توانمندی‌هایی که پای سرمایه‌گذاران چینی و ایتالیایی را به این استان باز کرده است. قرار گرفتن در مسیر رگه‌های معدنی طلا، سرب، روی، مس، آهن، آلومینا و سنگ‌های تزئینی باعث شده استان مرکزی از ۴۸۰ معدن بهره‌مند شود و برای بیش از ۵هزار نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم فرصت شغلی ایجاد کند.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی با اشاره به این آمار اظهار کرد: تا پایان تیر امسال ۱۳۷ پروانه اکتشاف، ۴۵ گواهی کشف و ۴۹۱ پروانه بهره‌برداری از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در بخش معادن صادر شده که در مجموع با ذخیره یک میلیون و ۳۳۷هزار و ۴۱۸ تنی، سرمایه‌گذاری ۱۷۰میلیارد و ۷۱میلیون و ۹۰۰هزار تومانی همراه شده است. همچنین این موارد موجب شده تا ظرفیت استخراج سالانه ۲۴میلیون و ۲۸۸هزار تن افزایش پیدا کرده و برای ۳هزار و ۷۵۰ نفر به صورت مستقیم فرصت شغلی ایجاد شود.
صدور ۱۲ پروانه اکتشاف، ۷ گواهی کشف با ذخیره ۱/۷میلیون تنی و ۱۶ پروانه بهره‌برداری با ذخیره قطعی ۱۶ میلیون تنی، جذب سرمایه‌ای بیش از ۵میلیارد و ۶۴۰ میلیون تومانی، ظرفیت استخراج ۵۳۱هزار تن و ایجاد ۹۷ فرصت شغلی از دیگر اقدامات انجام شده از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی در ۴ ماه نخست امسال است که محمدرضا حاجی‌پور به آن اشاره کرد و گفت: با توجه به فرسوده بودن ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده در معادن استان، بازسازی و نوسازی واحدهای معدنی و صنایع تبدیلی زیرمجموعه آن مهمترین رویکرد سازمان صنعت، معدن و تجارت استان است که در تعامل و هماهنگی با بانک‌های عامل اقدامات لازم در دستور کار قرار گرفته است.
وی با توجه به جایگاه معادن سنگ و واحدهای فرآوری آن در استان مرکزی، تجهیز آنها را به آخرین فناوری روز دنیا را مهمترین رویکرد سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بر شمرد و افزود: ایجاد شرایط مطلوب برای کاهش ضایعات سنگ علاوه بر استفاده بهینه از معادن، ارزش‌افزوده بیشتری ایجاد می‌کند.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی گفت: جلب مشارکت سرمایه‌گذاران داخلی در بخش استحصال طلا از معادن طلا و فرآوری آن در شهرستان خمین با سرمایه‌گذاری ۱۲میلیارد تومانی از دیگر اقدامات انجام شده سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی است که در سفر هیات دولت به این استان افتتاح شده و به بهره‌برداری خواهد رسید.
به گفته این مقام مسئول، در حوزه بهره‌برداری از معادن سرب و روی و واحدهای فرآوری آن نیز مشارکت و همکاری‌های موفقی با سرمایه‌گذارانی از چین و ایتالیا انجام شده که از دیگر دستاوردهای سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی است. همچنین در زمینه فرآوری سنگ همکاری‌های مناسبی با ایتالیا به انجام رسیده که می‌تواند بیانگر توانمندی‌های استان در این باشد. به منظور تکمیل زنجیره اکتشاف، شناسایی کانی‌های معدنی جدید و بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود در معادن استان هماهنگی‌های لازم با سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور انجام شده که در صورت تحقق می‌تواند علاوه بر افزایش برداشت از معادن، اشتغال و ارزش‌افزوده بیشتری را نصیب استان کند.
