ایران سومین تولیدکننده بزرگ سیمان در جهان محسوب می‌شود، این موضوعی است که می‌تواند به‌عنوان یکی از مزیت‌های اقتصادی مورد توجه قرار گیرد چرا که از نظر کیفیت و ظرفیت صنعت سیمان با هیچ مشکلی روبه‌رو نیست و به‌دلیل حاکم شدن شرایط رکودی،مصرف سیمان در داخل کشور کاهش یافته و بازارهای صادراتی این محصول را تحت‌شعاع قرار داده‌است، به‌طوری‌که هم‌اکنون سیمانی‌ها با مازاد تولید روبه‌رو هستند و بیشتر تولیدات سیمانی در حال دپو شدن است. علل رکود، راهکارهای خروج از آن و عبور از این بحران می‌تواند به صنعت سیمان کشور در این برهه زمانی کمک شایانی کند.
علت رکود سیمان
پیشرفت صنعت سیمان وابستگی زیادی به رونق اقتصادی کشور دارد. با کاهش تقاضا در بازار، سیمانی‌ها نیز با مشکل روبه‌رو شده‌اند، بنابراین به نظر ارائه راهکارهایی برای خروج صنعت سیمان از رکود ضروری است. به گفته کارشناسان در شرایط کنونی راهکار اصلی برای خروج این صنعت از رکود افزایش بازارهای مصرف و تحریک تقاضا است. شرکت‌های تولیدکننده سیمان ایران باید تلاش بیشتری برای افزایش بازار مصرف انجام دهند و با گسترش بازارهای خود درصدد رفع مشکلات این صنعت باشند. در واقع با رونق اقتصادی کشور و افزایش ساخت‌وسازها میزان تقاضا در بازار افزایش پیدا خواهد کرد. نیاز کشور به سیمان حدود ۵۰ تا ۵۶ میلیون تن در سال است و ۳۰میلیون تن مازاد تولید وجود دارد، از این‌رو ضروری است برای این میزان مازاد، به فکر بازارهای جدید باشیم. البته بیشترین میزان صادرات سیمان در سال گذشته به کشور عراق تعلق داشت، اما امسال با توجه به شرایط نامساعد این کشور و منع واردات در حمایت داخلی خود میزان صادرات ما به این کشور کاهش چشمگیری یافته‌است.
علل رکود سیمانی‌ها
درباره علل رکود صنعت سیمان در کشور مرتضی لطفی مدیرعامل هلدینگ سیمان فارس و خوزستان اظهار کرد: کاهش بیش از ۱۸درصدی ساخت‌وساز کشور امسال نسبت به سال گذشته سبب شده، صنعت سیمان بیش از پیش در رکود به‌سر ببرد. لطفی در ادامه خاطرنشان کرد: البته موضوع دیگری که بر رکود سیمان تاثیرگذار بوده، کاهش جهانی قیمت نفت در سال‌های گذشته است که سبب شده کشورهای همسایه ما که جزو واردکنندگان سیمان ایران بودند، دست به کاهش واردات بزنند. البته وی به موضوع حمل‌ونقل نیز اشاره کرد و گفت: از سوی دیگر اقتصادی یا رقابتی نکردن سهم هزینه حمل‌ونقل در کشور موضوعی است که نباید از تاثیر آن بر رکود صنعت سیمان غافل شد. مدیرعامل هلدینگ سیمان فارس و خوزستان همچنین به بهینه شدن فرهنگ استفاده از سیمان اشاره کرد و گفت: بهینه نشدن فرهنگ استفاده از بتن هم به‌جای سازه‌های فلزی و هم در جاده‌ها و هم در زیرساخت‌ها به‌ویژه در استفاده از بافت‌های فرسوده در روستاها موضوعی است که می‌تواند باعث ایجاد رکود در صنعت سیمان شود. لطفی تاکید کرد: در صورت برطرف شدن موارد یادشده که سبب رکود در صنعت سیمان شده‌اند نه‌تنها می‌توان ظرفیت ۸۰میلیون تن، بلکه ظرفیت ۱۱۰میلیون مصرف را نیز در کشور ایجاد کرد.
خروج از رکود سیمان
رونق صنعت سیمان به رونق اقتصادی کشور وابسته است اما راهکارهایی که برای خروج از رکود این صنعت می‌توان درنظر گرفت افزایش میزان صادرات سیمان به کشورهای خارجی و افزایش بازارهای هدف است. با توجه به علل رکود ایجاد شده در صنعت سیمان می‌توان به‌دنبال راهکارهایی برای خروج این صنعت بود. در این‌باره مدیرعامل هلدینگ سیمان فارس و خوزستان اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین اقدام‌هایی که می‌تواند به صنعت سیمان کمک کند، تغییر فرهنگ مصرف آن است. استفاده از سیمان و بتن در جاده‌ها، یکی از مهم‌ترین مصادیق تغییر فرهنگ در استفاده از صنعت سیمان به‌شمار می‌رود. با صرف هزینه کمتر می‌توان در جاده‌ها به‌جای قیر از بتن استفاده کرد تا استحکام بیشتری را در جاده‌ها داشته باشیم. همچنین نادر غفاری، معاون فنی و تولید انجمن کارفرمایان سیمان درباره جایگزینی سیمان به‌جای قیر در راهسازی به صمت گفت: استفاده از بتن به‌جای قیر در جاده‌سازی می‌تواند کمک مهمی به این صنعت کند، البته از سوی دیگر نیز مشکلات محیط‌زیستی که قیر با خود به همراه خواهد‌داشت، بتن و سیمان به همراه ندارد. از این‌رو بیش از ۵۰ سال است که در دنیا در ساخت جاده‌ها از بتن استفاده می‌شود.
