آنچه در بازار روز گذشته خودنمایی می‌کرد، بازگشت رفتارهای سفته‌بازانه به بازار بود. از ابتدای مهرماه، همزمان با رشد ارزش معاملات روزانه، توجه فعالان بازار دوباره به سهام شرکت‌های بزرگ‌تر جلب شده بود؛ اما در روز گذشته و از نیمه‌های ساعات کار بازار، تحرکاتی مبنی‌بر بازگشت تقاضا در گروه‌های کوچک‌تر (که راحت‌تر دست‌خوش سفته‌بازی قرار می‌گیرند) مشهود بود.
طی معاملات روز گذشته بازار سهام، شاخص کل با افت 191 واحدی، اولین روز منفی خود را پس از 9 روز کاری متوالی مثبت تجربه کرد. نماگر بازار سهام در این مدت بیش از 1/8 درصد رشد کرد و از محدوده کف کانال 76 هزار واحد به نیمه کانال 77 هزار واحد رسید. به نظر می‌رسد پس از رشد نسبی قیمت‌ها طی 9 روز، زمان مناسبی برای شناسایی سود و فروش سهام توسط خریداران ابتدای مهر ماه فرارسیده بود. روز گذشته 999 میلیون و 896 هزار ورقه بهادار به ارزش 194 میلیارد تومان و در 81 هزار و 461 نوبت در بورس تهران دست به دست شد. از این میزان 173 میلیارد تومان به معاملات خرد سهام و حق‌تقدم اختصاص یافت که همچنان نشان‌دهنده رشد ارزش معاملات نسبت به شهریورماه است. نکته قابل توجه بازار دیروز معاملات سنگین و پر ارزش در نماد «خساپا» بود. ارزش معاملات در این نماد به تنهایی 20 درصد از کل ارزش معاملات بورس را به خود اختصاص داد.
سوء‌برداشت در معاملات خودرویی‌ها؟
طبق روال معمول ماه‌های گذشته، دیروز هم بیشترین تعداد، حجم و ارزش معاملات در نمادهای گروه خودرو و ساخت قطعات رقم خورد. با این تفاوت که این بار بخش اعظم معاملات تنها در یک نماد و در بیشینه مثبت محدودیت نوسان شکل گرفت. ارزش معاملات در نماد معاملاتی شرکت خودروسازی سایپا 50 درصد ارزش معاملات خودرویی‌ها و 20 درصد کل ارزش معاملات را تشکیل داد. طی این معاملات 253 میلیون و 266 هزار سهم خساپا به ارزش بیش از 34 میلیارد تومان دست به دست شد. روز شنبه نیز ارزش معاملات در این نماد بیش از 38 میلیارد تومان بود. طی معاملات 6 روز کاری اخیر، بیش از یک میلیارد سهم خساپا (معادل 2/5 درصد از کل سهام این شرکت) به ارزش 136 میلیارد تومان دست به دست شده است. این ارزش معاملات تقریبا با میانگین ارزش معاملات در دوره اوج معاملات خودرویی‌ها (سه ماه پایانی سال گذشته) برابری می‌کند. در آن دوره صحبت از قراردادهای پرطمطراق خودرویی‌ها با شرکای خارجی باعث شد که توجهات بیش از هر زمان دیگری به گروه خودرویی جلب شود. اما سرانجام مشخص شد قراردادهای خودرویی‌ها زمانی بیش از انتظار بازار برای عملی شدن نیاز دارند و رفته رفته تا حدودی تب خودرویی‌ها فروکش کرد.
در هفته اخیر، گمانه‌زنی‌های قراردادهای جدید، گروه خودرویی را دوباره به مرکز توجهات بازگرداند. خبرها حاکی از آن بود که شرکت فرانسوی «رنو» درصدد سرمایه‌گذاری در شرکت بن‌رو (بنیان توسعه صنعت خودرو) بود و پس از جلسات متعددی در این باره توافقاتی حاصل شد. از آنجا که فعالان بازار گمان می‌کردند شرکت بن‌رو به سایپا تعلق دارد، توجهات به این سهم افزایش یافت و فشار قابل توجه خرید باعث شد قیمت در این نماد طی تنها دو هفته بیش از 22 درصد رشد کند. تنها دلیلی که می‌توانست در این برهه خساپا را تا این حد رشد دهد همین عامل بود و چنین به نظر نمی‌رسد که خبر دیگری معاملات در این نماد را چنین پرحرارت کرده باشد.
