در این نمایشگاه که بیست و دومین دوره برگزاری آن در محل نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران بود یکی از گروه کالاهای موجود، حوله بود. حوله یکی از محصولاتی است که زنجیره تولید آن در کشور کامل شده و از تولید مواد اولیه در واحدهای پتروشیمی و تولید پنبه در زمین‌های کشاورزی تا چرخ‌کاری‌های تزئینی و دوزندگی در کشور کامل شده است. تکمیل زنجیره تولید یکی از شاخص‌هایی است که علاوه‌بر اشتغالزایی بالا، به افزایش ارزش افزوده و تولید صادرات محور کمک بسیاری می‌کند.
در صنعت تولید حوله اکنون ظرفیت‌های بسیاری وجود دارد اما به دلیل وجود برخی مشکلات، هنوز به ظرفیت‌هایی که برای آن پیش‌بینی می‌شد، دست نیافته است. برخی از تولیدکنندگان در حاشیه نمایشگاه، مصرف نکردن کالای داخلی و بی‌اعتمادی به این دسته از کالاها را اصلی‌ترین دلیل آزاد نشدن ظرفیت‌های فراوان این صنعت در کشور دانستند.
کیفیت تولیدات داخل
براساس آمار، سرانه مصرف حوله در ایران یک کیلوگرم است که در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته، در ایران حدود ۴ کیلوگرم کمتر است. این در حالی است که مصرف‌کنندگان ایرانی ترجیح می‌دهند از حوله‌های گوشتی استفاده کنند و از حوله‌های نازک در بازار ایران استقبال چندانی نمی‌شود.
تصور همگان بر این است که حوله‌های نازک آب را کمتر جذب می‌کند اما اگر حوله‌ها با فناوری روز دنیا تولید شده باشد آب بیشتری جذب می‌کند، درحالی که این‌طور نیست و حوله‌های نازک‌تر توان جذب آب بیشتری دارد. در استانداردهای جهانی درباره جذب آب حوله‌های باکیفیت اعلام شده حداکثر زمانی که یک حوله استاندارد باید به جذب آب نیاز داشته باشد، ۴ ثانیه است.
اکنون برخی از حوله‌های تولیدشده در ایران به ۳ ثانیه برای جذب آب نیاز دارد. به عبارتی، حوله‌های باکیفیت داخلی توانسته از استاندارد جهانی بهترین حوله‌های یک ثانیه جلو بزند. این در حالی است که امروزه حوله‌ها نازک‌تر شده اما توان جذب بیشتری دارد. بر این اساس، می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که حوله‌های تولیدشده در داخل کشور در زمینه کیفیت به‌طور کامل رقابت‌پذیر است. تولیدکنندگان ایرانی با اینکه سال‌ها تحریم را پشت‌سر گذاشته‌اند اکنون می‌توانند با توسعه‌پذیرترین کشورها رقابت کنند و در زمینه تولید حوله نیز به دستاوردهای مناسبی رسیده‌اند.
مواد اولیه
نخ حوله یکی از موادی است که باید از پنبه مرغوب با تاب مطلوب تولید شده باشد. یکی از دلایلی که حوله‌های تولید شده در مصر از شهرت جهانی برخوردار است این موضوع است. یکی از مشکلات موجود در این بخش از تولید حوله، مراحل کاشت، داشت و برداشت پنبه است. به گفته کارشناسان، در این ۳ مرحله از ماشین‌آلات مرغوب استفاده نمی‌شود و آبیاری پنبه‌های ایران هم بیشتر به‌طور دیم است.
این روند باعث می‌شود پنبه‌های تولید شده در کشور از کیفیت‌های متفاوتی برخوردار باشند. بر این اساس، اگر تولیدکننده قصد داشته باشد حوله‌های با کیفیت بسیار تولید کند باید از بهترین پنبه استفاده کند این درحالی است که به‌دلیل محدودیت در تولید، دسترسی آسان به این پنبه‌ها ممکن نبوده و در برخی از فصل‌ها تامین آن برای تولیدکنندگان دشواری‌هایی دارد. نکته دیگر که در موقع بافت و تولید اهمیت زیادی دارد تراکم تار و پود در بافت است، زیرا تراکم غیرمطلوب در تار و پود حوله (تراکم زیاد یا کم) باعث می‌شود بعد از شست‌وشو از کیفیت آب‌گیری و ظرافت حوله کاسته شود.
مرغوب‌ترین رنگ‌ها برای تولید حوله «یندانترین» است که بسیار گران بوده و چنانچه از این رنگ در نخ حوله استفاده شود، پس از چندین سال شست‌وشو با مواد شیمیایی هیچ تغییری نمی‌کند. عمده کارخانه‌های حوله‌بافی ایران به‌دلیل گران بودن رنگ و رنگرزی مشکل آن، از این رنگ استفاده نمی‌کنند، البته چند واحد تولیدی که قصد دارند در بازارهای جهانی حضور پررنگی داشته باشند اکنون توانسته‌اند از این محصولات در تولید حوله استفاده کنند.
بی‌رقیب در کیفیت
ایران در تولید حوله بیش از ۵ دهه پیشینه دارد و اکنون برخی از تولیدکنندگان به دستاوردهای مناسبی رسیده‌اند که سبب شده در برخی از شاخص‌ها تولیدکنندگان از استانداردهای جهانی نیز جلو بزنند. با وجود این، به دلیل بالابودن هزینه تولید در ایران برخی از این ظرفیت‌ها آزاد نمی‌شود و تولیدکنندگان مجبورند به شیوه‌های گذشته تولید را ادامه دهند.
