بررسی فضای معاملات بورس تهران در دو روز پایانی هفته نشان از ایجاد یک جو نگرانی در بازار سهام دارد. بر همین اساس عمده نمادهای فعال در بورس تهران در جریان دو روز معاملاتی اخیر در محدوده منفی نوسان کردند. نکته جالب توجه در جریان معاملات این دو روز، تقابل دو نگاه در بین فعالان تالار شیشه‌ای است. برخی معتقدند فضای منفی به وجود آمده در بازار سهام که با بازگشایی دیگر نمادهای بانکی در هفته آینده تشدید می‌شود، امری نگران‌کننده است. با این حال عده‌ای معتقدند که این فضای منفی مقطعی است و به نظر نمی‌رسد ادامه دار باشد.
به اعتقاد این گروه از کارشناسان بازگشایی نمادهای بانکی هر چند در شرایط کنونی به فضای افت عمومی قیمت سهام دامن زده است، اما به دلیل شکستن قفل نقدینگی و برداشتن فشار فروش از دیگر نمادهای بورسی، اتفاقا در بازه میان مدت تا بلند مدت به نفع معاملات بازار سهام است. در این گزارش به بررسی وضعیت شکل گرفته در بازار سهام از منظر 6 کارشناس بازار سهام پرداخته‌ایم. این اظهار نظرها هرچند به‌طور نسبی تقابل دو نگاه ذکر شده را نشان می‌دهد، اما در مجموع اکثر این کارشناسان معتقدند که بازگشایی نمادهای بانکی به نفع معاملات بازار سهام در بازه میان مدت و بلند مدت است. این کارشناسان می‌گویند: بازگشایی نمادهای بانکی بار سنگینی از دوش معاملات بازار سهام بر می‌دارند و در ادامه می‌تواند با حل مساله نقدشوندگی، تحرک و پویایی معاملات را افزایش دهد. بررسی این 6 کارشناس را در ادامه می‌خوانیم.
عوامل پنج گانه برای نبود خوش‌بینی به بورس
ولی نادی قمی، مدیر عامل شرکت تامین سرمایه نوین: به رغم گزارش عملکرد نسبتا خوب شرکت‌ها در فصل سوم (به ویژه شرکت‌های فروشنده مواد خام) در مقایسه با فصل قبل و فصل مشابه سال قبل، به نظر می‌رسد که این موضوع، خوش‌بینی در بازار سهام را به اندازه کافی تحریک نکرده است. عوامل متعددی شامل افزایش نرخ تنزیل بازار سهام (نرخ بازده بدون ریسک به‌علاوه صرف ریسک)، کاسته شدن از هیجان دلار، احتمال کاهش قیمت مواد خام در بازارهای جهانی، سرریز شدن هیجان منفی بانک‌ها در سایر نمادها و همچنین بسته بودن نماد شرکت‌ها در این خصوص دخیل هستند. تنگنای مالی بانک‌ها سبب شده است که نرخ سود سپرده‌های بانکی و اوراق در بازار بدهی رشد قابل ملاحظه‌ای داشته باشد و این موضوع انگیزه خرید سهام را کاهش داده است.
در عین حال رشد نقدینگی و تغییر ترکیب سپرده‌ها در کنار وجود دارایی‌های کم‌بازده در ترازنامه بانک‌ها خطر تورم و مشکل جدی در بانک‌ها را افزایش می‌دهد. از طرف دیگر کارشناسان بازارهای بینالمللی انتظار دارند که قیمت مواد خام در بازارهای جهانی کاهش یافته یا حداکثر تثبیت شود. بنابراین با توجه به انعکاس افزایش قیمت مواد خام در سهام شرکت‌های مرتبط، سکون فعلی در قیمت‌های جهانی، انتظارات از سودآوری این شرکت‌ها و به تبع آن قیمت سهام آنها را کاهش داده است. به علاوه بسته بودن نماد شرکت‌ها، ریسک نقدشوندگی و در مجموع ریسک کلی بازار را افزایش داده است. مشتریان اعتباری کارگزاری‌ها به ناچار سهام خوب و آینده‌دارشان را می‌فروشند و در این شرایط تصمیم درستی نمی‌توانند بگیرند. ضمنا قسمتی از رشد قیمت سهام شرکت‌های فروشنده مواد خام را به رشد قیمت دلار باید نسبت داد. طی روزهای اخیر قیمت دلار در بازار آزاد کاهش یافته و بنا به انتظار کارشناسان قیمت آن برای یک سال آینده بیش از 4هزار تومان پیش‌بینی می‌شود. به رغم موارد ذکر شده، با توجه به افزایش میزان صادرات نفت و برنامه‌ریزی سیاست‌گذاران برای ورود سرمایه‌گذاران بینالمللی و نیز انتخابات پیش روی کشور می‌توان انتظار داشت که بازار سهام رونق بگیرد.