اما پیگیری‌ها نشان از آن دارد که بن‌رو دیگر به خودروسازی سایپا تعلق ندارد و پیش‌تر به‌عنوان رد دیون به سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) واگذار شده است. بر این اساس ظاهرا قرار است ایدرو طی یک سرمایه‌گذاری مشترک با رنو اقدام به تولید چند مدل از خودروهای شرکت رنو کند. 60 درصد این سرمایه‌گذاری به رنو و 40 درصد آن به ایدرو تعلق دارد و ایدرو سایت «بن‌رو» را به‌عنوان آورده غیرنقدی، در حساب سرمایه این جوینت ونچر قرار خواهد داد. حال برخی بر این باورند که سایپا از این قرارداد منتفع خواهد شد، اما به نظر می‌رسد حقیقت چیز دیگری باشد. در واقع سایپا نه‌تنها از این قرارداد نفعی نخواهد برد، بلکه در آینده‌ای نزدیک رقیب سرسختی را بر سر راه خود خواهد دید.
اما حتی اگر این قرارداد به گونه‌ای باعث انتفاع خودروسازی سایپا شود، سهامداران باید برخورد صبورانه‌تری داشته باشند. رفتار فعلی بازار با سهام شرکت‌های خودروسازی دقیقا اتفاقات سه ماه پایانی سال گذشته را به ذهن متبادر می‌کند. گویی فعالان بازار قصد دارند برای بار دوم از سوراخ قراردادها گزیده شوند. به عبارت دقیق‌تر، تجربه سال گذشته در نمادهای خودرویی نشان داد که عملی شدن قراردادها در بلندمدت رخ خواهد داد و سرمایه‌گذاران باید برای انتفاع از این قراردادها بیش از اینها صبوری کنند. حتی اگر این قرارداد می‌توانست به گونه‌ای سایپا را متحول کند، روشن شدن آثار آن دست‌کم به دو سال زمان نیاز داشت و رشد بی‌رویه فعلی هرگز قابل توجیه نیست.
چرخش دوباره بورس‌بازان به سمت گروه‌های کوچک‌تر
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، بورس تهران روز گذشته با عرضه‌های قابل توجه مواجه شد و سرانجام پس از 9 روز کاری، شاخص بورس افت کرد. پس از رشد 1/8 درصدی در متوسط قیمت‌ها، در این فرصت کوتاه، اقدام بورس‌بازان برای شناسایی سود تا حدودی طبیعی به نظر می‌رسد. حال که قیمت‌ها تا حدودی رشد کرده‌اند، در حالی که هنوز سیگنال مثبتی از وضعیت شرکت‌ها مخابره نشده است، هر رشد قیمتی می‌تواند با عرضه‌های سنگین سرکوب شود. نکته جالب در این باره اما، چرخش بورس‌بازان به سمت گروه‌های کوچک‌تری بود که چندی پیش یکه‌تازان بازار بودند. در شهریور ماه که صنایع بزرگ بورسی در خواب فرورفته بودند، بورس‌بازان برای نوسان‌گیری به گروه‌های کوچک‌تری از قبیل قندی‌ها پناه برده بودند. در نیمه‌دوم معاملات روز گذشته و از آنجا که مشخص شد قیمت‌ها روندی نزولی به خود گرفته‌اند، توجهات به گروه‌های کوچک‌تر فزونی گرفت. تحرکات طرف تقاضا در گروه‌های سیمانی و قندی و تک‌سهم‌های بازار، به وضوح نشانگر این بود که بخشی از فعالان بازار انتظار دارند صنایع بزرگ بازار دوباره برای مدتی وارد فاز استراحت شوند لذا با خریدهای خود دوباره برای گروه‌های کوچک‌تر اقدام به موج‌سازی کردند تا بتوانند در آینده‌ای شاید نزدیک از نوسان این گروه‌ها استفاده کنند.
