استارت‌آپ‌ها یا کسب‌وکارهای نوپا مبتنی بر نوآوری هستند و فعالان و کارآفرینان این حوزه قابلیت این را دارند که در شرایط جنگ اقتصادی، کشور را از نفوذ دشمنان محافظت کنند. سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه کسب‌وکارهای نوپا (استارت‌آپ‌ها) اثراتی همچون افزایش اشتغال، توسعه اقتصادی درون‌زا و برون‌نگر، افزایش تولید داخلی، انتقال دانش و تجربه مدیریتی و فناوری، فعالیت و حرکت مفید در راستای سیاست‌های اقتصادی نظام و عمل به اقتصاد مقاومتی و همچنین حفظ و جذب نخبگان را می‌تواند به دنبال داشته باشد. همچنین در سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب در زمینه اقتصاد مقاومتی نیز به جذب سرمایه‌های خارجی تاکید شده است. بسیاری از کارشناسان اقتصادی، روسای تشکل‌ها و اتحادیه‌ها، مسوولان دولتی و نمایندگان مجلس نیز نظرات مثبتی درباره اثرهای جذب سرمایه خارجی در حوزه استارت‌آپ‌ها بر توسعه اقتصادی کشور دارند که در ادامه می‌خوانید:
سرمایه خارجی امنیت کشور را تهدید نمی‌کند
رضا الفت نسب، دبیر انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی با اشاره به اینکه فعالان استارت‌آپی فرزندان این مرزوبوم هستند و نباید به آنها بی‌مهری کرد، گفت: «متاسفانه شاهد انتساب برخی اتهامات به این کسب‌وکارها به دلیل جذب سرمایه‌گذاری خارجی هستیم که به هیچ عنوان با ذات این کسب‌وکارها هم‌خوانی ندارد. » او با تاکید بر اینکه جذب سرمایه خارجی در استارت‌آپ‌های اینترنتی مطابق با قوانین کشور انجام می‌شود، ادامه می‌دهد: «درصورتی‌که مشکلی از این بابت وجود دارد، باید قوانین بهره‌مندی از سرمایه‌گذاری خارجی کشور، تغییر یابد.» الفت به فرمایشات رهبر انقلاب در خصوص لزوم سرمایه‌گذاری خارجی برای توسعه اقتصادی کشور اشاره کرده و ادامه می‌دهد: «پتانسیل بسیاری برای توسعه استارت‌آپ‌ها در کشور وجود دارد و نباید به‌گونه‌یی برخورد کرد که استارت‌آپ‌ها قصد به خطر انداختن امنیت کشور را دارند.» علاوه بر الفت، محمدرضا بادامچی، نماینده تهران و رییس فراکسیون کار در مجلس از دیگر افرادی است که ضمن تکیه بر توانایی‌های داخلی، جذب سرمایه‌های خارجی و حضور بازرگانان از دیگر کشورها را زمینه ساز تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی می‌داند.
سود معقول سرمایه‌گذاری خارجی
امیرعلی سیف‌الدین، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و رییس مرکز نوآوری و پارک فناوری شهر، سرمایه‌گذاری خارجی در استارت‌آپ‌ها را مهم ارزیابی کرده و می‌گوید: «در میزان دادوستد میان کشورها، مهم این است که چه چیزی به کشورهای خارجی می‌دهیم و چه چیزی دریافت می‌کنیم. اگر همراه با سرمایه‌گذاری خارجی، انتقال دانش و تکنولوژی نیز انجام گیرد به سود شرکت‌های ما نیز خواهد بود؛ چراکه بسیاری از متخصصان برای کار کردن در چنین فضاهایی با یادگیری دانش و فنون جدید در زمان کوتاه می‌توانند مشابه همان فعالیت را به همت خود راه‌اندازی کنند. سرمایه‌گذاری خارجی زمانی خوب است که باعث شود کشور به درآمد بالاتر و سود معقول برسد و این خواسته زمانی محقق می‌شود که بخشی از محصولات این نوع از سرمایه‌گذاری‌ها به خارج صادر شود. به‌عبارت دیگر سرمایه‌گذاری خارجی باید به صورت «بازار در مقابل بازار» باشد. به این مفهوم که قسمتی از محصولات تولید شده در بازارهای کشورهای مقصد نیز به فروش برسد و عوایدی هم نصیب بازارهای داخلی شود.»
کاهش ریسک‌پذیری و افزایش امنیت سرمایه
همچنین مهدی شریفی نیک‌نفس، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی نیز درباره سرمایه‌گذاری خارجی می‌گوید: «چنانچه میزان ریسک‌پذیری استارت‌آپ‌ها بالا و توان آنها در حد نیازهای داخل باشد، سرمایه‌گذار خارجی اشتیاقی به سرمایه‌گذاری نخواهد داشت؛ اما اگر نوآوران برای تجارت خود نقشه تجارتی قوی طراحی کرده و همچنین ریسک‌پذیری در معامله را به حداقل ممکن رسانده باشند، می‌توانند سرمایه‌گذار را به حمایت در طرح‌های خود ترغیب کنند و با این امر می‌توانند تجارت خود را توسعه دهند.» او ادامه می‌دهد: «چاره‌یی جز این نداریم که ریسک‌پذیری بنگاه و همچنین ریسک‌پذیری کشور را تا حد ممکن کاهش دهیم و امنیت سرمایه را بالا ببریم تا بتوانیم از عواید سرمایه‌گذاران خارجی و توسعه کسب‌وکار خود بهره بگیریم.»