فضای احتیاطی در سایه عوامل مختلف
علی اسلامی بیدگلی، مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آرمان آتی: شرایط کنونی بازار، فضای به نسبت نگران‌کننده‌ای است که تحت‌تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. مورد اولی که به کرات بازار را طی چند سال اخیر تحت‌تاثیر قرار داده درخصوص فضای بازار پول است. طی سال‌های اخیر نرخ بهره پیشنهادی بسیار جذاب در بازار پول که با تورم تناسب چندانی نداشت، باعث شد علاقه به سرمایه‌گذاری در این بازار میان فعالان اقتصادی افزایش یابد. همچنین طی روزهای اخیر بازگشایی نماد معاملاتی بانک‌ملت و افت قابل‌توجه شاخص نشان داد که نابسامانی و آسیب‌های این بازار به بازار‌سهام سرایت کرده است. افرادی که در پرتفوی خود سهام بانک ملت را دارا هستند عموما افراد ریسک‌گریزی هستند که همواره از سهام این شرکت به‌عنوان سهام قابل‌اعتماد یاد کرده‌اند. حال همزمان با بازگشایی نماد «وبملت» بعد از گذشت 7 ماه و افت حدود 40 درصد در یک روز معاملاتی، تا حدودی اعتماد سهامداران خدشه‌دار شده و فضای بی‌اعتمادی در بازار به‌وجود آمده است. از سوی دیگر، این افت نشان‌دهنده مشکلات و مصائب جدی در بازار پول است. مشکلاتی که ناخواسته گریبان سهامداران را گرفته است.
موضوع دوم درخصوص شرکت‌های کالامحور بورس است. روز گذشته دیده شد با وجود رشد قیمتی کامودیتی در بازارهای جهانی، نماد این شرکت‌ها در بورس با افت مواجه شدند. در این‌مورد نیز گمانه‌زنی‌ها به چند بخش تقسیم می‌شود. مورد اول درخصوص پیش‌خور کردن قیمت‌ها در بورس تهران است. به‌نظر می‌رسد نسبت به رشد قیمتی در بازارهای جهانی، نمادهای شرکت‌های فلزی- معدنی و پالایشگاهی رشدهای خوبی را طی چندماه اخیر داشته‌اند. موضوعی که مانع از رشد این نمادها نسبت به قیمت‌های جهانی طی روزهای گذشته شده است. اما موضوع دوم فضای تردید نسبت به سیاست‌های آمریکا است. برنامه افزایش نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو، چشم‌انداز رشد شاخص دلار را به‌وجود آورده که در این صورت چشم‌انداز رشد کامودیتی‌ها صعودی به‌نظر می‌رسد. در مقابل نیز اظهارات ترامپ، رئیس‌جمهوری جدید آمریکا است. اظهاراتی که می‌تواند کامودیتی‌ها را در مسیر نزولی قرار دهد. این موارد فضای شک و تردید میان سهامداران را افزایش داده و باعث می‌شود فعالان بازار این‌روزها با احتیاط بیشتری معاملات خود را ادامه دهند.
بازار در مدار نوسانات
مهدی طحانی، مدیر عامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه: بازگشایی نماد بانک ملت اصلی‌ترین دلیل برای افت بازار در دو روز اخیر بوده که این موضوع در کنار دیگر عواملی که در گذشته بر سر راه فعالان بازار قرار گرفته، باعث دل‌آزردگی سرمایه‌گذاران بورسی شده است. نوسان ذات اصلی بازار سرمایه است، اما این نوسانات باید قابل تحلیل باشند نه اینکه منجربه توقف چندین ماهه نمادها و قفل نقدینگی شوند. حال خوشبختانه بعد از چندین ماه شاهد بازگشایی نمادهای بانکی هستیم، اما این بازگشایی در سایه بی‌اعتمادی فعالان و سرمایه‌گذاران رخ داده است. در این شرایط تنها راهکار، بازگشت اعتماد به بازار سرمایه و فعالان است. در گام اول این اطمینان با کاهش نرخ سود بانکی میسر خواهد شد. بازگرداندن منابع گرفته شده از صنایع و گشایش روابط بینالمللی در راستای جذب نقدینگی به داخل کشوراز دیگر عواملی است که می‌تواند به‌عنوان محرکی برای بورس عنوان شود و بازگشت بازار به شرایط مثبت را تسهیل کند.