پالایشگاه‌ها همچنان بر مدار ثبات
پس از توافق سران اوپک مبنی بر کاهش میزان تولید، انتظار می‌رفت که توجه به پالایشگاه‌ها تاحدودی افزایش یابد. اگرچه با افزایش بهای نفت نمی‌توان انتظار داشت که سودآوری پالایشگاه‌های ایران رشد کند، اما تجربه ثابت کرده است که با افزایش بهای نفت، فعالان بازار برای خرید سهام پالایشگاهی رغبت بیشتری نشان می‌دهند. خبر توافق اوپک نه تنها سهام پالایشگاه‌ها را به حرکت درنیاورد، بلکه نتوانست قیمت جهانی نفت را نیز به حرکت درآورد. البته در این زمینه به نظر می‌رسد که بازار هوشمندانه عمل کرده است. پیش‌تر نیز در گزارش‌ها اشاره شده بود که سودآوری پالایشگاه‌های ایران ارتباط مستقیمی با قیمت جهانی نفت ندارد. چرا که این بنگاه‌های اقتصادی درآمد خود را به‌صورت حق‌العمل‌کاری به دست می‌آوردند. شاخص این گروه طی معاملات دو هفته گذشته نوسان روندداری را از خود به نمایش نگذاشته است و در بازه‌ای کوچک حول عدد 19 هزار و 200 واحد در رفت و آمد بود.
نگاهی به آمار معاملات
طی معاملات روز گذشته شاخص کل با افت 191 واحد به عدد 77 هزار و 288 واحد رسید. شاخص هم‌وزن نیز 0/04 درصد افت نشان داد. شاخص‌های آزاد شناور، بازار اول و بازار دوم نیز به ترتیب افت 0/33، 0/24 و 0/26 درصدی را تجربه کردند. نماد معاملاتی شرکت‌های فولاد مبارکه (فولاد)، پالایشگاه بندرعباس (شبندر)، پالایشگاه اصفهان (شپنا) و ایران‌خودرو (خودرو) بیشترین اثر منفی را به شاخص کل تحمیل کردند و جمعا آن را 123 واحد تنزل دادند. از میان صنایع 37 گانه بورسی، شاخص 14 صنعت با رشد مواجه شد و در طرف دیگر 20 صنعت سهامداران خود را با زیان بدرقه کردند. بیشترین رشد به شاخص گروه‌های زراعت، محصولات کاغذی و محصولات کانی غیرفلزی اختصاص یافت. شاخص این گروه‌ها به ترتیب 4/85، 2/63 و 1/73 درصد رشد کرد تا لقب سودآورترین گروه‌ها را در روز گذشته به خود اختصاص داده باشند. در طرف دیگر گروه‌های استخراج زغال‌سنگ، ماشین‌آلات و تجهیزات و همچنین گروه کاشی و سرامیک بیشترین افت روزانه را در میان شاخص‌های صنعت رقم زدند.
بیشترین ارزش معاملات در گروه‌های خودرویی، محصولات فلزی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و فرآورده‌های نفتی رقم خورد. گروه‌های قند و شکر، فلزات اساسی و گروه غذایی نیز در رتبه‌های بعدی نقدشونده‌های بازار قرار گرفتند. روز گذشته در نمادهای قمرو، پتایر، ونیرو و قشهد بالاترین افزایش قیمت و در نمادهای کپارس، لابسا و واعتبار بیشترین افت قیمت را شاهد بودیم. از میان حق تقدم‌ها نیز حق تقدم بالبر و حق تقدم زمگسا بیشترین رشد قیمت را تجربه کردند. بیشترین ارزش معاملات در نمادهای خساپا، مشهد612 و فاراک رقم خورد. بیشترین حجم معاملات نیز در نمادهای خساپا، حق تقدم سشرق و وخارزم مشاهده شد. همچنین نماد معاملاتی حق‌تقدم شرکت گروه دارویی البرز برای عرضه حق‌تقدم‌های استفاده نشده بازگشایی شد و نماد معاملاتی شرکت شهد ایران با توجه به تعدیل پیش‌بینی درآمد هر سهم متوقف شد.
دنیای اقتصاد