افزایش بیشتر درآمد خانوارها در مقایسه با نرخ تورم در این سال تاحدی باعث ترمیم شکاف هزینه- درآمد خانوارهای شهری، به نفع افزایش رفاه شده است. این گزارش همچنین بیانگر کاهش سهم هزینه‌های خوراکی در سبد هزینه‌ای خانوار است. روندی که در صورت تداوم، میزان احساس رفاه را در میان خانوارهای ایرانی افزایش خواهد داد.
مرکز آمار نتایج حاصل از طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوارهای شهری در سال 1394 را منتشر کرد. بر مبنای اطلاعات منتشرشده هر خانوار شهری ایرانی در سال 1394 به‌طور میانگین 8/ 27 میلیون تومان درآمد داشته است. مرکزآمار میزان هزینه متوسط هر خانوار شهری ایرانی در سال 1394 را نیز معادل با حدود 26/2 میلیون تومان گزارش کرده‌است. بررسی نتایج حاصل از آمارگیری درآمد و هزینه در چند سال اخیر نشان می‌دهد که طی دو سال منتهی به زمان گزارش‌شده شاخص‌های معرف رفاه در بودجه خانوار تقویت شده است. ادعایی که یک گواه آن میزان افزایش بیشتر درآمد میانگین خانوار طی بازه سال‌های 1392 تا 1394 در قیاس با هزینه‌ها بوده است. گواه دیگر این ادعا کاهش سهم مواد خوراکی در هزینه‌های خانوار است. بر مبنای اطلاعات مرکز آمار ایران این نسبت طی سه سال منتهی به زمان گزارش شده در یک روند نزولی مستمر، از 27 درصد به 23 درصد کاهش یافته است.
ادامه سبقت درآمد از هزینه
مرکز آمار ایران جدیدترین نتایج حاصل از آمارگیری هزینه و درآمد خانوار را منتشر کرد. بر اساس این گزارش که از اطلاعات حاصل از نمونه‌گیری آماری در سال 1394 حاصل شده است، در سال 1394 هر خانوار شهری ایرانی به‌طور میانگین سالانه 27 میلیون و 800 هزار تومان درآمد داشته است. مقایسه این رقم با رقم 24 میلیون تومانی ثبت شده برای سال 1393 نشان می‌دهد که در سال 1394، درآمد خانوارهای ایرانی به‌طور میانگین 15 درصد رشد کرده است. بر مبنای گزارش منتشرشده هر خانوار ایرانی در نقاط شهری به‌طور میانگین سالانه 26 میلیون و 200 هزار تومان هزینه می‌کند. بر مبنای آمارهای منتشر شده، در نقاط شهری، هر خانواده ایرانی در سال 1394، حدود 7/ 11 درصد بیشتر از سال 1393 هزینه کرده است. رقمی که تقریبا معادل با رقم گزارش شده برای تورم کشور در سال 1394 (9/ 11 درصد) بوده است.
بر مبنای گزارش مرکز آمار ایران، افزایش بیشتر درآمد خانوارهای ایرانی نسبت به تورم و رشد سالانه هزینه‌ها در سال 1394، نشانگر افزایش قدرت خانوارهای ایرانی در پوشش هزینه‌ها است. طی سال‌های 1390 تا 1395، به جز سال 1391 که طی آن میانگین درآمد خانوارهای شهری در سطحی تقریبا برابر با سطح هزینه‌ها قرار داشت، هزینه‌های خانوار همواره در سطح بالاتری از درآمد قرار داشته است. روندی که در سال 1393 تغییر وضعیت داد. بررسی آمارهای مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که باوجود پیروی تغییرات هزینه‌ها از تورم به افسارکشیده شده در سال‌های 1393 و 1394، درآمد خانوارهای شهری طی سال‌های یاد شده با نرخ بیشتر از نرخ تورم، رشد کرده است. در نتیجه این امر یک روند اصلاحی در هزینه و درآمد خانوارهای شهری در جهت تقویت رفاه شکل گرفته است. با توجه به کاهش نرخ تورم در سال 1395 و پیش‌بینی‌ها از رشد اقتصادی سال 1395 می‌توان برآورد کرد که روند تقویت رفاه خانوارهای ایرانی در سال گذشته نیز ادامه‌دار بوده است.