مهمترین مقوله‌ای که هم‌اکنون در تمام معادن کشور به‌عنوان اصلی‌ترین مشکل گریبانگیر معادن و واحدهای فرآوری شده، مستهلک و فرسوده بودن ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده آنها است. حاجی‌پور با پرداختن به این مطلب گفت: تلاش برای تقویت بخش خصوصی، ارائه دانش فنی و انتقال فناوری‌های روز دنیا به صاحبان معادن هم‌اکنون در دستور کار قرار گرفته که به طورحتم دستیابی به این مقوله‌ها می‌تواند ارزش‌افزوده بیشتری را ایجاد کند.
وی افزود: استفاده از ضایعات معدنی در بخش‌های مختلف کاربردی، برگزاری دوره‌های آموزش برای صاحبان معادن و واحدهای فرآوری، بهره‌برداری از واحدهای تولید کاغذ از کربنات‌کلسیم از دیگر برنامه‌های در دست اقدام است. رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی معتقد است بازاریابی و بازارسازی محصولات معدنی می‌تواند روند استخراج و فرآوری محصولات معدنی را با کاهش یا افزایش همراه کند. حال به منظور بررسی اطلاعات بازار کشورهای هدف برای فروش محصولات معدنی با رایزنان بازرگانی ایران رایزنی‌های لازم انجام شده که ادامه این روند می‌تواند کمک فراوانی به افزایش بهره‌وری در معادن استان شود.
انجام نشدن اکتشافات عمقی
انجام نشدن اکتشافات عمقی در زمینه معادن کشور باعث شده اطلاع دقیقی از ذخایر قطعی نوع کانی‌های موجود در معادن در دست نباشد. رییس سازمان نظام مهندسی معدن استان مرکزی در گفت‌وگو با صمت با پرداختن به این موضوع اظهار کرد: تکمیل نشدن زنجیره اکتشافی در معادن استان باعث شده تا از بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های معدنی نداشته باشیم. البته در چند سال اخیر بکارگیری فناوری‌های جدید، شناسایی و بررسی ذخایر معدنی در دستور کار قرار گرفته که می‌تواند توانمندی‌های استان در این زمینه با افزایش همراه کند.
به گفته ایرج یوسفی، توانمند نبودن بخش خصوصی سرمایه‌گذار در معادن استان مرکزی مهمترین مقوله‌ای است که باعث شده بحث اکتشاف و شناسایی ظرفیت‌های معدنی با کمبودهای فراوانی دست و پنجه نرم کند. این درحالی است که بیشتر سرمایه‌گذارانی که برای دریافت مجوز و پروانه بهره‌برداری معادن اقدام می‌کنند دارای توان مالی و دانش فنی مناسبی در نیستند و همین امر باعث شده اکتشافات مناسبی در معادن استان انجام نشود.
سرمایه‌گذاری و استخراج مناسب از معادن مهمترین مقوله‌ای است که با مشخص شدن شکل ذخیره موجود در معادن امکان‌پذیرتر می‌شود. یوسفی این را گفت و ادامه داد: با انجام فرآیند اکتشافات و اطلاع درباره شکل ذخایر می‌توان بهترین برنامه‌ریزی را برای استخراج کانی در دستور کار قرار داد. با این حال، بیشتر بهره‌برداران معدنی استان دارای توان فنی مناسب برای استخراج نیستند. البته در سال‌های اخیر با توجه به مشخص شدن این کمبودها در معادن، استفاده از مهندسان مشاور در بخش فنی، بهره‌برداری از ذخایر معدنی رونق بیشتری گرفته که می‌تواند در بهبود وضعیت استخراج کانی از معادن نقش بسزایی داشته باشد.
