اما آنچه بیش از پیش سبب رونق‌دهی به این بازارها خواهد شد، رونق صنایع چون ساخت‌وساز و خودروسازی و... خواهد بود که همچنان این بازارها در رکود به‌سر می‌برند. از این‌رو روان‌سازی محصولات در این زنجیره باید از بازار مصرف و در حوزه مسکن با اقدام‌های اساسی دولت مبنی بر ارائه تسهیلات و تزریق نقدینگی باشد تا کل زنجیره از پیامدهای مثبت آن بهره‌مند شود.
بازار ورق
بازار محصولات فولادی به چندین بخش تقسیم می‌شوند که بخش قابل‌توجهی از این بازار به ورق اختصاص یافته است. در این‌باره محمد اصفهانی به‌عنوان فعال بازار فولاد اظهار کرد: به‌طور کلی ساختار زنجیره توزیع فولاد کشور به ۴زیرمجموعه کلی تقسیم‌بندی شده که هر یک از این حوزه‌های فولادی از قوانین و متغیرهای ویژه خود تبعیت کرده و زنجیره‌های توزیع و بازار مختص خود را دارند. اصفهانی خاطرنشان کرد: این ۴ حوزه شامل ورق، تیرآهن، حوزه میلگرد و ناودانی و نبشی و حوزه قوطی و پروفیل و لوله می‌شود. وی در ادامه با اشاره به گسترده‌ترین بازار محصولات فولادی کشور اظهار کرد: حوزه ورق یکی از گسترده‌ترین زنجیره توزیع فولاد به‌شمار می‌رود که در این زیرمجموعه جای گرفته است. همچنین دامنه و حجم تقاضای وسیع، گوناگونی و تنوع محصولات حوزه ورق یکی از مهم‌ترین دلایلی است که مجموعه تولیدات داخلی کشور ما تاکنون نتوانسته به تنهایی، پاسخگوی تقاضای این قسمت از بازار باشد، از این‌رو واردات همواره مکمل تامین نیاز این حوزه بوده است. به گفته وی، یکی دیگر از ویژگی‌های این حوزه، تعداد اندک عرضه‌کنندگان تراز نخست این حوزه، چه در تولید داخل و چه در واردات است که موجب شده با وجود وسعت زیاد زیرشاخه‌ها، کنترل عرضه و هدایت بازار برای گردانندگان تراز نخست این مجموعه امکان‌پذیر و اجرایی باشد. به‌طوری‌که در مواقع مقتضی با کنترل عرضه به شیوه قطره‌چکانی به‌راحتی نبض بازار این مجموعه را در دست گرفته و تا حد ممکن هدایت کند. وی در ادامه با اشاره به ویژگی‌هایی که این نوع تولید فولادی در بازار داخلی به خود گرفته، عنوان کرد: انسجام، کپسوله کردن اطلاعات و نبود شفافیت از ویژگی‌های بارز این زنجیره توزیع محسوب می‌شود. همچنین با توجه به اینکه کالای وارداتی حجم قابل‌توجهی از موجودی زنجیره تامین این حوزه را تشکیل می‌دهد، بازیگران این مجموعه در واکنش به نوسانات روزانه ارزی بسیار حساس بوده و واکنش مقتضی (توقف فروش/ افزایش یا کاهش قیمت) را در تطابق با وضعیت فعلی به سرعت در نظر می‌گیرند.
ورق، پررونق‌ترین محصول فولادی
حسام‌الدین والی کارشناس بازرگانی فولاد در این باره گفت: با توجه به گستردگی بازار مصرفی ورق‌های فولادی و تنوع این محصولات، پررونق‌ترین محصول فولادی کشور ورق است. والی با اشاره به کاربرد ورق‌های فولادی در صنایع مختلف عنوان کرد: انواع ورق‌های فولادی در پروژه‌های ساختمانی و عمرانی، سازه‌های صنعتی، تولید پروفیل و قوطی، مخازن سوخت و ذخیره میعانات، لوله‌های انتقال نفت و گاز، خودروسازی و لوازم خانگی مورد مصرف قرار می‌گیرد. وی در ادامه خاطرنشان کرد: بخش زیادی از این کالاها از طریق بازار داخلی و تولیدکنندگانی مثل فولاد مبارکه نیاز خود را تامین می‌کنند و بخش دیگر نیز باوجود افزایش تعرفه واردات، از بنادر شمالی و جنوبی وارد کشور می‌شوند.
