این روزها آمریکا به بازیگر شماره یک بازارهای نفت و گاز جهان تبدیل‌شده و حتی اجماع کشورهای عضو و غیر عضو اوپک هم تاکنون کمترین تأثیر را بر روی توسعه صنعت نفت و گاز آمریکا داشته است.
بر این اساس پس از آنکه در دولت «باراک اوباما» ممنوعیت‌های پیش روی صادرات نفت خام آمریکا لغو شد، حالا با رشد چند دلاری قیمت نفت و صعود بهای طلای سیاه به محدوده بشکهای ۵۰ تا ۵۵ دلار، فرصت تازه‌ای پیش روی صنعت نفت و گاز آمریکا برای افزایش ظرفیت‌های تولید ایجاد شده است.
در شرایط فعلی تولید نفت آمریکا به مرز ۹ میلیون بشکه در روز رسیده که حدود ۴۰ درصد از این نفت از منابع غیرمتعارف تولید و عرضه می‌شود و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که با توجه به سیاست‌های استقلال طلبانه «دونالد ترامپ» در حوزه انرژی، در طول دست‌کم چهار سال دوره ریاست جمهوری وی شاهد افزایش ظرفیت تولید نفت آمریکا با اولویت منابع غیرمتعارف باشیم.
افزایش تولید نفت آمریکا، به‌صورت مستقیم تقاضا در بازار جهانی نفت را تحریک می‌کند، به‌طوری‌که با کوچک‌ترین نوسان در حجم ذخایر تجاری نفت آمریکا، بازار تحریک‌شده و قیمت نفت خام با کاهش و یا افزایش همراه می‌شود.
خط‌ونشان آمریکا برای شریک گازی ایران
علاوه بر نفت خام، حالا آمریکایی‌ها در حوزه تولید و صادرات گاز طبیعی هم به یک مدعی تمام‌عیار برای کشورهای بزرگ صادرکننده گاز و LNG جهان تبدیل‌شده‌اند. ازاین‌رو طرح‌های تولید و صادرات LNG آمریکا یکی پس از دیگری در نوبت بهره‌برداری قرارگرفته‌اند به‌طوری‌که شرکت‌هایی همچون شل انگلیس و کوگس کره جنوبی قراردادهایی ۲۵ ساله برای خرید LNG با شرکت‌های آمریکایی منعقد کرده‌اند.
مجتمع تولید LNG سابین پس یکی از واحدهای نوظهور LNG آمریکا به شمار می‌رود به‌طوری‌که صرفاً در ماه دسامبر ۲۰۱۶ میلادی هفت محموله از مجموع ۱۱ محموله LNG این مجتمع به کشورهای چین، ژاپن و کره جنوبی به‌عنوان بزرگترین بازارهای گاز آسیا صادرشده است.
دراین‌بین آمریکایی‌ها از شکاف بین قیمت گاز در بازار هنری هاب و آسیا نهایت استفاده را می‌کنند و گاز ارزان‌قیمت در بازار هنری هاب را به بازار گران‌قیمت‌تری همچون بازار شمال شرق آسیا منتقل و به فروش می‌رسانند.
برآوردها نشان می‌دهد که تا پایان سال ۲۰۱۷ میلادی ظرفیت صادرات LNG آمریکا به حدود ۱۴ میلیون تن افزایش یابد که این ظرفیت‌سازی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بیشتر بازارهای گاز قطر به‌عنوان بزرگترین صادرکننده LNG جهان را تهدید می‌کند. دراین‌بین باید از کشورهایی همچون مالزی، استرالیا و برخی از کشورهای آفریقایی همچون گینه و موزامبیک هم به‌عنوان عرضه‌کنندگان LNG یادکرد که رقابت در این بازار را به نقطه اوج خود نزدیک می‌کند.
آقایی گازی روس‌ها در اروپا ادامه دارد
هرچقدر جایگاه قطر به‌عنوان بزرگترین صادرکننده LNG متزلزل شده و این کشور شیخ‌نشین حاشیه جنوبی خلیج‌فارس برای فروش محموله‌های LNG خود حسابی دست‌ودل‌باز شده و تخفیف و امتیازهای چشمگیری را به مصرف‌کنندگان و مشتریان خود در هند، چین، ژاپن و کره جنوبی ارائه می‌کند اما آقایی روس‌ها در بازار گاز اروپا ادامه دارد.
آمریکا برای صادرات گاز خود به اروپا باید هزینه مایع سازی و انتقال دریایی گاز را پرداخت کند؛ هزینه‌ای چند سنتی به ازای هر مترمکعب که فعلاً روس‌ها را در موقعیت بهتری در بازار گاز قرار می‌دهند و می‌توانند صرفاً با یک خط لوله چند صد کیلومتری گاز خود را به سراسر اروپا منتقل کنند.
دراین‌بین تعریف مسیرهای متعدد برای صادرات گاز به شمال، شرق و جنوب اروپا توسط روسیه، قدرت چانه‌زنی آنها را در برابر کشورهایی همچون اوکراین که یک سد برای انتقال گاز روسیه به شمار می‌رود، افزایش داده و فعلاً روس‌ها به یکه‌تاز بازار گاز قاره سبز تبدیل‌شده‌اند.
