این در حالی است که اگر ۶معدن غیرفعال و بدون پروانه بهره‌برداری کرومیت به چرخه استخراج وارد شوند علاوه بر افزایش میزان استخراج و اشتغال در معادن می‌توانند ارزش‌افزوده بیشتری را نصیب این استان کنند. مصارف مهم کانی کرومیت در صنایع متالورژی، دیرگداز، شیمیایی، آتش‌بازی، داروسازی، نگهدارنده، کاتالیزور، چینی‌سازی، پیروتکنیک، محلول‌های حساس‌کننده برای لیتوگرافی، ساخت قالب‌های پختن آجر و ریخته‌گری و... است که عیارکرومیت قابل‌استفاده در متالورژی و صنایع شیمیایی بالا و در دیرگدازها پایین است. با این وجود هم‌اکنون خراسان جنوبی از ۱۲ معدن کرومیتی بهره می‌برد که معاون امور معاون و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت این استان، تعداد پروانه‌های بهره‌برداری صادرشده در زمینه برداشت از این معادن را ۹ مورد عنوان کرد و گفت: معادن کرومیت استان بر اساس مطالعات اکتشافی انجام شده دارای بیش از ۳۶۵ هزار تن ذخایر قطعی کانی کرومیت هستند که از این میزان سالانه حدود بیش از ۲۳ هزار و ۵۰۰ تن استخراج اسمی به انجام می‌رسد.
از ۹ معدن دارای پروانه بهره‌برداری کرومیت خراسان جنوبی هم‌اکنون ۶ معدن در حال فعالیت هستند تا غیرفعال بودن ۳ معدن دیگر برداشت از این معادن را با کاهش همراه کند. محمد سالاری با بیان این مطلب ابراز کرد: میزان سرمایه‌گذاری انجام شده در معادن کرومیت استان بیش از ۳ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان است که با توجه به ظرفیت‌های موجود در این زمینه داری رقم بالایی در سرمایه‌گذاری نیست و در صورت استفاده از تمام ظرفیت‌ها این میزان می‌تواند با افزایش همراه شود. نبود ماشین‌آلات، تجهیزات و فناوری‌های جدید در بخش معدن باعث شده بیشتر معادن کشور به ویژه کرومیت خراسان جنوبی از دیدگاه سالاری همچنان به شکل سنتی اقدام به برداشت کانی از ذخایر معدنی کنند که این روش علاوه بر افزایش هزینه‌های استخراج، میزان دورریز و بی‌کیفیت کانی را با افزایش همراه می‌کند.
به همین منظور سعی شده با بررسی درخواست‌ها، تسهیلات مورد نیاز برای نوسازی و بازسازی ماشین‌آلات و تجهیزات در اختیار صاحبان معادن قرار داده شود. ایجاد فرصت‌های شغلی از مهم‌ترین مقوله‌های حوزه صنایع و معادن است که می‌تواند رونق اقتصادی مناسبی را در هر منطقه‌ای ایجاد و مشکل بیکاری را با کاهش همراه کند. معاون امور معاون و صنایع معدنی خراسان جنوبی این را گفت و اظهار کرد: هم‌اکنون میزان اشتغال ایجاد شده در معادن کرومیت استان (شهرستان‌های نهبندان و سربیشه) بیش از ۵۵ نفر است که در صورت راه‌اندازی ۳ واحد غیرفعال و ۳معدنی که هنوز از سازمان صنعت، معدن و تجارت پروانه بهره‌برداری دریافت نکرده‌اند اشتغال موجود در این معادن با افزایش همراه شود. احداث و بهره‌برداری از واحدهای فرآوری کانی‌های معدنی از مهم‌ترین مقوله‌هایی است که علاوه بر جلوگیری از خام‌فروشی و افزایش ارزش‌افزوده، رقابت‌پذیری کانی‌های فرآوری شده در بازارهای هدف را با افزیش همراه کند.