فرصتی برای بخش خصوصی
از سوی دیگر شهباز حسن‌پور، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی جهت توسعه اقتصادی را بسیار مهم دانسته و می‌گوید: «نیاز به سرمایه‌گذاری یک ضرورت محسوب می‌شود. باید در بخش سرمایه‌گذاری خارجی نیز با ایجاد زیرساخت از سوی دولت و سیاست‌گذاری از سوی مجلس فرصت مناسب را پیش روی بخش خصوصی قرار دهیم. همچنین نیاز است به شرکت‌های هلدینگ سرمایه تضمینی داده شود که اصل سرمایه و سود سرمایه‌گذار خارجی حفظ شود و با جلب اعتماد خارجی‌ها موجبات سرمایه‌گذاری را فراهم کنیم.»
عبدالرضا عزیزی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز در صحبت‌های خود همچون حسن‌پور جذب سرمایه‌های خارجی در هر رشته‌یی را برای کشور میزبان سودآور دانسته و تاکید می‌کند: «باید زیرساخت‌های لازم جهت اعتماد خارجی‌ها به سرمایه‌گذاری ایمن فراهم شود تا از این طریق هم به انتقال دانش فنی و هم افزایش درآمدزایی برای کشور کمک شود.»
در مسیر اقتصاد شکوفا
در عین حال میثم موسایی، استاد اقتصاد نقش سرمایه‌گذاری خارجی در استارت‌آپ‌ها را مثبت دانسته و بیان می‌کند: «اگر استانداردهای لازم فراهم شود سرمایه‌گذار خارجی با استقبال از طرح‌های خوب تشویق به سرمایه‌گذاری خواهد شد و می‌تواند بخش بزرگی از سرمایه خود را برای به ثمر رساندن طرح‌های خلاقانه هزینه کند، به شرط آنکه خدمات ارائه شده مختص بازارهای داخلی نباشد بلکه بتواند بازارهای خارج را نیز پوشش دهد.» همچنین احمد معتمدی، وزیر پیشین ارتباطات به بعدی دیگری از جذب سرمایه خارجی اشاره کرده و با ذکر این نکته که دانش فنی، نقش مهمی در شکوفایی اقتصاد بازی می‌کند، توضیح می‌دهد: «در حال حاضر بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، کارخانه‌های خود را به کشورهای دیگر منتقل می‌کنند چرا که دانش فنی لازم را در اختیار دارند و ارزش‌افزوده حاصل از آن را در کشور خود نگاه می‌دارند. بنابراین ما نیز باید با بهره‌گیری از مسیری که کشورهای توسعه‌یافته پیموده‌اند، به سمت صنایعی که مبتنی بر تکنولوژی و مشاغل نوپاست، حرکت کنیم. در غیر این صورت نمی‌توان از اقتصاد شکوفا و دارای رشد مطلوب برخوردار شد.»
جذب سرمایه خارجی برای اقتصاد مقاومتی
غلام‌محمد زارعی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با تاکید بر اینکه سرمایه‌گذاری خارجی در کمک به تولید و اشتغال داخلی تاثیر خواهد داشت می‌گوید: «زیرساخت‌های مناسب و شرایط امن اقتصادی برای تشویق سرمایه‌گذاران خارجی به کشور باید فراهم شود که این به‌طور قطع به سود کشور ایران خواهد بود.»
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس ادامه می‌دهد: «بسیاری از کشورهای جهان توانسته‌اند از طریق سرمایه‌گذاران خارجی بیشتر سرمایه‌های دنیا را جمع‌آوری کنند و با این شیوه به رونق اقتصادی دست یابند که با چنین فرایندی شاهد افزایش تولید و اقتصاد با ثبات خواهیم بود. ایران از ظرفیت‌هایی برای جلب سرمایه‌گذار برخوردار است؛ بنابراین بهتر است با بهره‌گیری از آنها در حوزه فناوری اطلاعات، شرکت‌های دانش‌بنیان و حوزه انرژی، خود را تقویت کنیم.»
زارعی در خصوص نحوه سرمایه‌گذاری می‌گوید: «ورود سرمایه‌گذاران خارجی در حوزه استارت‌آپ‌ها علاوه بر تولید ثروت اقتصادی، اتفاق خوشایند دیگری که همان انتقال تکنولوژی، دانش مدیریتی و فنی است را رقم می‌زند که موجب بهره‌مندی جوانان نیز می‌شود. به‌عبارت‌دیگر سرمایه‌گذاری بدون انتقال فناوری، مطلوب و کارا نیست.» نماینده بویراحمد و دنا جذب سرمایه‌گذاران خارجی را هدفی در جهت تحقق اقتصاد مقاومتی عنوان کرده و می‌گوید: «نتیجه این نوع از سرمایه‌گذاری باید کاهش خام‌فروشی باشد. چرا که خام‌فروشی نقطه مقابل اقتصاد مقاومتی است. در همین راستا باید تلاش شود که سرمایه‌گذاران با انتقال دانش به‌خصوص در حوزه فناوری به افزایش تولید دست یابند. یکی از اهداف اقتصاد مقاومتی استفاده از ظرفیت‌های داخلی است. بنابراین با ورود سرمایه‌گذاران خارجی مسیر تکیه بر تولیدات داخلی هم می‌تواند هموار شود.»
