هرچند مسئولان دولتی در این چند سال به فکر تکمیل زنجیره فولاد در کشور بوده‌اند و در این راستا اقدام‌های خوبی شده است، اما مسئله قابل توجه در این مدت، رکود حاکم بر این صنعت راهبردی و استراتژیک است، به‌گونه‌ای که از نگاه کارشناسان، این صنعت در وضعیت مطلوبی قرار ندارد و تحت تاثیر قیمت‌های جهانی است.
البته رکود فولاد در این مدت، در وهله نخست در بعد کلان، متاثر از بازارهای جهانی بوده است.
در داخل کشور نیز رکود داخلی که از چندین سال پیش آغاز شده بود، به کاهش تقاضا به این حوزه رسیده است؛ به‌گونه‌ای‌که در برخی موارد قیمت‌های فروش را به کمتر از قیمت تمام‌شده محصول تولیدی رسانده و ضرر دیگری را نیز از این محل متوجه فولادسازان کرده است.
کارشناسان این حوزه معتقدند، رکود جهانی و تاثیر آن بر رکود داخلی در حوزه فولاد، تداوم رکود در صنعت ساختمان‌سازی، تخصیص اعتبارات عمرانی به پروژه‌هایی با پیشرفت فیزیکی بالا و کاهش حجم تولید خودرو، از جمله مهم‌ترین دلایل شدت گرفتن رکود محصولات فولادی در چند سال گذشته محسوب می‌شود.
عملکرد دولت با توجه به رکود
عملکرد دولت را در حوزه فولاد باید با توجه به شرایط زمانی و با توجه به رکودهای حاکم در نظر گرفت.
در این‌باره مدیرعامل گروه صنایع فولادی صبح پارسیان در پاسخ به این پرسش که عمکرد ۳ ساله دولت را در حوزه فولاد چگونه ارزیابی می‌کنید، عنوان کرد: عملکرد ۳ ساله دولت را باید با توجه به بستر زمانی و رکودی که هم بر داخل و هم بر دنیا حاکم بوده است، مورد ارزیابی قرار دارد؛ چراکه از یک‌سو جامعه جهانی چه در بخش اقتصاد و چه در بخش صنعت فولاد در رکود به‌سر می‌برد.
حتی به گفته کارشناسان این حوزه، باوجود رکودهای جهانی فولاد در سطح بین‌المللی در «دره مرگ» قرار گرفته است.
محمدرضا بنی‌اسدی در ادامه خاطرنشان کرد: از سوی دیگر، در بعد داخلی نیز با توجه به اینکه رکود اقتصادی و مسکن از دولت قبل به شکل ادامه‌داری به دولت یازدهم رسیده است، از این‌رو شاهد رکود در این صنعت مادر به‌طور کماکان هستیم.
وی در ادامه تاکید کرد: با توجه به رکود حاکم داخلی و خارجی عملکرد دولت یازدهم را در بخش فولاد می‌توان مثبت ارزیابی کرد؛ چراکه ما دوران رکود را پشت‌سر گذاشتیم، حتی دره مرگ را نیز تجربه کرده‌ایم.
براساس پیش‌بینی‌های بین‌المللی رکود جهانی تا سال ۲۰۱۸میلادی نیز ادامه‌دار خواهد بود.
با این وجود ظرفیت‌سازی‌هایی که در این ۳ سال انجام شده، ظرفیت‌سازی‌های مثبتی بوده است.
باید واردات فولاد را کم کرد
حوزه واردات و صادرات نیز می‌تواند یکی از عملکردهای دولت در حوزه فولاد به‌شمار رود که می‌تواند شکوفایی این صنعت را بیش از پیش فراهم کند.
در این‌باره محمدرضا ایزدیان، کارشناس صنعت فولاد اظهار کرد: در حوزه فولاد دولت باید بیش از پیش صنایع داخلی را مورد حمایت قرار دهد و تقویت کند.
این در حالی است که دولت در چند سال گذشته اجازه واردات فولاد را صادر کرده که این واردات جایگزین محصولات داخلی شده است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: این رویکرد دولت در عمل سبب شده حمایت چندان مطلوبی در حوزه فولاد روی ندهد. واردات انواع محصولات فولادی در این دوران در حالی روی داده که انبارهای فولادی از همیشه پرتر بوده است.
وی درباره توجیه این عملکرد دولت عنوان کرد: ممکن است منافع در واردات باشد، اما باید در این راستا بخش صنعت نیز مدنظر قرار گیرد، چراکه صنعت مهم‌ترین زیرساخت هر کشوری به‌شمار می‌رود.
در بخش صنعت فولاد نیز باید تولید داخلی بر واردات آن ارجحیت پیدا کند. این کارشناس صنعت فولاد در پایان تاکید کرد: تهیه راهکار مناسب برای فعال کردن بازار مسکن، وضع تعرفه مناسب برای پیشگیری از واردات محصولات فولادی از خارج و در اختیار گذاشتن سرمایه‌های در گردش ارزان‌قیمت به واحدهای تولیدی را می‌توان ازجمله راهکارهایی برای برون‌رفت از رکود صنعت فولاد کشور برشمرد.
نیازمند فولاد رقابت‌پذیریم
البته رقابت‌پذیری در دنیا یکی از عوامل تاثیرگذار در ارائه محصول به‌شمار می‌رود؛ ازاین‌رو صنعت فولاد کشور برای یافتن جایگاه واقعی خود با توجه به ظرفیت‌هایی که در این حوزه دارد باید خود را در سطح قابل قبولی ارتقا دهد.
دراین‌باره امیرحسین منتظر حجت استاد دانشگاه شهید چمران اهواز یکی از عمده‌ترین مشکلات صنعت فولاد را در کشور نبود رقابت‌پذیری در بین فولادسازان برشمرد و گفت: فولادسازان در سال‌های اخیر به‌دلیل نبود رقابت‌پذیری نتوانسته‌اند آن‌گونه که باید در داخل و خارج کشور بازار مورد نظر خود را پیدا کرده و خود را از بحران خارج کنند.
منتظر حجت در ادامه افزود: فولادسازان کشور اگرچه نسبت به سایر کشورهای رقیب امتیازهایی نظیر نزدیکی به بنادر و بخشش‌های مالیاتی و استفاده از منابع آب و برق و گاز را در اختیار دارند، اما نتوانسته‌اند از این امتیازها در جهت افزایش تولید و حضور در بازار جهانی به خوبی استفاده کنند.
استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: همچنین نپیوستن صنعت فولاد ایران به سازمان تجارت جهانی یکی دیگر از عوامل موثر در نبود بازار برای محصولات فولادسازان داخلی کشور به‌شمار می‌رود.
منتظر بیان کرد: بالا بودن قیمت تمام‌شده محصولات و حضور کشورهایی نظیر چین در بازار جهانی باعث شده سایر کشورها محصولات خود را با تعرفه‌های مناسب‌تری از چین خریداری کنند و رغبتی برای آمدن به سمت بازار ایران نداشته باشند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: همچنین دولتی‌بودن صنعت فولاد در کشور نیز در وضعیت کنونی بازارهای داخلی و خارجی ما بی‌تاثیر نیست، چراکه نگاه فولادسازان به کمک‌های دولتی باعث شده آنها نتوانند در عرصه رقابت عملکرد خوبی در منطقه داشته باشند.
صمت