افزایش سهم غیرخوراکی‌ها
بر مبنای آمارهای منتشرشده از سوی مرکز آمار، در سال 1394 هر خانوار ایرانی سالانه به‌طور میانگین رقمی معادل با حدود 3/ 6 میلیون تومان از درآمد خود را صرف خرید مواد خوراکی و دخانیات کرده؛ رقمی که در مقایسه با سال پیشین در حدود 4/ 7 درصد افزایش یافته است. همچنین بر مبنای گزارش منتشرشده در سال 1394 هر خانوار ایرانی معادل حدود 75 درصد (معادل با 19 میلیون و 900 هزار تومان) از هزینه‌های خود را صرف خرید کالا و مواد غیرخوراکی کرده است. رقمی که در مقایسه با سال پیشین در حدود 1/ 13 درصد افزایش یافته است. یکی از نسبت‌هایی که می‌تواند تا حدودی به‌عنوان یکی از شاخص‌های معرف وضعیت رفاه خانواده در نظر گرفته شود سهم هزینه‌های غیرخوراکی در سبد خانوار است.
افزایش این نسبت نشان‌دهنده این واقعیت است که خانواده از نظر اقتصادی تواناتر شده است؛ چراکه علاوه بر تامین نیازهای اساسی‌تر خود(هزینه‌های خوراکی)، توانسته است سایر نیازهای خود را نیز پوشش دهد. بررسی آمار مربوط به سهم مواد خوراکی و دخانی در سبد هزینه‌ای خانوار نشان می‌دهد که پس از افزایش سهم مواد خوراکی در هزینه خانوارهای شهری در سال‌های 1390 و 1391، سهم این نیازهای بنیادی در هزینه خانوار کاهش پیدا کرده است. مقایسه آمار مربوط به تورم خوراکی این فرضیه را تقویت می‌کند که کاهش بی‌سابقه تورم مواد خوراکی، از بیش از 50 درصد در سال 1391 به کمتر از 10 درصد در سال 1393 یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش سهم اختصاص داده شده به کالاهای خوراکی در سال 1393 بوده است. این در حالی است که میزان هزینه خانوارهای برای تامین مواد خوراکی و دخانی طی دو سال گذشته به ترتیب 5/ 5 و 4/ 7 درصد (در مجموع 3/ 12 درصد) رشد کرده است. بنابراین خانوارهای ایرانی طی سال‌های 1392 تا 1394 ضمن افزایش هزینه‌کرد خود برای تامین مواد خوراکی، بخش بیشتری از درآمد خود را صرف تامین کالاهای غیرخوراکی کرده‌اند.
تهرانی‌ها در سربه‌سر هزینه درآمد
در میان اقلام مندرج در گروه غیرخوراکی‌ها هر خانوار ایرانی با اختصاص بیش از 44 درصد هزینه‌های خود به هزینه‌های مربوط به تامین مسکن، بیشترین سهم از هزینه‌های خود را به تامین مسکن اختصاص داده است. در میان اجزای خوراکی هزینه‌ای نیز، آرد، غلات و گوشت با در اختیار داشتن سهم 42 درصدی، بیش از سایر گروه‌های خوراکی هزینه خانوارها را بلعیده است. همچنین در سال 1394 در حدود 4/ 33 درصد از مجموع درآمد خانوارهای ایرانی از درآمد حاصل از حقوق‌بگیری حاصل شده است که سهم درآمد پولی حاصل از حقوق در بخش خصوصی معادل 64 درصد و سهم بخش عمومی معادل حدود 36 درصد بوده است. برمبنای گزارش منتشرشده، در سال 1394 خانوارهای تهرانی در مقایسه با سایر استان‌ها درآمد بیشتر و هزینه بیشتری داشته‌اند. بر این مبنا هر خانواده ساکن در استان تهران در سال 1394 (به‌طور میانگین) در حدود 3 میلیون و 700 هزار تومان هزینه کرده است. این در حالی است که هر خانوار تهرانی در بازه زمانی پوشش داده شده توسط گزارش مرکز آمار، تقریبا معادل با سرانه هزینه هر خانوار تهرانی، درآمد کسب کرده‌است. کمترین میزان درآمد سرانه در میان استان‌های مختلف در سال 1394 نیز در خانوارهای ایلامی بوده است. بر مبنای آمارهای منتشرشده هر خانوار ایلامی در سال 1394 به‌طور میانگین درآمدی در حدود 20 میلیون تومان داشته است.
دنیای اقتصاد