به گزارش ارانیکو به نقل از روابط عمومی و امور بین الملل بورس کالای ایران، دکتر حامد سلطانی نژاد در هفتمین همایش «چشم انداز صنعت فولاد و معدن ایران با نگاهی به بازار» سخنان خود را روی پنج محور اصلی «معرفی ابزارهای معاملاتی بورس کالا»، «کارکردهای بورس کالا در اقتصاد ملی»، «سنگ آهن و فولاد در بورس های کالایی دنیا»، «سنگ آهن و فولاد در بورس کالای ایران» و «الگوهای بکارگیری ابزارهای بورسی در صنعت فولاد» ارائه کرد.
وی در ابتدا به معرفی ابزارهای معاملاتی بورس کالای ایران اشاره کرد و گفت: با گذشت بیش از ۱۴ سال از عمر بورس کالای ایران، طیف وسیعی از محصولات بر پایه ابزارهای مختلف در این بورس وجود دارد به طوریکه پس از راه اندازی انواع قراردادهای نقدی، اعتباری، نسیه و سلف طی سال‌های ابتدایی بورس کالا، هم اکنون ابزارهای پیشرفته‌ای چون قراردادهای سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده کالایی، قراردادهای آتی و اختیار معامله و به تازگی صندوق‌های کالایی در بورس کالا عملیاتی شده است.
سلطانی نژاد افزود: از ابتدای راه اندازی تا سال ۲۰۱۶ میلادی از روش فروش سلف، معادل ۴ میلیارد دلار برای صنایع در بورس کالای ایران تامین مالی شده است. همچنین بورس کالا توانسته از طریق انتشار اوراق سلف موازی استاندارد به میزان ۱.۵ میلیارد دلار برای صنایع مختلف تامین مالی کند که این ارقام با توجه به عمر کوتاه این ابزار جدید قابل قبول ارزیابی می شود. وی با اشاره به اینکه استقرار نظام انبارداری در حوزه معاملات گواهی سپرده کالایی در دستور کار بورس کالا قرار دارد، گفت: تاکنون ۸۰ انبار برای معاملات بخش کشاورزی در بورس کالا پذیرش شده است که این ظرفیت در حوزه فلزات نیز وجود دارد.
کارکرد بورس کالا در اقتصاد ملی
مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه به کارکردهای اصلی بورس کالا در عرصه اقتصاد ملی اشاره کرد و گفت: هدایت سرمایه‌ها به بخش های تولیدی اقتصاد، متحول سازی شیوه های معاملاتی موجود، ایجاد ارتباط منطقی و نظام‌مند میان دو بخش کالایی و مالی کشور و توسعه بازار سرمایه از کارکردهای اصلی بورس کالای ایران است که برای تحقق این کارکردها، توسعه ابزارهای تامین مالی، تسهیل مبادلات و پوشش ریسک در دستور کار قرار دارد.
سلطانی نژاد در ادامه به رویکردهای شرکت بورس کالا اشاره و عنوان کرد: هدایت صحیح منافع، ارتقای ساختارهای سنتی بازار به ساختارهای مدرن، توسعه بازارهای داخلی و ارائه ابزارهای معاملاتی جدید و تجهیز بازارهای کالایی و مالی از رویکردهای اصلی بورس کالا است که تحقق این موارد، کاهش هزینه مبادلات، افزایش شفافیت، افزایش سطح مبادلات و روان شدن جریان معاملات را در پی خواهد داشت.
به گفته مدیر عامل بورس کالای ایران کشف عادلانه قیمت، تسهیل سرمایه‌گذاری و تامین مالی، توسعه بازار، مدیریت ریسک نوسانات قیمتی و تسهیل مبادلات فیزیکی از دیگر کارکردهای بورس کالای ایران در عرصه اقتصاد ملی به شمار می رود.
نگاهی به بورس های کالایی دنیا
سلطانی نژاد در ادامه به وضعیت معامله سنگ آهن در بورس های کالایی دنیا اشاره کرد و گفت: معاملات سنگ آهن روی قراردادهای آتی و اختیار معامله از جذابیت و حجم قابل قبولی در بورس های کالایی دنیا برخوردار است به طوریکه برای مثال حجم معاملات قراردادهای آتی سنگ آهن طی سال ۲۰۱۶ در بورس دالیان چین به ۳۴۰ میلیون قرارداد و همچنین در بورس شیکاگو به ۲۰۲هزار قرارداد رسیده است. همچنین در بورس سنگاپور هم ۱۵۰۰ تن سنگ آهن بر پایه قراردادهای آتی، اختیار معاملات و معاوضه مورد دادوستد قرار گرفته است. وی همچنین در خصوص معاملات فولاد در بورس های کالایی دنیا گفت: در سال گذشته میلادی ۵۴۱ میلیون قرارداد آتی فولاد در بورس شانگهای معامله شد و حجم معاملات قراردادهای آتی فولاد در بورس های لندن و نیویورک در سال جاری میلادی به ۵۸ و ۵۹ هزار قرارداد رسید. وی خاطرنشان کرد: همچنین معاملات آتی میلگرد در بورس شانگهای در سال ۲۰۱۵ نسبت به سال ۲۰۱۴ با رشد ۳۲ درصدی مواجه شده و معاملات آتی سنگ آهن نیز رشد ۱۶۹ درصدی را در سال ۲۰۱۵ نسبت به سال ۲۰۱۴ تجربه کرد.
