این بخشی از صحبت‌های مدیرعامل بورس کالا در شهریور ۹۵ است. به گفته این مقام مسئول برای تامین مالی شرکت‌ها در بورس کالا نیاز به فرهنگ‌سازی در کنار ایجاد ابزارمالی یک ضرورت است. نظر برخی از کارشناسان حوزه محصولات معدنی در کنار نظرات کارشناسان بازارسرمایه را درباره تامین مالی شرکت‌های معدنی در بورس کالا جویا شدیم.
باید گشایشی ایجاد شود
نایب رییس انجمن سنگ آهن ایران درباره اینکه چرا تاکنون شرکت‌های معدنی از تامین مالی در بورس کالا استقبال نکرده‌اند، گفت: شرکت‌های معدنی و زیرمجموعه آن تا دیروز می‌توانستند محصولشان را صادر کنند و مشکل تامین نقدینگی تا حدی برطرف می‌شد اما با کاهش قیمت کامودیتی‌های معدنی و مشکلی که دولت برای تامین سرمایه واحدهای معدنی دارد، ورود به بورس کالا راه معقولی برای تامین مالی و توسعه صنایع معدنی است. بهرام شکوری افزود: ما باید در بورس تسهیلاتی ایجاد کنیم و شرکت‌های معدنی برای حضور در بورس علاقه‌مند شده و از این فضا استفاده کنند.
همانطورکه ما بحث سرمایه‌گذاری خارجی و منابع بانکی را دنبال می‌کنیم، با وجود مشکل نداشتن نقدینگی در بانک در کنار جذب سرمایه‌گذار خارجی به تامین مالی از طریق بورس هم فکر کرده‌ایم. وی ادامه داد: در ارتباط با ورود شرکت‌ها به بورس کالا تاکنون جلسات متعددی با اعضای انجمن سنگ‌آهن و بورس داشته‌ایم اما یکسری قوانین دست و پاگیر وجود دارد که برای رفع این موانع با بورس کالا درحال صحبت هستیم. سخت‌گیری‌هایی به‌ویژه برای ورود بنگاه‌های کوچک در بورس کالا وجود دارد که باید برطرف شود. شکوری اظهار کرد: در ارتباط با ورود بنگاه‌های بزرگ مثل گل‌گهر و چادرملو شاید مشکل زیادی نداشته باشیم اما برای معادن کوچک و صنایع کوچک معدنی مشکلاتی وجود دارد که باید به سمت رفع یا کاهش این موانع برویم. عضو معادن و صنایع معدنی اتاق ایران با اشاره به ضوابط بورس کالا برای ورود شرکت‌های کوچک افزود: ورود به بورس کالا ضوابطی دارد که باید به وسیله این بنگاه‌ها رعایت شود از جمله ارزیابی واحدهای معدنی، سپردن ضمانت‌های بانکی و وثیقه‌هایی که باید بپردازند. باید گشایشی ایجاد شود و به دنبال این هستیم که از فضای ایجاد شده استفاده کنیم.
وی افزود: بانک مرکزی اعلام کرده بود بانک‌ها پروانه بهره‌برداری معادن را به عنوان وثیقه بپذیرند اما تاکنون هیچ بانکی پروانه بهره‌برداری معادن را به عنوان وثیقه قبول نمی‌کند. در عمل این اتفاق نیفتاده است. شکوری با اشاره به فضایی که در نتیجه خام‌فروشی ایجاد شده است، گفت: این مسئله برای آن است تا سنگ‌آهن را ارزانتر بخرند و همین مشکل برای خودشان هم ایجاد شده است. می‌گویند چرا سنگ‌آهن به قیمت کمتری به خارج صادر می‌شود اما نیازهای داخلی ما تامین نمی‌شود. وی تاکید کرد: به‌طور قطع از نظر ما هم تامین نیاز داخلی اولویت دارد، تامین نیاز داخل در اولویت همه بخش‌های زنجیره ارزش است؛ چراکه سنگ‌آهن یا فولاد و آنچه ما دنبال می‌کنیم تامین مواد اولیه کارخانه‌های داخلی است اما با قیمت عادلانه که اینجا ورود به بورس از طریق قیمت‌گذاری عادلانه به ما کمک می‌کند. پرداخت به موقع درصورتی که در بورس عرضه شد و خریداری برایش پیدا نشد نشان می‌دهد که مازاد بر نیاز داخلی است و می‌توان مابقی را صادر کرد. شکوری معتقد است وزارت صنعت، معدن و تجارت از تولیدکنندگان مواد معدنی به عنوان تامین‌کننده بخشی از این زنجیره هر امتیازی که برای صادرات در نظر می‌گیرد برای تولیدکنندگان نیز در نظر گرفته و از آنها حمایتی کند.