سالاری با ابراز تاسف از احداث و بهره‌برداری نشدن از هیچ‌یک از واحدهای فرآوری کانی کرومیت در استان، تصریح کرد: با برنامه‌ریزی و پیگیری‌های انجام شده احداث و راه‌اندازی واحد فرآوری کرومیت در استان در دستور کار قرار گرفته تا از خام‌فروشی این کانی معدنی جلوگیری شود. رگه‌ای بودن کرومیت در معادن خراسان جنوبی باعث شده انجام عملیات ژئوفیزیکی و شناسایی ذخایر آن با مشکلات فراوانی همراه شود. معاون امور معاون و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی با اشاره به این مطلب افزود: برای شناسایی ذخایر کرومیت موجود در استان پیگیری‌های لازم به منظور استفاده از برنامه‌های اکتشافی نوین در دستور کار قرار گرفته به گونه‌ای که هم‌اکنون با رایزنی با یک سرمایه‌گذار هندی به منظور هدایت سرمایه‌ها به سمت معادن کرومیت و احداث واحدهای فرآوری در حال انجام است که در صورت امضای تفاهمنامه عملیات‌های اجرایی در این زمینه آغاز خواهد شد.
مغفول ماندن اکتشافات کانی فلزی
احداث و راه‌اندازی واحدهای تولیدی و فرآوری کانی‌های معدنی نیازمند برنامه‌ریزی و دارای توجیه اقتصادی است و می‌تواند روند اجرایی آن را تسریع، کند. رییس سازمان نظام مهندسی معدنی خراسان جنوبی با بیان این مطلب ابراز کرد: از سال‌های گذشته بحث احداث و بهره‌برداری از واحدهای فرآوری کرومیت در استان مطرح بوده که با توجه به پایین بودن میزان ذخایر در عمل دارای توجیه اقتصادی لازم برای انجام فرآیند فرآوری نیست. بهره‌برداری از ذخایر معادن در دوره‌های زمانی طولانی باعث کاهش ذخیره مواد معدنی موجود در آن می‌شود به همین منظور توجیه‌پذیر کردن آن از جنبه‌های اقتصادی و فرآوری را با کاهش همراه می‌کند.
نادر سلیمانی با پرداختن به این موضوع افزود: قدیمی‌ترین معدن استان با ذخیره کشفی بیش از ۴۰۰ هزار تنی، از فعالیت استخراجی طولانی برخوردار است که این امر باعث شده میزان ذخایر و برداشت از آن به پایین‌ترین حد ممکن برسد. البته در این بین سایر معادن کرومیت استان نیز با توجه به ذخایر اندکی که دارند باعث شده‌اند احداث و بهره‌برداری از واحدهای فرآوری را با توجیه اقتصادی مناسبی همراه نکند. انجام نشدن عملیات‌های اکتشافی و شناسایی نشدن کانی‌های فلزی در خراسان جنوبی موجب شده ظرفیت کانی‌های فلزی موجود در این استان سال‌ها مغفول بماند. سلیمانی در این باره گفت: با توجه به جایگاهی که خام فروشی کرومیت در سال‌های گذشته تاکنون به منظور ایجاد ارزش‌افزوده داشته، بهره‌برداری از این ماده معدنی از توجیه اقتصادی مناسبی برخوردار بوده اما در این میان بیشتر معادن فلزی استان نه‌تنها عملیات‌های اکتشافی در باره آنها به انجام نرسیده، بلکه نوع کانی و ذخایر موجود در آنها نیز مورد شناسایی و ثبت قرار نگرفته و همین امر می‌تواند بهره‌مندی از ارزش‌افزوده موجود در این معادن را سال‌ها با تاخیر همراه کند.
