در هشت ماهه نخست سال جاری ۲۱ میلیون تن کالا به ارزش ۲۷ میلیارد و ۳۸۳ میلیون دلار از ۸۲ گمرک به ایران وارد شده است که در این میان هر کدام از سه بخش کالاهای سرمایه‌ای، واسطه‌ای و مصرفی سهم مشخصی از کل واردات را به خود اختصاص داده‌اند و بیشترین سهم نیز مربوط به کالاهای واسطه‌ای بوده است.
سهم وزنی ۹۳ درصدی کالاهای واسطه‌ای از واردات
بر اساس این گزارش، در مدت یاد شده ۹۶۲ هزار تن انواع کالای مصرفی به ارزش سه میلیارد و ۱۳۷ میلیون دلار از طریق گمرکات سراسر کشور وارد شده که تنها چهار درصد از وزن و ۱۰ درصد از ارزش کل کالاهای ورودی به ایران را در بر می‌گیرد و سایر کالاهای وارد شده به ایران در هشت ماهه امسال، کالاهای اساسی، دارو و مواد اولیه دارو، مواد اولیه واحدهای تولیدی و ماشین آلات مورد نیاز بخش صنعت بوده که وارد کشورمان شده است.
سهم کالاهای واسطه‌ای وارداتی از نظر وزن ۹۳ درصد و از نظر ارزش ۶۳ درصد از کل واردات بوده و در مجموع در هشت ماهه سال جاری به میزان ۲۰ میلیون و ۲۰۰۰ تن کالای واسطه‌ای به ارزش ۱۷ میلیارد و ۸۳۴ میلیون دلار وارد کشور شده است.
آمار نشان می‌دهد که سهم کالاهای سرمایه‌ای نیز در این مدت به ۵۹۹ هزار تن و به ارزش شش میلیارد و ۴۱۲ میلیون دلار رسیده که در مجموع سه درصد از وزن و ۲۲ درصد از ارزش کل واردات ایران در هشت ماهه سال جاری به این کالاها اختصاص یافته است.
هر تخلفی قاچاق محسوب نمی‌شود
کنترل فیزیکی تمامی محموله‌های وارداتی سبب ایجاد توقف‌های طولانی در ترخیص کالاهای مورد نیاز بخش‌های حساس و صنعت کشور می‌شود که با اصول و محور های اصلی اقتصاد مقاومتی در تضاد است، در عین حال بدیهی است محموله‌هایی که از ریسک بالا برخوردار هستند، مشمول بازرسی فیزیکی یا کنترل توسط دستگاه ایکس‌ری یا هردو خواهند شد. علاوه بر این در پاره‌ای از موارد، به منظور افزایش ضریب اطمینان از صحت و سلامت در انجام تشریفات گمرکی، برخی از محموله‌ها به صورت تصادفی نیز انتخاب و مورد ارزیابی فیزیکی یا اسکن توسط دستگاه ایکس‌ری یا هر دو قرار می‌گیرند.
از سوی دیگر باید دانست که هر تخلفی، قاچاق محسوب نمی‌شود و روزانه به طور میانگین در گمرکات سراسر کشور میلیاردها تومان مابه‌التفاوت و مجازات جریمه یا اصطلاحا «دیسپانس» به دلیل تخلفات گمرکی از ذی‌نفعان دریافت می‌شود، بنابراین قاچاق از تخلف متمایز بوده و ضمانت اجرا، نحوه رسیدگی و جریمه آنها نیز متفاوت بوده که در قانون پیش‌بینی شده است.
۳۶ درصد از اظهارنامه‌ها بازرسی فیزیکی شدند
چنانچه در بررسی آمار حاصل از اعمال مدیریت ریسک در هشت ماهه سال جاری مشاهده می‌شود، از حدود ۲۵۰ هزار فقره اظهار نامه وارداتی در گمرکات سراسر کشور، بالغ بر ۸۹ هزار فقره با سهم حدود ۳۶ درصد مورد ارزیابی فیزیکی توسط ارزیابان و دستگاه‌های ایکس‌ری قرار گرفته است.
این در حالی است که استاندارد جهانی برای کنترل فیزیکی محموله‌های ورودی، کمتر از ۱۰ درصد است. همچنین در ۸۱ هزار فقره اظهارنامه با سهم ۳۲ درصد از کل، تمامی اسناد و مدارک توسط کارشناس بررسی شده است. ۸۰ هزار فقره اظهارنامه با سهم ۳۲ درصد نیز توسط سامانه جامع امور گمرکی به صورت خودکار کنترل شده است.
کنترل‌های گمرکی در گمرک شهید رجایی
روزانه به طور میانگین حدود ۲۲۰۰ دستگاه کامیون از گمرک شهیدرجایی تردد می‌کند که از این تعداد حدود ۱۲۰۰ دستگاه مربوط به رویه واردات و حدود ۱۰۰۰ دستگاه دیگر نیز مربوط به رویه ترانزیت (عبوری و داخلی) و کارنه تیر است.
در بخش واردات قطعی نیز برای کنترل و نظارت بر ۱۲۰۰ کامیون خروجی با بکارگیری روش‌های مذکور، حدود ۳۰ درصد از محموله‌ها که ۳۶۰ کانتینر را شامل می‌شود، به طور کامل مورد بازرسی فیزیکی توسط ارزیابان قرار گرفته و بالغ بر ۲۵ درصد نیز با استفاده از دو دستگاه ایکس‌ری با ظرفیت اسمی روزانه ۳۰۰ دستگاه کامیون، اسکن و با تجهیزات پیشرفته کنترلی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
در مجموع از تعداد ۱۲۰۰ کامیون ترخیص قطعی در بندر شهید رجایی ۵۴۰ دستگاه کامیون بدون ارزیابی فیزیکی و کنترل از طریق ایکس‌ری و صرفا پس از کنترل اسناد و مدارک توسط کارشناس، سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی از این گمرک خارج می‌شود که بر اساس اسناد موجود در سامانه جامع امور گمرکی تمامی این کالاها شامل کالاهای اساسی، مواد اولیه واحدهای تولیدی و صنعتی و ماشین آلات خطوط تولید است.
ایسنا