ارزش بالای غذایی آبزیان به دلیل داشتن اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6، موجب شده تا همواره کارشناسان بر گنجاندن ماهی و دیگر آبزیان در سبد غذایی خانوار تاکید کنند. مصرف آبزیان به میزان دو وعده غذایی در هر هفته، توصیه‌ای است که در اغلب برنامه‌های غذایی ارائه‌شده از سوی کارشناسان تغذیه دیده میشود. در همین میان بارها این خبر را شنیده اید که تیلاپیاهای وارداتی از چین در شرایط غیربهداشتی پرورش داده میشود، با آب فاضلاب و کود تغذیه میشود، با هورمون بزرگ میشود و تحت تأثیر آنتی‌بیوتیک‌های متعدد قرار دارند و مصرف آن به مردم توصیه نمی‌شود.
وجود استخوان یا همان تیغ در لابه‌لای گوشت برخی ماهیان موجب شده گروهی از مصرف‌کنندگان علاقه کمتری به مصرف ماهی نشان دهند؛ تیلاپیا از جمله ماهیانی است که بخوبی فیله میشود و گوشتش تیغ ندارد. اما در مقایسه با بسیاری از ماهی‌های پرورشی و دریایی پرطرفدار در ایران مثل قزل آلا یا ماهی سفید، فاقد آن طعم و مزه‌ای است که از ماهی انتظار می‌رود، بی‌تیغی فیله آن و همین‌طور نزدیکی مزه آن به مزه گوشت مرغ موجب شده تا از بازار خوبی در ایران برخوردار باشد. اما به راستی ارزش غذایی این ماهی چگونه است؟ بالا بودن چربی امگا 6 نسبت به امگا 3 در این ماهی تا چه اندازه برای بدن مضر است؟
در همین راستا پرونده ای به نام «ماهی ضامن سلامتی یا بیماری» را آغاز و به بررسی موضوعات و ابعاد مختلف رواج این ماهی در بازار خواهیم پرداخت. در شماره اول به سراغ عمار صالحی فارسانی، عضو هیات مدیره شرکت آبزی اکسیر کوثر رفتیم و در جریان جزئیات پرورش این ماهی و جایگزینی ماهی قزل آلا شدیم.
از بین رفتن قزل آلا با واردات تیلاپیا
عمار صالحی فارسانی، عضو هیات مدیره شرکت آبزی اکسیر کوثر درباره تولید ماهی قزل آلا گفت: تولید این ماهی حدود 25 سال است که به صورت جدی در کشور آغاز شده است. وی با بیان اینکه سرمایه‌گذاری‌های زیادی در این صنعت انجام شده است بیان کرد: حدود 100 هزار نفر در این صنعت مشغول کار هستند. ماهی قزل آلای رنگین کمان جز خانواده آزاد ماهی‌ها است. یکی از با کیفیت‌ترین ماهی‌های تجاری دنیا محسوب میشود.
صالحی فارسانی گفت: نزدیک‌ترین ماهی به این ماهی، ماهی آزاد خزر و قزل آلای خال قرمز است و ماهی سالمون قرمز نیز هم رده این ماهی است.
امگا 6 تیلاپیا از امگا 3 بیشتر است
وی با بیان اینکه ارزش غذایی این ماهی‌ها از سایرماهی‌ها مانند تیلاپیا بیشتر است ادامه داد: این ماهی سرشار از امگا 3 است. این خانواده و این ماهی حدود 80 درصد در چشمه پرورش داده میشود و باید کیفیت بالایی داشته باشد. بسیاری از چشمه‌های کشور قابلیت پرورش قزل‌آلا را دارند.
فارسانی بیان کرد: در چند سال اخیر تهدید‌هایی انجام شده است.در همین راستا این صنعت دچار فراز و نشیب شد. ازجمله با واردات تخم چشم زده ماهی قزل آلا از کشورهای مختلف باعث آسیب دیدن مولد‌ها شدند. وی در بیان مزایای ماهی قزل‌آلا گفت: هیچ بیماری از ماهی به انسان قابل سرایت نیست. در ابتدا با واردات تخم ماهی چشم زده مولدهای این صنعت را از بین بردند و در همین راستا تولید قزل آلا کاهش یافت. در سال 90 با تولید 140 هزار تن قزل آلا رتبه اول دنیا را در آب‌های داخلی داشتیم.
