خود پایان داد. از گروه زراعت در چند روز اخیر نماد«تلیسه»در فرابورس بازگشایی و کشف قیمت شد، به نظر می‌رسد سیگنال‌های مثبت شرکت دامداری تلیسه نمونه، بر سایر گروه‌ها به خصوص «زمگسا» اثر گذار بوده و باعث رشد آن شده است. اما بررسی حجم و ارزش معاملات در روز گذشته حاکی از افت هر دو مولفه داشت، به‌طوری‌که حجم معاملات با افت بیش از 10 درصد به 621میلیون سهم رسید و ارزش معاملات با افت حدود 12 درصد به 138میلیارد تومان رسید.
دنیای اقتصاد