ابتدا ورود به بورس بعد تامین مالی
ابزارهای نوین مالی در چارچوب اقتصاد اسلامی بیشتر بر پایه یک کالای واقعی یا کالایی است که در آینده به طور قطعی عرضه می‌شود. در این چارچوب ورود یا عرضه یک کالا نیازمند معامله در بورس کالا است. کارشناس بازارسرمایه با بیان این مطلب به صمت گفت: در حال حاضر در بورس کالا از بین مواد معدنی، فقط سیمان در رینگ صادراتی و سنگ‌آهن معامله می‌شود. وقتی کالایی در این زمینه داد و ستد نمی‌شود بنابراین نمی‌توان انتظار داشت برپایه تولید داخلی ابزارهای مالی تعریف کرد و بر اساس آن ابزار بتوانیم تامین مالی کنیم. محمدحسین بابالو تاکید کرد: در این چارچوب نخست باید به بورس وارد شوند بعد تامین مالی شوند.
در این زمینه اوراقی با عنوان اوراق پروژه تعریف شده اما هنوز اجرا نشده است براین اساس پروژه در مراحل احداث یا قبل از احداث می‌تواند تامین مالی شود. درصورت اجرای این طرح در گام بعدی می‌توانیم مراحل اجرا با فرض بورس کالا را انجام دهیم تا یک پروژه را بتوان از صفر تا ۱۰۰ تامین مالی کرد. وی درباره اینکه تاکنون فرهنگ‌سازی در این زمینه چقدر موثر بوده گفت: تجربه نشان می‌دهد بیشترین میزان تامین مالی از سوی افراد خبره انجام شده است مثل صندوق‌های سرمایه‌گذاری که شاید ۶۰ هزار میلیارد تومان در سال ارزش دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری باشد. وی گام نخست تامین مالی شرکت‌های معدنی را صندوق‌های سرمایه‌گذاری عنوان کرد و افزود: گام بعدی سرمایه‌گذاری از سوی مردم است. تامین مالی از طریق مردم باید خیلی ساده و ابتدایی با اوراق عرضه شود و به همان سهولت هم پول مردم پس گرفته شود. مثل اوراق مشارکت.
حالا در این چارچوب اگر بخواهیم از مردم تامین مالی کنیم امکانش در بورس اوراق بهادار وجود دارد. شرکت‌های کوچک و متوسط هم حتی می‌توانند اوراق مالی منتشر کرده و تامین مالی شده و سودش را هم پرداخت کنند. این تحلیلگر بازارسرمایه در پاسخ به اینکه آیا در حوزه سنگ‌آهن می‌توان به سمت تامین مالی پیش رفت، گفت: نخستین اوراق سلف استاندارد موازی با قابلیت خرید و فروش تبعی در حوزه سنگ‌آهن انجام شده و شاید سنگ‌آهن خط‌شکن اوراق تامین مالی برپایه ابزارهای نوین مالی باشد. وی افزود: با این پیش‌فرض که نخست باید ببینیم نرخ سود در بانک چقدر است و شرایط تامین مالی از بانک چگونه است در آن صورت باید ببینیم که تامین مالی در بوس کالا برای شرکت‌های کالایی عرضه‌کننده و هم برای مردم و سرمایه‌گذار صرفه اقتصادی دارد یا نه. به گفته این کارشناس بازارسرمایه به نظر می‌رسد آن نوع از تامین مالی که بتوانند براساس آن سودش را پرداخت کنند محدودیتی در بازارهای کالایی یا اوراق بهادار نخواهد داشت. با این پیش‌فرض که به طور تقریبی در تمامی عرضه‌هایی که داشتیم به جز یک مورد، در چند ثانیه نخست خریداری شد و چندین برابر عرضه، تقاضا داشتیم. با درکنار هم قراردادن این موارد به نتیجه می‌رسیم که هنور فضای خوبی برای تامین مالی این شرکت‌ها در کل در بازار سرمایه به ویژه در بورس کالا وجود دارد.
تمایل شرکت‌های زیرمجموعه سنگ‌آهن برای ورود به بورس
به گفته عضو هیات مدیره انجمن سنگ‌آهن ایران، انجمن سنگ‌آهن در تلاش است عرضه سنگ‌آهن از طریق بورس کالا اتفاق بیفتد و شرکت‌های معدنی زیرمجموعه انجمن هم به این موضوع تمایل دارند. پروا سلطانی نحوه فرمول قیمت در بورس کالا را یکی از دلایلی برشمرد که تاکنون مانع از ورود شرکت‌های معدنی به بورس کالا شده است. وی در ادامه گفت: در این زمینه باید با بورس کالا به توافق برسیم، از آنجا که سنگ‌آهن نمادها و عیارهای متفاوتی دارد و عناصر مختلف از نقاط جغرافیایی متفاوت دارد و میزان این عناصر در سنگ‌آهن‌های مختلف، متفاوت است، بنابراین فورمولاسیونی نیاز دارد که بعدها ایجاد فساد نکند. سلطانی افزود: اگر با بورس کالا به نتیجه برسیم عرضه سنگ‌آهن در بورس کالا اجرا می‌شود البته شرکت‌های معدنی هم از این قضیه استقبال می‌کنند. وقتی در بورس کالا عرضه شود شرکت‌های مصرف‌کننده می‌توانند با نرخ‌های رقابتی خرید کرده و درصورت تامین نیاز داخلی اجازه صادرات داده شود و این پاسخی خواهد بود به عوارض صادراتی که دولت وضع کرده است. وی پیش‌بینی کرد تا پایان سال عرضه سنگ‌آهن از طریق بورس کالا عملی شود.
صمت