گزارش مؤسسات معتبر بین‌المللی نشان می‌دهد که حجم صادرات گاز روسیه به اروپا در سال ۲۰۱۶ میلادی با افزایش ۱۲.۵ درصدی همراه شده و حتی این کشور رکورد صادرات ۱۸۰ میلیارد مترمکعب گاز در اروپا را ثبت کرده است. نکته قابل‌توجه دیگر آن است که سهم گاز روسیه در سبد تأمین گاز اروپا با افزایش سه‌درصدی به ۳۴ درصد تا پایان سال ۲۰۱۶ میلادی افزایش‌یافته است.
علاوه بر این واردات گاز اروپا هم‌سال گذشته میلادی با افزایش همراه بوده به‌طوری‌که واردات گاز اروپا سال ۲۰۱۶ میلادی نسبت به ۲۰۱۵ با ۶ درصد رشد به ۴۵۰ میلیارد مترمکعب رسیده است. دراین‌بین گزارش شرکت BP انگلیس هم نشان می‌دهد که بازار گاز کماکان بازاری مطمئن و با تقاضای بالا برای صادرکنندگان بوده و حجم تجارت گاز از مسیر خط لوله تا سال ۲۰۳۵ میلادی هفت برابر خواهد شد.
کاهش قیمت گاز در بازارهای منطقه‌ای
قیمت گاز در معاملات منتهی به ۲۳ ژانویه ۲۰۱۷ میلادی به‌استثنای یک بازار در تمامی بازارها روندی کاهشی داشته است و به نظر می‌رسد حتی تقویت و تثبیت قیمت نفت در محدوده بشکهای ۵۵ دلار هم تاکنون نتوانسته منجر به ثبات قیمت‌ها در بازار گاز شود.
مدیریت امور اوپک و ارتباط با مجامع انرژی ایران با انتشار گزارشی، اعلام کرد: تا ۲۳ ژانویه در بازار شمال شرق آسیا قیمت تک محموله گاز LNG با ۴۵ سنت کاهش به ۷.۸۵ دلار به ازای هر میلیون بی تی یو کاهش یافته است. در بازار جنوب غرب اروپا هم قیمت تک محموله LNG با ۲۵ سنت کاهش به ۸.۲۵ دلار به ازای هر میلیون بی تی یو کاهش یافته است.
در بازار هنری هاب آمریکا هم بهای تک محموله گاز طبیعی با ۲۰ سنت کاهش در محدوده سه دلار و ۱۴ سنت به ازای هر میلیون بی تی یو تنزل یافته است. بااین‌وجود در بازار NBP انگلیس قیمت تک محموله گاز طبیعی به دلیل افزایش تقاضای فصلی با ۸۷ سنت افزایش در محدوده هفت دلار و ۲۰ سنت به ازای هر میلیون بی تی یو معامله شده است.
شانس در خانه صنعت گاز ایران را زد
افزایش تولید و صادرات LNG آمریکا هرچند خبر خوبی برای تولید و صادرکنندگان گاز جهان نیست اما افزایش صادرات LNG آمریکا بیش از آنکه برای ایران تهدید باشد، یک فرصت طلایی است.
عرضه LNG بیشتر توسط کشورهای مختلف به‌ویژه آمریکا در بازار، محدودیت‌های بیشتری برای قطر برای تولید و صادرات گاز از مسیر LNG ایجاد می‌کند و عملاً به دلیل پیشی گرفتن عرضه از تقاضا در بازار LNG، قطر از روی اجبار ناگزیر به اعمال محدودیت‌های تولید گاز به‌ویژه از حوزه پارس جنوبی خواهد شد.
هم‌اکنون نزدیک به ۹۰ درصد تولید گاز قطر از پارس جنوبی صرف تأمین خوراک واحدهای LNG می‌شود و با افزایش عرضه‌کنندگان LNG در بازار، فشار بر روی قطر برای اعمال محدودیت در تولید گاز برای انجام بازاریابی و فروش گاز بیشتر می‌شود و ایران از این فرصت می‌تواند برای بهره‌برداری و تولید بیشتر گاز از پارس جنوبی استفاده کند.
در شرایط فعلی هرچند ایران به جز ترکیه، پروژه جدی برای صادرات گاز و یا LNG ندارد اما گاز تولیدی از پارس جنوبی قابلیت گسترده‌ای برای مصرف در صنایع، نیروگاه‌های برق، جایگاه‌های CNG، ذخیره‌سازی در مخازن زیرزمینی، تزریق به مخازن نفت و تولید پتروشیمی را دارد. از سوی دیگر با افزایش سهم گاز در سبد سوخت و انرژی این فرصت ایجاد می‌شود تا مازاد فرآورده‌های نفتی به‌ویژه گازوئیل، نفت کوره و گاز مایع بیشتری توسط ایران به بازارهای جهانی و منطقه‌ای صادر شود.
به‌عبارت‌دیگر هرچند ایران صادرکننده بزرگ گاز نیست اما می‌تواند از فرصت توقف قطر در پارس جنوبی برای صادرات روزانه تا سقف ۶۰۰ هزار بشکه فرآورده نفتی در سال ۲۰۱۷ میلادی استفاده کند. هم‌اکنون ظرفیت تولید گاز ایران در پارس جنوبی حدود ۵۰۰ میلیون مترمکعب در روز بوده که با بهره‌برداری از فازهای باقیمانده این ظرفیت تولید از مرز ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز عبور می‌کند.
خبرگزاری مهر