دلالانی که تنها با پول بیشتر به این بازار ورود کرده و میزان سیمان بیشتری را با قیمت ارزان‌تر خریداری کرده و سیستم توزیع این بازار را برهم زده‌اند. البته برای کمرنگ‌تر شدن حضور دلالان در این بازار باید به سمت راه‌اندازی سامانه‌های هوشمند و جدید رفت.
دلالان سیستم توزیع را برهم زدند
با دپوی بیش از حد سیمان به‌ویژه در سال ۱۳۹۴ پای دلالان سیمان به این بازار باز شد. در این‌باره عبدالرضا شیخان دبیر انجمن کارفرمایان سیمان عنوان کرد: درباره حضور دلالان سیمان در این بازار در ابتدا باید بین دو گروه افراد تفکیک قائل شد؛ یک‌سری عاملان توزیع سیمان شامل مصالح‌فروش‌ها، شرکت‌های ساختمانی که برای انبوه‌سازان خرید می‌کنند و یک‌سری شرکت‌های فعال در حوزه بتن که سیمان را خریداری کرده و تبدیل به بتن می‌کنند و به فروش می‌رسانند. این چند گروه در کل مصالح‌فروش‌هایی هستند که دارای هویت‌اند و به‌طور مشخص دفتر دارند، مالیات پرداخت می‌کنند و بدون هیچ مشکلی در این بازار مشغول فعالیت هستند. شیخان در ادامه توضیح داد: اما پیش از اینکه سیمان به تولید انبوه برسد و تقاضا کاهش پیدا کند و میزان دپوی سیمان‌ها در انبارها افزایش یابد، این گروه مصالح‌فروش به‌طور منظم فعالیت می‌کردند، اما زمانی که عرضه سیمان بیش از اندازه شد، برخی دلال‌ها در این بین پیدا شدند که به‌دلیل پولی که وارد این حوزه کردند با واحدهای تولیدی سیمان به توافق رسیدند تا سیمان بیشتری را با قیمت ارزان‌تر خریداری کنند. از سوی دیگر، واحدهای تولیدی نیز برای فروش بیشتر خود آنها را تغذیه کردند.
وی با اشاره به این موضوع که این دلالان بی‌هویت سیستم توزیع سیمان را برهم زدند، عنوان کرد: موضوع این بود که این دلالان با توجه به کمبود نقدینگی در واحدهای تولیدی از این موضوع سوءاستفاده کرده و خواستار خرید ارزان‌تر از قیمت شدند. واحدهای تولیدی نیز از این فرصت برای فروش بیشتر خود استفاده کردند و همین موضوع سبب رقابت منفی در صنعت سیمان شده است. شیخان در ادامه یادآور شد: همین موضوع باعث کاهش قیمت سیمان در سال ۹۴ شد، به‌گونه‌ای که شاهد فروش ۳۰درصدی زیر قیمت مصوب سیمان در این سال نیز بودیم. این دلالان سبب برهم زدن سیستم توزیع سیمان شدند.
راهکارهای حذف دلالان بازار سیمان
دبیر انجمن کارفرمایان سیمان در پاسخ به این پرسش که برای حذف این دلالان چه سازوکاری باید در پیش گرفت، گفت: برای حذف این دلالان ما به سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان مراجعه کردیم که البته تاکنون راهکار مشخصی برای حذف این دلالان بی‌هویت به‌طور مشخص ارائه نشده است. وی در ادامه افزود: اما اقدامی که انجمن کارفرمایان سیمان در راستای حذف این دلالان انجام داده، این است که در جلسه‌هایی مکرر و منظم که با تولیدکنندگان برگزار کرده، درصدد بوده تا تولیدکنندگان را توجیه کند تا از فروش تولیدات خود به این دلالان پرهیز کنند، چراکه این موضوع در بلندمدت به ضرر خود تولیدکنندگان تمام خواهد شد، از این‌رو موضوع سهم‌بندی سیمان مطرح شد که واحدهای تولیدی براساس نیاز بازار و مصرف‌کنندگان تولید داشته باشند. شیخان افزود: انجمن تمام تلاش خود را برای حذف این دلالان به کار بسته است و تولیدکنندگان نیز در این راستا با انجمن هماهنگ شده‌اند.