وجود تحریم‌ها باعث شده نه‌تنها استان مرکزی بلکه کل کشور از آخرین فناوری‌های روز دنیا در بخش معدن بهره کافی را نبرد. رییس سازمان نظام مهندسی معدن استان مرکزی با مهم ارزیابی کردن استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات روز دنیا در بخش استخراج و فرآوری کانی‌های معدنی گفت: بهره‌مندی از ماشین‌آلات و تجهیزات روز دنیا می‌تواند بهره‌برداری از معادن استان حتی در عمق‌های زیاد را با توجیه اقتصادی همراه کند زیرا مکانیزه نبودن و فرسودگی تجهیزات موجود در معادن علاوه بر تحمیل هزینه‌ای سربار، کاهش کیفیت کانی برداشتی را نیز به‌دنبال داشته که باید برای آن چاره اندیشی کرد.
یوسفی با بیان اینکه نداشتن توانایی در برای استفاده از ژئوفیزیک هوایی و شناسایی ظرفیت‌های معدنی در عمق زیاد، بهره‌برداری از معادن را کاهش داده در ادامه گفت: استفاده از توانمندی کشورهای پیشرفته در زمینه ژئوفیزیک هوایی، جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در بخش اکتشاف و بهره‌برداری از معادن، ثبات در قوانین معدنی، رفع مشکلات نقل و انتقال پول برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی و حمایت دولت از معدنداران، همه در کنار هم می‌تواند توانمندی‌های استان را در زمینه استخراج مواد معدنی افزایش دهد.
بهره‌وری اندک از معادن
ظرفیت‌های غنی معدنی در استان مرکزی باعث شد مشاور عالی خانه صنعت و معدن ایران این موضوع را برای ایجاد اشتغال و ارزش‌افزوده در سطح استان مهم ارزیابی دانسته و اظهار کند: استخراج مواد معدنی از معادن استان با بهره‌وری اندک باعث شده بهره‌برداری از این معادن توجیه اقتصادی مناسبی برخوردار نداشته باشد.
وجود برخی مشکلات در بخش‌های استخراج و فرآوری کانی‌های معدنی باعث شده روند بهره‌وری از معادن استان مرکزی با چالش‌های بسیاری روبه‌رو باشد. منوچهر توسطی این را گفت و ادامه داد: وجود معارضان محلی، افزایش حقوق معدنی از سوی دولت بدون در نظر گرفتن کاهش میزان استخراج، رکود در بازار فروش و... از دیگر مواردی است که موجب شده آن گونه که باید از ظرفیت‌های معدنی استان استفاده نشود و همین امر می‌تواند کاهش ارزش‌افزوده و اشتغال را به همراه داشته باشد.
رفع موانع مختلف از سر راه استخراج و فرآوری مواد معدنی از مهمترین مقوله‌هایی است که نایب رییس اتاق بازرگانی اراک به آن پرداخت و گفت: فرآوری مواد معدنی به‌ویژه در حوزه سنگ‌های تزئینی می‌تواند علاوه بر افزایش بهره‌وری از معادن، کیفیت و رقابت‌پذیر محصول فرآوری شده در بازارهای هدف برای ایجاد افزایش ارزش‌افزوده را به‌دنبال داشته باشد. به همین منظور حمایت دولت از بخش‌های مختلف معدنی، ارائه تسهیلات برای نوسازی و بازسازی ماشین‌آلات و تجهیزات و روزآمد کردن فناوری مورد استفاده در معادن می‌تواند این روند با سرعت بیشتر همراه کند.
فراهم کردن زیرساخت‌ها لازم به منظور فرآوری و صادرات مواد معدنی می‌تواند میزان استخراج کانی از معادن را با افزایش همراه کند. توسطی با اشاره به این موضوع ابراز کرد: حمایت دولت و ایجاد انگیزه برای معدنداران برای پرداختن به این مقوله می‌تواند روند افزایش کیفیت و توسعه صادرات را تسریع کند. البته بسترسازی‌های لازم از سوی دولت، حمایت تشکل‌های مرتبط با فرآوری و صادرات، توسعه واحدهای فرآوری و بازاریابی و بازارسازی محصول در بازارهای هدف تا حدود زیادی می‌تواند روند استخراج از معادن را با سرعت بیشتری همراه کند.
صمت