وضعیت مطلوب بنیادی در بازار
محمد کفاش، مدیرعامل کارگزاری خبرگان سهام: روند دو روز اخیر بازار تحت تاثیر جو منفی ناشی از بازگشایی بانکی‌ها شکل گرفته که در گام اول در روز سه‌شنبه شاهد بازگشایی نماد بانک ملت بعد از ماه‌ها توقف بودیم. نماد «وبملت» که بدون محدودیت دامنه نوسان و در قیمت تعادلی بازگشایی شد، کاهش قیمت 37درصدی هر سهم را تجربه کرد و بیشترین تاثیر را در افت شاخص کل بورس برجای گذاشت، اما بازگشایی این نماد بدون محدودیت دامنه قیمتی، اتفاقی مثبت بود و ریسک کاهش این نماد بر بازار یکجا اعمال شد. حال انتظار می‌رود با توجه به انتشار گزارش حسابرسی شده بانک تجارت و همچنین اعلام صورت مالی 9 ماهه این بانک، در روزهای آتی شاهد بازگشایی نماد مزبور باشیم. این موضوع تداوم نگرانی‌ها از سوی فعالان بازار برای افت مجدد شاخص بورس را به همراه دارد. ترس و نگرانی از این عامل بیشترین علت افت در روزهای اخیر و همچنان هفته آتی است. این در حالی است که بررسی کلیت بازار و همچنین رصد گزار‌ش‌های 9 ماهه نشان از وضعیت بنیادی مطلوب در بیشتر صنایع فعال در بورس دارد. به‌طوری‌که عملکرد و گزارش پیش‌بینی 9 ماهه در گروه فولادی، معدنی، سیمانی و برخی از نمادهای پتروشیمی مساعد بوده که این موضوع می‌تواند از نگرانی‌های بازار بکاهد.
در واقع چنانچه فعالان بازار نگاهی بنیادی به سهام معامله شده در بازار داشته باشند، نه تنها دیگر ترس از بازگشایی بانکی‌ها از بین می‌رود بلکه بازاری مثبت خواهیم داشت. اما در این میان همچنان بازدهی در بازارهای رقیب، به‌عنوان عاملی بازدارنده در بازار قلمداد می‌شود؛ ریسک خارجی از ناحیه ترامپ را نیز نباید نادیده گرفت. به دلیل قابل پیش‌بینی نبودن تصمیمات رئیس‌جمهوری جدید آمریکا، نمی‌توان برنامه دقیقی از تصمیم‌های اتخاذ شده و تاثیر این عوامل داشت. اثر مستقیم این موضوع در نوسان قیمت کالاهای جهانی و به تبع آن افزایش یا کاهش نرخ سهام شرکت‌های مرتبط با این موضوع خواهد بود. در مجموع اما چنانچه بازارسرمایه بخواهد با روندی تحلیلی حرکت کند، آینده‌ای مثبت خواهد داشت و جو منفی کنونی به زودی مرتفع خواهد شد.
بازار با بازگشایی بانک‌ها متعادل تر می‌شود
ایمان مقدسیان، مدیر سرمایه‌گذاری کارگزاری سهام‌گستران: روز سه‌شنبه، بازار سهام شاهد بازگشایی نماد معاملاتی بانک ملت بود.این اتفاق که پیش تر از این هم می‌توانست رخ دهد، پس از گذشت حدود 7 ماه و تاخیر طولانی در بازگشایی،در جریان معاملات روز سه شنبه زیان هنگفتی را به سهامداران تحمیل کرد.در هفته آینده نیز نمادهای بانک صادرات و تجارت بازگشایی خواهند شد.نقدکارشناسان به تاخیر این بازگشایی به این موضوع است که نماد این بانک‌ها یک ماه پس از توقف نیز با همین شرایط می‌توانستند به بازار برگردند.با این همه طولانی شدن پروسه توقف بانک‌ها در این مدت با قفل نقدینگی اتفاقا جو و فضای بازار سهام را منفی تر کرد.در زمان توقف نمادهای بانکی به‌طور مثال صندوق‌های سرمایه‌گذاری مجبور بودند برای تامین نقدینگی سهامدارانی که بانک‌ها را در پرتفوی خود داشتند، سهام دیگر نمادها را به فروش برسانند.این امر تشدید فشار فروش در دیگر نمادهای بورسی را به دنبال داشت.از طرفی بخشی از سهامداران این بانک‌ها از طریق اعتبارات کارگزاری‌ها وارد بازار سهام شده بودند و برای تسویه اعتبارات کارگزاری‌ها ( با توجه به اینکه این نمادها ارزش بازار بالایی دارند)، دیگر نمادهای موجود در پرتفوی خود را به فروش می‌رساندند.از این روست که به اعتقاد من تاخیر در بازگشایی این بانک‌ها بیش از بازگشایی این نمادها که در روزهای نخست ریزش شاخص را رقم زد، موجب صدمه به فضای بازار شد. با بازگشایی این بانک‌ها گردش معاملات در بازار راحت تر می‌شود و مشکل نقدینگی تا حدود زیادی حل می‌شود. این موضوع می‌تواند در بازه میان مدت تا بلند مدت سبب پویایی و حرکت معاملات بورس شود.از این رو هر چند نقدهای زیادی به تاخیر این بازگشایی‌ها وجود دارد، اما بازگشت این نمادها به بازار اقدامی مثبت به شمار می‌رود.