غفاری با اشاره به این موضوع که در کشور ما چندان به این جایگزینی توجه نشده است، عنوان کرد: بیش از چند سالی نیست که ما به فکر استفاده از چنین روش‌هایی افتاده‌ایم. در حالی‌که ظرفیت بالایی برای تولید این محصول در کشور وجود دارد که می‌توان به نحو احسن آن را در صنایع مختلف به کار برد. احیا و باسازی بافت‌های فرسوده در حاشیه شهرها و در روستاها خود می‌تواند سبب رونق صنایع معدنی به‌ویژه صنعت سیمان شود. در این‌باره مدیرعامل هلدینگ سیمان فارس و خوزستان به بازسازی بافت‌های فرسوده اشاره کرد و گفت: اقدام به بازسازی بافت‌های فرسوده شهری و به‌ویژه روستایی می‌تواند گام موثری در این زمینه باشد. وی همچنین افزود: ایجاد ابزار لازم برای صادرات می‌تواند به این صنعت کمک شایانی کند، برای مثال تخصیص و تخفیف اعتبار ارزی برای گشایش اعتبار صادرکنندگان می‌تواند راهگشای صادرات بیشتر باشد. حتی می‌توان یارانه‌ای برای حمل‌ونقل بین‌المللی در این زمینه تخصیص داد. لطفی تاکید کرد: موارد یادشده می‌توانند کمک جدی به خروج از رکود سیمان کنند چراکه سیمان ایران به لحاظ کیفیت و ظرفیت با مشکلی روبه‌رو نیست و از شرایط بین‌المللی خوبی برخوردار است.
عبور از رکود سیمان
البته عبور صنعت سیمان از رکود می‌تواند با همراهی دولت بسیار آسان‌تر و راحت‌تر طی شود. در این‌باره مدیرعامل هلدینگ سیمان فارس و خوزستان با اشاره به راهکارهایی برای عبور از صنعت سیمان عنوان کرد: رکود سیمان برای عبور از رکود، نیازمند کمک‌های دولتی خواهد بود. دولت باید حمایت‌های لازم را از این بخش به عمل آورد. لطفی در ادامه خاطرنشان کرد: از یک سو بانک مرکزی می‌تواند با بانک‌ها توافق کند و به ارائه تسهیلاتی در این زمینه بپردازند و توافق کنند که تسهیلات‌شان را استمهال کنند. از سوی دیگر نیز می‌توان از محل صندوق توسعه ملی اعتباری را برای این منظور اختصاص داد.
عرضه سیمان در رینگ صادراتی بورس کالا
یکی از موضوع‌هایی که می‌تواند به صنعت سیمان کشور کمک کند، عرضه به‌موقع این محصول در رینگ صادراتی بورس کالا می‌تواند باشد که چندی است با مشکلاتی در این زمینه روبه‌رو است. در این‌باره دبیر انجمن کارفرمایان صنعت سیمان با اشاره به مشکلات این محصول برای صادرات از طریق بورس کالا، گفت: پیگیر حل مشکلات حقوقی با گمرک در این بخش هستیم. عبدالرضا شیخان با اشاره به علت تاخیر عرضه سیمان در رینگ صادراتی بورس کالا اشاره کرد و گفت: از سال گذشته تاکنون، پیگیری‌های جدی برای عرضه سیمان در رینگ صادراتی بورس کالا انجام شده که امیدواریم به‌زودی شاهد عرضه سیمان در رینگ صادراتی بورس کالا باشیم. وی افزود: تنها موضوعی که باعث می‌شود صادرات سیمان از طریق بورس کالا به تاخیر بیفتد، این است که باید برگه معامله در بورس کالا جزو اسناد مورد درخواست گمرک به شمار برود تا کل صادرات کشور از یک کانال شفاف و با قیمت رقابتی و واقعی انجام شود، اما هنوز این مشکل در گمرک برطرف نشده است. دبیر انجمن کارفرمایان صنعت سیمان با اشاره به اینکه برای برطرف کردن این مشکل قرار است نشست‌هایی را با مسئولان بورس کالا و برخی کارشناسان حقوقی برگزار کنیم، ادامه داد: باید از این طریق، راهکار قانونی برای آن در نظر گرفته شود، زیرا برای عرضه سیمان در رینگ صادراتی بورس کالا به طور حتم باید این برگه مورد قبول گمرک قرار بگیرد تا نظم صادرات ساماندهی شود.
شیخان با اعلام اینکه انجمن کارفرمایان صنعت سیمان علاقه‌مند است تا صادرات سیمان از طریق بورس کالا انجام شود، اظهار کرد: باید این مشکل از نظر حقوقی برطرف شود که به‌دنبال رفع آن هستیم. در این میان سازمان توسعه تجارت نیز موافق عرضه سیمان در رینگ صادراتی بورس کالا است، اما باید اراده جدی در این‌باره وجود داشته باشد. وی با اشاره به اینکه در این زمینه مذاکراتی با سازمان توسعه تجارت انجام خواهیم داد، گفت: کشف بازار و خریداران جدید برای سیمان ایران، شفاف‌سازی قیمت، افزایش حجم صادرات، رشد فضای رقابتی و جلوگیری از رقابت منفی در بازار داخلی و صادراتی، پایان اعلام قیمت‌های سلیقه‌ای در این صنعت، اطمینان خریداران خارجی از خرید محصول باکیفیت و حضور سرمایه‌گذاران در مکانی با اعتبار از مزایای عرضه صادراتی سیمان در بورس کالای ایران است.
صمت