فرصت‌های طلایی
مهدی تقوی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است: «پس از برجام و برداشته شدن برخی تحریم‌هایی که پیش از این همچون سدی پیش روی سرمایه‌گذاران بود اکنون فضای لازم برای سرمایه‌گذاری جهت کسب‌وکارهای نوپا فراهم شده است که باید نهایت استفاده از آن را ببریم.» او ادامه می‌دهد: «شرایط ایران نه‌تنها برای سرمایه‌گذاری خارجی مناسب است بلکه تعداد بالای نیرو کار جوان، تحصیل‌کرده، فراوانی منابع انرژی و بالا بودن هزینه‌های منابع در کشورهای دیگر، موجب شده است سرمایه‌گذاران خارجی با هدف سودآوری بیشتر تمایل به سرمایه‌گذاری در ایران داشته باشند که این موضوع برای کشور نیز مفید خواهد بود.»
اهمیت تامین امنیت سرمایه
عبدالرضا بهادری‌فرد، معاون توسعه صنعت و اعتباربخشی سازمان فناوری اطلاعات ایران درباره ورود سرمایه‌های خارجی می‌گوید: «این اقدام می‌تواند دستیابی به بازارهای صادراتی را به کمک سرمایه‌گذاران همان کشور تسهیل کند و سبب رشد صادرات غیرنفتی کشور شود. برای تحقق این امر سیاست‌ها و قوانین کشور باید از جذب سرمایه حمایت کنند. در این راستا اطلاع‌رسانی و تبلیغات مناسب در سطح جهان در خصوص تامین امنیت منابع مالی برای سرمایه‌گذاران خارجی نیز حایز اهمیت است.» او با اشاره به تاثیر سرمایه بر رشد کسب‌وکارهای نوپا توضیح می‌دهد: «نسبت سرمایه‌یی که از جانب بازار سرمایه یا سرمایه‌گذاران خطرپذیر جذب شده است، در برابر ارزش تجاری آنها کمتر از 10 درصد است. به همین دلیل حتی در اوج بحران اقتصادی دنیا که اغلب صنایع گرفتار رکود بودند، استارت‌آپ‌های نوآورانه روندی رو به رشد داشته‌اند.»
باید دست سرمایه‌گذاران داخلی را گرفت
قاسم انصاری رنانی، استاد دانشگاه با اشاره به سهم سرمایه‌گذاری خارجی در توسعه استارت‌آپ‌ها می‌گوید: «دکتر طیب‌نیا (وزیر امور اقتصادی و دارایی جمهوری اسلامی ایران) با من بر سر این نکته توافق دارند که بزرگ‌ترین مشکل اقتصادی کشور ما در سه بخش تکنولوژی و رقابت کیفی با دیگر کشورهای جهان، سرمایه‌گذاری و همچنین بخش قانون‌مداری و وضع قوانین تسهیل‌کننده، است. بدیهی است که کشور ما دارای انرژی ارزان، فضای مناسب، موقعیت منطقه‌ای، نیروی کار جوان و تحصیل‌کرده است که اگر با سه مورد بالا جمع شود می‌توانیم به رشد اقتصادی دست یابیم.»
ایده خوب، سرمایه خارجی را جذب می‌کند
سید سعید میر واحدی، استادیار مدیریت کارآفرینی دانشگاه علامه طباطبایی از افرادی است که ضمن اهمیت وجود ایده، سرمایه داخلی و خارجی را به عنوان یک تسهیلگر موثر می‌داند و با بیان اینکه ما در داخل سرمایه کم نداریم می‌گوید: «تفکر سرمایه‌گذاری بسیار کم داریم. گاهی چون ایده را نداریم تحریم و فضای سیاسی را بهانه می‌کنیم. درحالی که باید به این نکته توجه داشت که کسب‌وکارهای کوچک در مراحل اولیه شکل‌گیری نیاز چندانی به سرمایه ندارند و آنچه مهم است ایده و توانایی اجراست. سرمایه‌گذاری باید با اهداف بلندمدت صورت پذیرد.» میر واحدی یکی از دلایل مهم جذب سرمایه‌گذار خارجی برای استارت‌آپ‌ها را علاوه بر دستیابی به فناوری‌های روز دنیا، انتقال دانش مدیریت در مرحله رشد کسب‌وکار دانسته و بیان می‌کند: «در صورت وجود ایده خوب نه‌تنها سرمایه‌گذاران خارجی همراه با تجربیاتشان به شرکت‌های ما وارد می‌شوند بلکه تعاملات دوطرفه نیز شکل خواهد گرفت.»
تعادل