این جلسه‌ها و هماهنگی با تولیدکنندگان تاحدی توانسته این موضوع دلالان را سروسامان ببخشد. دبیر انجمن کارفرمایان سیمان در ادامه خاطرنشان کرد: در حال حاضر این تخفیف و رقابت منفی به حداقل ممکن خود رسیده و این دلالان حضورشان در بازار سیمان کمرنگ‌تر از سال گذشته شده است. شیخان با اشاره به راهکارهای مهم‌تر در این زمینه عنوان کرد: راهکار دیگری که در این زمینه به ما کمک قابل توجهی خواهد کرد، این است که به سمت سیستم ال‌سی داخلی برویم. همچنین طرحی را پیشنهاد داده‌ایم مبنی بر اینکه اگر کارخانه‌ها با بانک‌ها توافق کنند، فروش چه به‌صورت نقدی و چه به صورت اعتباری از طریق ال‌سی داخلی انجام شود، چراکه این موضوع سبب کنترل بازار و توزیع سیمان و کمرنگ شدن حضور دلالان در این سیستم خواهد شد. با راه‌اندازی ال‌سی هویت‌دارهای بازار سیمان و کسانی که جواز کسب دارند و مالیات پرداخت می‌کنند، می‌توانند به‌راحتی در این بازار حضور داشته باشند. وی توضیح داد: البته مراحل ال‌سی داخلی برای بازار سیمان قدری مشکل و زمان‌بر است، اما در حال پیاده‌سازی آن در بازار سیمان هستیم که در این زمینه نیازمند توافق با بانک‌ها و مجموعه صنعت سیمان هستیم. شیخان در پاسخ به این پرسش که حضور سیمان در بورس کالا نمی‌تواند سبب حذف دلالان شود، گفت: هنوز سازوکار حضور سیمان در بورس کالا برای توزیع داخلی فراهم نشده است. اما در رابطه با رینگ صادراتی به نتیجه مطلوب رسیده‌ایم و به‌زودی و با چند اقدام دیگر صادرات ما از طریق رینگ صادراتی در بورس کالا انجام خواهد شد.
سایر مشکلات صنعت سیمان
علاوه بر حضور دلالان در بازار سیمان که به دلیل دپو به‌وجود آمده، مشکلات دیگری نیز برای این صنعت خاکستری همچون رقابت منفی و کاهش صادرات به‌وجود آمده است. در این‌باره نادر غفاری، معاون فنی و تولید انجمن سیمان در گفت‌وگو با اظهار کرد: با توجه به کاهش میزان تولید با هماهنگی‌های واحدهای تولیدی، رقابت منفی سیمان در حال حاضر از بین رفته است. غفاری با اشاره به مهم‌ترین مشکلات شرایط فعلی صنعت سیمان عنوان کرد: در شرایط فعلی مهم‌ترین مشکلات سیمان کمبود بودجه‌های عمرانی و کاهش مصرف سیمان در کشور است، چراکه رکود ساخت‌وساز سبب کاهش مصرف سیمان شده و تولیدات در حال دپو شدن هستند. میزان دپوی سیمان در حال حاضر حدود ۱/۵میلیون تن سیمان است. غفاری در پاسخ به اینکه آیا موضوع دپو شدن سیمان بر کیفیت آن تاثیرگذار نخواهد بود، عنوان کرد: سیستم‌های نگهداری واحدهای تولیدی به گونه‌ای است که سبب حفظ کیفیت سیمان می‌شود و به همین دلیل نگهداری آن به‌گونه‌ای استاندارد است.
البته این میزان دپو، طبیعی است و ما سعی کرده‌ایم در هماهنگی با واحدهای تولیدی سیمان، میزان تولید را کاهش دهیم تا میزان تولید از حالت استاندارد خارج نشود و بر کیفیت آن اثرگذار نباشد. معاون فنی و تولید انجمن سیمان درنهایت مناسب‌ترین راهکار برای کاهش میزان دپوی سیمان را یافتن بازارهای جدید صادراتی برشمرد و گفت: مشغول رایزنی برای صادرات بیشتر در این زمینه هستیم، البته در حال حاضر فصل کاهش مصرف سیمان است. وی همچنین درباره بازار سیاست‌های عراق برای واردات سیمان عنوان کرد: هنوز در سیاست‌های عراق تغییر چندانی روی نداده است. البته هیاتی را برای این موضوع به عراق خواهیم فرستاد تا شاید بتوانیم این بازار مناسب را دوباره برای خود فعال کنیم.
صمت