در مورد سهام مرتبط با وضعیت بازارهای جهانی نیز با توجه به وضعیتی که اکنون قیمت‌ها در بازارهای جهانی دارند، پیش بینی می‌شود که سهام این شرکت‌ها در بازار سهام به روند صعودی خود ادامه دهند.این موضوع در صورت‌های مالی فصلی شرکت‌های زیر‌مجموعه گروه‌های فلزی و پتروشیمی نیز مشاهده شد.به همین دلیل این موضوع نیز یک عامل مثبت دیگر پیرامون شرایط کلی بازار سهام به شمار می‌رود.
موضوع دیگر پیرامون بازار در شرایط کنونی شروع به کار ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا است.در این مورد برخی صحبت‌های ترامپ در مورد اتخاذ سیاست هایش در مورد ایران کمی نگران‌کننده است با این حال برخی می‌گویند که صحبت‌های ترامپ همچنان از مجرای یک مخالف و کاندیدای ریاست جمهوری است نه به‌عنوان دولت آمریکا.از طرفی وزیر خارجه آمریکا از بین گزینه‌هایی که وجود داشت، فردی است که به نظر نمی‌رسد مواضع مخالف شدیدی با ایران داشته باشد.به همین دلیل نمی‌توان در مورد سیاست‌های ترامپ روی وضعیت بازار سهام اظهار نظر قطعی کرد.به همین دلیل به نظر می‌رسد باید منتظر رصد این سیاست‌ها باقی ماند.در مورد برجام نیز هر چند برخی اظهار نظر‌های نگران‌کننده وجود دارد اما باید گفت با توجه به اینکه برجام یک توافق چند جانبه است.به نظر نمی‌رسد صرف مخالفت ترامپ با این موضوع، کلیت آن را به خطر بیندازد.از این رو بعید به نظر می‌رسد از ناحیه برجام آسیبی به معاملات بازار سهام وارد شود.
4 عامل اثرگذار بر بورس تهران
فرزاد میدانی، قائم مقام مدیرعامل کارگزاری سهم آشنا: در روزهای اخیر با وجود شرایط خوب پیرامون بازار سهام همچون رشد قیمت‌های جهانی، حمایت مناسب حقوقی‌ها از بازار و همچنین گزارش عملکرد فصلی نسبتا خوب شرکت‌ها شاهد فضایی منفی در کلیت بازار بودیم. به‌طوری که روز گذشته نیز نمادهای کالایی بیشترین اثر منفی بر شاخص را بر جا گذاشتند. در این میان می‌توان به چند عامل اساسی اشاره کرد. در وهله اول هراس از بازگشایی قریب‌الوقوع نمادهای بانکی و تسری هیجان منفی این بازگشایی‌ها به سایر نمادهای بازار مهم‌ترین دلیل جو منفی این روزهای بورس تهران بوده است. روز سه‌شنبه با بازگشایی نماد معاملاتی بانک ملت شاهد از بین رفتن 3600 میلیارد تومان نقدینگی در بازار سهام بودیم. به احتمال قوی در هفته آتی نیز شاهد بازگشایی دو نماد «وتجارت» و «وبصادر» خواهیم بود که ممکن است وضعیتی مشابه داشته باشند.
عامل دیگری که می‌توان برای این موضوع برشمرد، ضعف نقدینگی موجود در بازار است که سبب شده با وجود رشد قیمت‌های جهانی بسیاری از سهامداران اعم از حقیقی و حقوقی به جمع فروشندگان بپیوندند تا شاهد افزایش روزافزون فشار فروش در بسیاری از نمادهای بازار سهام باشیم. در عین حال با توجه به شرایط اقتصادی کشور و ابهامات موجود، امید به تحول شگرف فعلا نقش پررنگی را ایفا نمی‌کند. ریسک‌های سیاسی نیز همواره از عوامل تاثیرگذار بر اقتصاد ایران و در راس آن بازار سرمایه به‌عنوان ویترین اقتصاد هستند. با انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری جدید آمریکا و با توجه به نامشخص بودن سیاست‌های وی درخصوص برجام و ایران تا حدودی بر این ریسک افزوده شده است. علاوه بر این بازارهای جهانی نیز تحت تاثیر سیاست‌های ترامپ در وضعیت مبهمی به سر می‌برند. موضوعی که طبیعتا بر روند نماد بورسی‌های وابسته به بازارهای جهانی و به دنبال آن وضعیت آتی بازار سرمایه اثرگذار است.
دنیای اقتصاد