براساس برآوردهای انجام شده، خراسان جنوبی دارای بیش از ۵۰ نوع کانی معدنی است که به گفته رییس سازمان نطام مهندسی معدنی این استان بیش از ۳۵نوع آن را کانی‌های فلزی در بر می‌گیرد که در صورت انجام عملیات اکتشافی، شناسایی ذخایر احتمالی و قطعی، استخراج و فرآوری، می‌توانند ارزش‌افزوده و اشتغال مناسبی را در سطح استان ایجاد کند اما متاسفانه انجام نشدن عملیات‌های اکتشافی جدید باعث شده ظرفیت‌های استان مغفول بماند. البته در سال‌های اخیر برخی فعالیت‌ها در این باره به انجام رسیده که می‌تواند رونق را به این معادن باز گرداند و باعث بهره‌برداری از آنها به منظور ایجاد اشتغال و ارزش‌افزوده شود. بهره‌برداری از واحدهای فرآوری در زمینه کانی‌های فلزی به ویژه کرومیت، نیازمند انجام فرآیند شناسایی و معرفی ظرفیت‌های موجود است که تحقق این امر می‌تواند حضور سرمایه‌گذاران در زمینه استخراج و فرآوری را پررنگ‌تر جلوه کند. سلیمانی با پرداختن به این موضوع تصریح کرد: در سال‌های اخیر با مشارکت سازمان ایمیدرو، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران اقدامات مناسب و گسترده‌ای در این زمینه به انجام رسانده‌اند. البته تا زمانی که میزان ذخایر استان به شکل قطعی مشخص نشود، اظهار نظر در زمینه احداث و بهره‌برداری از واحدهای فرآوری آن زود به نظر می‌رسد به همین منظور باید با ثبت قطعی میزان ذخایر و انجام برنامه‌ریزی، اقدامات لازم به اجرا گذاشته شود.
تاثیر بازار جهانی بر کاهش استخراج
معادن کرومیت با توجه به جایگاهی که در صنایع مختلف دارد، می‌تواند ارزش‌افزوده مناسبی را در هر منطقه‌ای ایجاد کند. یکی از معدنداران کرومیت خراسان جنوبی با بیان اینکه ذخایر استخراجی موجود در محدوده تملکی حدود ۳۰هزار تن است، ابراز کرد: با توجه به مستهلک بودن ماشین‌آلات و تجهیزات مورداستفاده در معدن فقط برای ۳۰ نفر به‌صورت مستقیم فرصت شغلی ایجاد شده که در صورت رونق بازار جهانی کانی‌های فلزی و افزایش تقاضا این میزان با افزایش همراه خواهد شد. تغییر قیمت کانی‌های فلزی در بازارهای جهانی و تاثیر آن بر میزان برداشت از معادن باعث شده روند استخراج کانی از معادن کرومیت خراسانی جنوبی نیز با کاهش همراه شود.
یارمحمد قاسمی با تاکید بر این موضوع اظهار کرد: با توجه کاهش کرومیت در بازارهای جهانی، روند استخراج کانی از این معدن تعطیل یا با کاهش همراه نشد اما متاسفانه با رایزنی‌های انجام شده با کارشناسان صندوق بیمه یا برخی مسئولان برای دریافت تسهیلات بیشتر روند واسطه‌گری دنبال می‌شد تا به اصل موضوع بپردازند و همین امر باعث شده بیشتر معدنداران تمایلی به اعلام درخواست برای دریافت تسهیلات به منظور نوسازی و بازسازی ماشین‌آلات و تجهیزات خود نداشته باشند. شعاری بودن برخی اقدامات دولت‌ها نیز موجب دلسردی معدنکاران در زمینه‌های مختلف شده است. موضوعی که قاسمی با پرداختن به آن تصریح کرد: ایجاد فرصت‌های شغلی و ارزش‌افزوده، رونق بخشیدن به بازار معادن، احداث و بهره‌برداری از واحدهای فرآوری و... از جمله مواردی است که می‌تواند از برخی معضلات بیکاری و هزینه‌های آن جلوگیری کند.
به همین منظور باید دولت برای مبارزه با مشکلات بیکاری، در واحدهای صنعتی و معدنی هزینه کند تا اینگونه مشکلات در سطح کشور ایجاد نشود. با توجه به مشکلات فراوانی که معادن در زمینه اجرای عملیات‌های اکتشافی دارند دولت باید در این باره اقدامات تاثیرگذاری را در دستور کار قرار دهد تا علاوه بر کاهش هزینه‌های مازاد، میزان استخراج را با افزایش همراه کند. این معدنکار فعال کرومیت خراسان جنوبی با اشاره به این مطلب گفت: مشکلات ایجاد شده از سوی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری و معارضان محلی، مشخص نبودن تعرفه واگذاری محدوده‌ها به معدنکاران، صدور بخشنامه‌های غیرضروری و... باعث شده روند برداشت از معادن با کندی همراه شود که امیدواریم دولت در این زمینه، حمایت‌های لازم از معدنداران را در دستور کار قرار دهد.
صمت