عضو هیات مدیره شرکت آبزی اکسیر کوثر ادامه داد: بعد از این اتفاق تولید به 100 هزار تن کاهش یافت و در این میان تعدادی از دلالان با بهانه اینکه قزل آلا کم شده و احتمال افزایش قیمت دارد از ماهی‌های چینی استفاده کردند. وی بیان کرد: در همین راستا ماهی تیلاپیا را از چین وارد کشور کردند، ترکیب اسیدهای چرب این ماهی به این شکل است که امگا 6 بدن این ماهی گاهی تا 15 برابر از امگا 3 این ماهی بیشتر است. آنچه که برای بدن انسان مناسب است امگا 3 است. بدن قادر به تفکیک امگا 6 از امگا 3 نیست.
ماهی تیلاپیا ارزش غذایی پایینی دارد
صالحی فارسانی با بیان اینکه ارزش غذایی ماهی تیلاپیا بسیار پایین است گفت: از آنجایی که این ماهی یک ماهی مقاوم است قابلیت پرورش در آب‌های آلوده به فلزات سنگین و فاضلاب را دارد. اکنون مشخص نیست که ماهی هایی که از چین وارد می شود در کدام آب پرورش یافته است.
عضو هیات مدیره شرکت آبزی اکسیربیان کرد: از آنجایی که این ماهی به صورت فیله وارد می شود میزان تمایل افراد به استفاده از آن بیشتر است. در حال حاضر برای ماهی قزل آلا و سالمون نیز فیله وجود دارد اما تبلیغات برای این ماهی ها زیاد نیست.دلالان ماهی های تیلاپیا را در فروشگاه های زنجیره ای توزیع می کنند در حالی که تولید کننده داخلی با کمترین امکانات تولید دارد و همواره دچار مشکل است.
وی با بیان اینکه در سال اقتصاد مقاومتی تیلاپیا جایگزین قزل آلا شده است گفت: ماهی تیلاپیا در بسیاری از کشورهای آسیا، آفریقا و ایالات‌متحده پرورش می‌یابد. این ماهی نسبت به سایر ماهی‌ها قیمت پایینی دارد و به سبب سهولت مصرف، طرفداران بسیاری دارد. تیلاپیا میزان بالایی امگا 6 دارد. اسید چرب این ماهی خطراتی مانند اختلالات مغزی را به دنبال دارد و درواقع در این نوع ماهی میزان اسید چرب امگا 3 از امگا 6 بسیار کمتر است.
بیکاری 6 نفر به ازای واردات هر تن ماهی
عضو هیات مدیره شرکت آبزی اکسیر با بیان اینکه واردات هر تن تیلاپیا معادل تولید 4تن قزل آلاست گفت: با هر تن واردات یک نفر به صورت مستقیم بیکار و 6نفر به صورت غیر مستقیم و با محاسبه وابسته های کار در مجموع 20 نفر بیکاری می‌شوند. در حال حاضر قیمت تیلاپیا پایین است اما زمانی که تولید‌کننده ورشکست میشود، تیلاپیا به قیمت بیشتری ارائه میشود. وی با بیان اینکه سیاست‌های اقتصاد مقاومتی تأکید بر پرورش ماهی در قفس برای رسیدن به خودکفایی در تولید داخل دارد گفت: در حال حاضر سیاست دولت هم تولید قزل آلا در آب‌های داخلی است. در حال حاضر تولید افزایش یافته است اما به همان نسبت میزان واردات افزایش یافته است و همین موضوع باعث نابودی این صنعت شده است.
صالحی فارسانی بیان کرد: سود ناشی از این واردات بر جیب عده ای خاص می‌رود. تولید‌کنندگان ایرانی توان فراوری ندارند. قزل‌آلا در داخل کشور با یک پنجم قیمت جهانی به فروش می‌رسد. ایران 6برابر کشور فرانسه تولید قزل آلا دارد. وی با بیان اینکه صادرات ماهی قزل آلا به کشورهای دیگر بسیار زیاد است گفت: روسیه و امارات و آذربایجان مشتریان قزل آلای ایرانی هستند. در سال جاری کمتر از 1000 تن صادرات داشتیم و ضرورت دارد که این میزان افزایش یابد. اما در تیلاپیا نزدیک به 20 هزار تن واردات داشتیم.
تسنیم