علیرضا همتی، کارشناس نساجی و تولید حوله درباره این صنعت در کشور گفت: «تولیدکنندگان ایرانی ظرفیت‌های بسیاری در تولید این محصول دارند اما متاسفانه برخی از موانع باعث شده تمام این ظرفیت‌ها آزاد نشود. »
وی با اشاره به اینکه هزینه‌های تولید اکنون بزرگترین مانع تولیدکنندگان ایرانی برای حضور در بازارهای جهانی است، گفت: «هزینه‌های تولید در ایران از بسیاری کشورها بالاتر است و متاسفانه این موضوع باعث شده تولیدات ایران به لحاظ قیمت رقابت‌پذیری کمتری داشته باشد. البته این در حالی است که تولیدات ایران به لحاظ کیفیت در برخی از واحدهای تولیدی در دنیا رقیب نداشته و اکنون هم صادرات مناسبی وجود دارد. با وجود این، این موضوع برای یک یا دو واحد تولیدی است و عمده واحدها با مشکل بالا بودن هزینه تولید درگیر هستند. »
این کارشناس نساجی و تولید حوله با اشاره به اینکه جذب آب یکی از مهم‌ترین شاخص‌های کیفیت تولید حوله است، گفت: «براساس استانداردهای جهانی حوله‌های مرغوب باید حداکثر در ۴ ثانیه آب را جذب کند. این در حالی است که برخی از واحدهای تولیدی در داخل کشور توانسته‌اند این زمان را یک ثانیه کاهش داده و به ۳ ثانیه برسانند. »
ماشینیسم و رونق اشتغال غیرمستقیم
در سال‌های گذشته بسیاری از کارخانه‌های حوله‌بافی و خیاطی صنعتی وجود داشت که برای دوزندگان اشتغالزایی می‌کرد. این در حالی است که اکنون ماشین جای انسان را گرفته و اشتغالزایی مستقیم واحدهای تولیدی کاهش یافته است. با وجود این، آسیبی به اشتغالزایی وارد نمی‌شود و بیش از اشتغال مستقیمی که از بین رفته در صورت رونق اقتصادی، اشتغال غیرمستقیم به وجود می‌آید.
همتی با اشاره به اینکه چرخ‌کاری و دوزندگی یکی از مهم‌ترین مراحل تولید این محصول است، گفت: «با اینکه در ایران دوزندگان ماهری وجود داشت اما امروزه ماشین‌آلات مدرن جای آنها را گرفته و دوزندگی بیشتر با ماشین‌آلات تمام‌اتوماتیک است. »
این کارشناس نساجی و تولید حوله با بیان اینکه ظرفیت اشتغالزایی شاید به‌دلیل استفاده از ماشین‌آلات کاهش یافته باشد اما به‌طور کل این‌طور نیست، گفت: «در صورتی که این صنعت در کشور رشد مناسبی داشته باشد، ظرفیت‌های اشتغالزایی بسیاری ایجاد خواهد شد. استفاده از ماشین‌آلات به معنی کاهش اشتغالزایی نیست. شاید به ظاهر در داخل کارخانه‌ها اشتغالزایی کاهش یابد اما این موضوع باعث می‌شود رونق اقتصادی ایجاد شده و به دنبال آن، اشتغالزایی غیرمستقیم افزایش یابد. »
نیازمند حمایت
حمایت و مصرف کالای باکیفیت داخلی از موضوعاتی است که هم در اقتصاد مقاومتی بر آن تاکید شده و هم مسئولان اقتصادی پیوسته بر آن اصرار دارند. مصرف این کالاها علاوه‌بر اینکه سبب افزایش اشتغالزایی و ارزش‌افزوده در کشور می‌شود، از خروج ارز و واردات جلوگیری می‌کند. به عبارتی، مصرف کالای داخلی راهی برای جلوگیری از خروج سرمایه و رونق صنعتی در داخل کشور است. با وجود این، هنوز هم در برخی از موارد متقاضیان داخلی ترجیح می‌دهند از محصولات بی‌کیفیت خارجی استفاده و به محصولات داخلی پشت کنند.
مژگان سرشار، کارشناس تولید حوله در کشور با اشاره به اینکه بزرگترین مشکل تولید حوله در ایران نبود متقاضی محصول داخلی است، به صمت گفت: «با اینکه برخی از واحدهای تولیدی در داخل کشور توانسته‌اند به دانش فنی در تولید این محصول دست یابند، هنوز از کالاهای تولید داخل استقبال چندانی نمی‌شود. »
وی با اشاره به اینکه در برخی از موارد محصولات خارجی گران‌تر و بی‌کیفیت‌تر از محصولات داخلی هستند، گفت: «تولیدات داخل در بسیاری از موارد می‌تواند با محصولات خارجی رقابت کند اما برخی از مصرف‌کنندگان ترجیح می‌دهند حتی پول بیشتری هم بپردازند و از محصولات بی‌کیفیت و گران خارجی استفاده کنند. این در حالی است که تولیدکننده داخلی پشتوانه اقتصاد و اشتغال کشور است. »
سرشار با اذعان به اینکه این موضوع در سال‌های گذشته روند بهتری را درپیش گرفته است، گفت: «در سال‌های گذشته مصرف‌کنندگان ایرانی بسیار سخت‌تر از اکنون اقدام به خرید محصولات داخلی می‌کردند درحالی که در سال‌های گذشته این روند رو به رشد بوده اما هنوز هم نیاز به حمایت‌های بسیاری در این زمینه وجود دارد. »