بلوغ بورس کالا در توسعه بازارهای مالی
سلطانی نژاد در ادامه به وضعیت معاملات بورس کالای ایران اشاره کرد و افزود: از کل ۲۳ میلیارد دلار ارزش معاملات بورس کالا در سال ۲۰۱۶، ۱۱.۷ میلیارد دلار آن سهم بازار مالی بوده که در این خصوص می‌توان گفت بورس کالا در حوزه بازارهای مشتقه و اوراق بهادار مبتنی بر کالا به مرحله بلوغ نزدیک شده است. وی افزود: این در حالی است که ارزش بازار فیزیکی و نقد ۱۱.۱ میلیارد دلار بوده که به این ترتیب سهم بازار مالی از نقدی پیشی گرفته است. به عبارتی دیگر ۵۱ درصد ارزش معاملات بورس کالا به بازار اوراق بهادار و معادل ۴۹ درصد به بازار فیزیکی اختصاص داشته است.
وی در ادامه به معاملات بازار فیزیکی اشاره و تصریح کرد: در این بازار محصولات پتروشیمی و فرآورده های نفتی با ارزشی معادل ۵ هزار و ۴۸۲ میلیون دلار معادل ۴۹ درصد بیشترین ارزش معاملات را در بین سایر گروه ها کسب کرده و در رتبه اول قرار گرفته است. همچنین محصولات صنعتی و معدنی با ارزش ۴هزار و ۸۲۵میلیون دلار ۴۴ درصد بازار را در اختیار گرفته است و محصولات کشاورزی ۷ درصد و بازار فرعی ۳ درصد از ارزش معاملات بورس کالا را به خود اختصاص داده‌اند.
وی به وضعیت معاملات محصولات صنعتی و معدنی در بازار فیزیکی اشاره کرد و گفت: در سال جاری میلادی معاملات فولاد بیشترین میزان ارزش معاملات در تالار صنعتی و معدنی را به خود اختصاص داده و با ارزشی معادل ۳ هزار و ۶۰۷ میلیون دلار معادل ۷۵ درصد رتبه اول معاملات این تالار را به خود اختصاص داده است. همچنین معاملات سنگ آهن با ارزش ۸۳۰ میلیون دلاری معادل ۱۷ درصد ارزش بازار بورس کالا در تالار صنعتی و معدنی را در اختیار گرفته و در جایگاه دوم این تالار قرار دارد.
الگوهای بکارگیری ابزارهای بورسی در صنعت فولاد
مدیرعامل بورس کالای ایران در بخش پایانی سخنان خود به سه الگوی بکارگیری «گواهی سپرده کالایی»، «ابزار اختیار معامله» و «قراردادهای آتی» در صنعت فولاد اشاره کرد.
سلطانی نژاد تامین مالی، مرجعیت قیمت و ابزار تحویل را از مزایای بکارگیری گواهی سپرده کالایی در صنعت فولاد عنوان کرد و اظهار داشت: در بحث تامین مالی، تولیدکننده با اتکا به موجودی راکد خود در زمان های مختلف اقدام به صدور قبوض انبار متناسب با موجودی انبار خود می‌کند که به این ترتیب با عرضه این قبوض انبار در بورس کالا با کمترین هزینه تأمین مالی روبه رو می شود؛ به این ترتیب ابزار گواهی سپرده کالایی قادر است تا موجودی راکد انبار فولادسازان را در یک پروسه کوتاه از طریق بورس کالا نقد کند.
وی اضافه کرد: همچنین با راه اندازی معاملات پیوسته قبض انبار، امکان استعلام قیمت کالا در هر لحظه فراهم می شود که از این قیمت می توان به عنوان قیمت پایه عرضه در تالار داخلی نیز بهره برد. در بحث ابزار تحویل نیز گواهی سپرده کالایی نوعی زیرساخت استاندارد برای تحویل ایجاد می کند که در تمامی انواع معاملات قابل استفاده است. وی به لزوم راه اندازی قراردادهای آتی و اختیار معامله در صنعت فولاد اشاره کرد و گفت: مهم ترین کارکرد و هدف قراردادهای آتی، پوشش ریسک نوسانات قیمت است که اطمینان فروشنده و خریدار کالا نسبت به قیمت ها درآینده را در پی دارد.
به گفته سلطانی نژاد، قراردادهای آتی فولاد اطمینان خاطر تولیدکننده نسبت به قیمت های آینده فولاد و تصمیم‌گیری برای تولید و فروش در آینده را در پی داشته و قراردادهای آتی سنگ آهن نیز علاوه بر اطمینان تولیدکننده سنگ آهن نسبت قیمت‌های آینده، توانایی برنامه‌ریزی برای استخراج و تولید سنگ آهن را شامل می شود. همچنین راه اندازی قراردادهای آتی روی این دو محصول، برآیندی از میزان تقاضای بازار داخلی را به فعالان فولاد و سنگ آهن ارائه خواهد داد.