بازار میلگرد
بازار میلگرد نیز پس از ورق، دومین بازار پررونق فولاد به‌شمار می‌رود. اصفهانی درباره بازار میلگرد در کشور عنوان کرد: به طور تقریبی چند سالی است کشور ما از حیث واردات میلگرد بی‌نیاز شده و به مدد تولیدکنندگان داخلی، نه‌تنها نیاز کل کشور تامین شده، بلکه به‌تازگی صادرات این کالا هم در حال افزایش است. وی افزود: به طور تقریبی بیشتر تولیدکنندگان میلگرد کشور، برای تهیه محصول نهایی خود از نورد (تغییر شکل دادن) شمش فولادی (بیشتر بیلت یا بلوم) استفاده می‌کنند، از این‌رو در حوزه نوردکاران قرار می‌گیرند. از آنجایی که محصول نوردکاران به‌طور عمده حاصل از شمش است؛ از این‌رو قیمت شمش و البته قراضه و آهن اسفنجی در کشور ما از اهمیت و حساسیت ویژه‌ای برخوردار بوده و نقش استراتژیکی را در سمت و سوی تولید مقاطع فولادی ایفا می‌کند. وی ادامه داد: تعدد تولیدکنندگان، بازار رقابتی و شفاف بودن اطلاعات از خصوصیات بارز بازار میلگرد است. در ماه‌های اخیر به تقلید از بازار ورق، تلاش‌های زیادی برای کنترل عرضه و نرخ بازار این حوزه از سوی عرضه‌کنندگان این حوزه با متولی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران انجام شده است.
این فعال بازار فولاد در ادامه عنوان کرد: روان‌سازی کالا در این زنجیره باید از بازار مصرف و در حوزه مسکن با اقدام‌های اساسی دولت مبنی بر ارائه تسهیلات و تزریق نقدینگی باشد تا کل زنجیره از پیامدهای مثبت آن منتفع شوند، در حالی‌که اگر جریان کالا در زنجیره توزیع را به عنوان یک نوار نقاله در نظر بگیریم که موتور آن در سمت تقاضا بوده و در حال حرکت یکنواخت باشد؛ تحریک و تزریق از سمت عرضه با ایجاد هیجان در جایی‌که در میزان تقاضای کل و در سمت سرعت موتور انتهای نوار تغییری انجام نشده باشد، چین‌های نامتعارفی (انباشت‌های غیرمتعارف به سبب تحریک) و متعددی در جریان منظم این نوار در زنجیره توزیع ایجاد می‌شود. وی ادامه داد: نتیجه این روند، رسوب کالا در انبارهای واسط از یک‌طرف و برگشت قیمت‌ها به پایین با فروکش کردن هیجان از طرف دیگر خواهد بود و درنهایت منجر به از دست دادن قسمتی از سرمایه زنجیره میانی و دامن زدن به بی‌اعتمادی این قسمت از زنجیره به صنایع بالادستی خواهد شد.
همچنین والی با اشاره به بازار میلگرد و اوج و فرود آن در کشور عنوان کرد: با آغاز دهه ۹۰ و شروع پروژه‌های مسکن مهر، برای تامین نیاز این پروژه‌ها تعداد زیادی کارخانه تولید میلگرد در شهرهای مختلف احداث شد. از سال ۹۲ با متوقف شدن طرح‌های مسکن مهر و همچنین رکود شدید در بخش ساخت‌وساز مسکن، بازار با انباشت این کالا روبه‌رو شد. این شرایط تاکنون ادامه داشته و حجم عرضه بسیار بیشتر از میزان تقاضای بازار است. این کارشناس بازرگانی فولاد با توجه به رکود به‌وجود آمده در این بازار عنوان کرد: همین موضوع سبب شد بین نوردکاران در بعضی مواقع رقابت منفی برای فروش محصول خود شکل بگیرد. وی در ادامه توضیح داد: البته باید در نظر داشت، با توجه به اینکه صنعت فولاد دارای دو نوع محصول عمده (تولید فولاد خام و تولید محصولات فولادی) است، بخش صنعت فولاد کشور به‌شدت متاثر از شرایط انحصار و فعالیت‌های غیررقابتی است و علاوه بر بالا بودن درجه تمرکز در بازار جهانی، بازار داخلی نیز باوجود ورود شرکت‌های خصوصی تولید فولاد و افزایش سهم دیگر شرکت‌ها از این بازار، تمرکز را همچنان به نفع شرکت‌های بزرگ دولتی ایجاد کرده است.
صمت