سامانه سایا، پایگاهی است که قرار است یکی از مشکلات عمده بخش پایین‌دست پتروشیمی یعنی تامین مواد اولیه را حتی‌الامکان حل کرده و به رونق روز‌افزون این صنعت کمک کند.
نویسنده:
عارفه مشایخی
با توجه به اینکه کشور ما یکی از دارندگان بزرگ ذخایر هیدروکربنی است و بر اساس این موهبت، مجتمع‌های پتروشیمی بزرگی در کشور احداث شد و قرار بود این مجتمع‌ها متناسب با تولیدات خود اول زنجیره تکمیلی صنعت خود را سیراب کرده و بعد از آن به صادرات مشغول شوند، انتظار نمی‌رفت که واحدهای تولید‌کننده در بخش پایین‌دست با مشکل و چالشی به خصوص از بعد تامین مواد اولیه رو به رو شوند.
تولیدکنندگان پایین‌دست به سایت بهین‌یاب که تحت نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت کشور است اشاره کرده و اظهار می‌کنند به دلیل ایراداتی که در طراحی سایت بهین‌یاب وجود دارد و با توجه به کدهای تولید‌کننده‌ای که وجود خارجی نداشته اما در زنجیره و چرخه توزیع و دریافت مواد اولیه حضور دارند این مواد مورد نیاز به دست تولیدکنندگان واقعی نمی‌رسد و در طرف دیگر این مواد به دست واسطه‌ها و دلالان می‌افتد و به این ترتیب با ورود آنها به بازارها نظم و آرامش از بین رفته و هیچ ارگانی نمی‌تواند به راحتی نقش مدیریت بازار را بر عهده بگیرد و به عبارتی با یک سردرگمی عمیق روبه رو خواهیم بود.
این در حالی است که طی ماه‌های اخیر، شورای رقابت به‌عنوان بازوی کمکی و ارگانی که ساختار حاکمیتی دارد، وارد میدان بازی شده و با بهره‌گیری از اهرم‌های مختلف و با کمک سازمان‌هایی همچون بورس کالا و دفتر صنایع پایین‌دستی اقداماتی را در جهت تسهیل مواد‌رسانی به واحدها انجام داد و با بررسی عملکرد آنها شاهدیم با همکاری مجتمع‌های پتروشیمی در عرصه برنامه‌ریزی محصولات، پیشرفت‌های چشمگیری در این زمینه به وجود آمده است. در این میان سامانه سایا هم آمده تا حتی‌الامکان ایراداتی را که در سایت بهین‌یاب وجود دارد پوشش دهد و به بهبود شرایط کمک کند. سایا مخفف «سامانه آماری یکپارچه اتحادیه» است و پدید آمدن آن به دنبال بیش از یک سال تلاش‌های اتحادیه سراسری برای رفع فساد از بازار مواد و تامین مواد اولیه تولیدکنندگان واقعی صورت پذیرفته است.سامانه سایا به ابتکار اتحادیه سراسری تعاونی‌های توزیع صنایع پایین‌دستی پتروشیمی برای توزیع عادلانه مواد اولیه پتروشیمی با تلاش برای دفع فساد، به تعاونیها و واحدهای تولیدی کشور که عضو تعاونیها هستند، به وجود آمده است.
در این سامانه شرکت‌های تعاونی که از تجمیع واحدهای تولیدی تشکیل شده‌اند اقدام به دادن درخواست خرید برای هر محصول می‌کنند و تقاضای آنها، پس از کنترل دقیق از سوی این سامانه، به‌صورت تجمیع شده برای سایت بورس کالا ارسال می‌شود. جدای از این اقدام مهم سایر عوامل دیگر و از جمله تخصیص، ارائه گزارش‌های متنوع و رهگیری عرضه، تقاضا و مهم‌تر از همه آمار به روز از ویژگی‌های این سیستم است. امید است با تلاش همه طرف‌های ذی‌نفع در توسعه این سیستم بتوانیم بیش از پیش به رونق تولید و اشتغال در بخش صنایع پایین‌دستی پتروشیمی کشور کمک کنیم.
حسین در، دبیر اجرایی اتحادیه سراسری درخصوص این سامانه گفت: این سامانه با دقت زیادی طراحی شده و پیش‌فرض‌های این سایت به گونه‌ای است که درخواست‌ها از پایین به بالا تنظیم شده و در نتیجه نظارت و راستی‌آزمایی نسبت به آنها امری آسان خواهد بود و امکان هر گونه واسطه‌گری را از سوی افرادی که با بهره‌گیری از روش‌های مختلف، اقدام به دور زدن قانون و خرید و فروش مواد اولیه به نام صنایع تکمیلی کرده از بین خواهد برد.
در می‌گوید: بخشی از بازار پتروشیمی‌ها در دست تعاونیها است و سعی ما بر این است که این تعاونیها بتوانند به‌عنوان بزرگ‌ترین بازیگر تامین محصول و توزیع در این بازارها به کار خود به بهترین نحو ادامه دهند. وی در ادامه تصریح کرد: با راه‌اندازی این شبکه کنترل مویرگی، واسطه‌ها و دلال‌ها به راحتی حذف خواهند شد. این مقام مسوول درخصوص راه‌اندازی سایا نیز تصریح کرد: در سمت پایین‌دست محصولات پتروشیمیایی بعضا شرکت‌هایی هستند که تامین مالی را برای صنعت پتروشیمیایی انجام می‌دهند؛ یعنی مصرف‌کننده‌هایی که منابع مالی لازم را در اختیار ندارند. اینها محصول پتروشیمی را می‌خرند و به‌صورت مدت‌دار به شرکت‌های پایین‌دست می‌فروشند.
وی در ادامه گفت: با هدف ایجاد ابزارهای مالی روان‌تر برای تعاونیها تفاهم‌نامه‌ای را با بانک تجارت منعقد کردیم که از محاسن این ضمانت‌نامه سود یک درصد در سال برای کل مبلغ ضمانت همچنین پرداخت 5 یا 10 درصد مبلغ مورد ضمانت و تامین مابقی اعتبار به وسیله سفته است. حسین دُر گفت: به دنبال عقد تفاهم‌نامه‌ای با ریاست جمهوری هستیم که طبق این تفاهم‌نامه واحدهای تولیدی زیر‌مجموعه تعاونیها اگر به ماشین‌آلاتی در خط تولید خود احتیاج داشتند بتوانند 100 درصد آن را به‌صورت لیزینگ تهیه کنند.وی گفت: یا شرکت‌های تعاونی را داریم که متشکل از یکسری شرکت‌های پایین‌دست مصرف‌کننده محصولات پتروشیمیایی هستند.
مدیرعامل بورس کالا بیان کرد: برای اینکه مشخص شود سیستم توزیع در این شبکه‌ها به چه ترتیبی است، شبکه‌های پایین‌دستی از جمله شرکت‌های تعاونی نقش توزیع‌کننده و نقش تامین مالی را برای پایین‌دست‌ها ایفا کنند. برای اینکه ببینیم به چه شکل توزیع کالا صورت می‌گیرد سامانه سایا از سوی فعالان پایین‌دستی طراحی شده و این سامانه قطعا اطلاعاتش را در اختیار بورس کالا قرار خواهد داد و بورس کالا با این سامانه گفت‌وگو می‌کند.وی اظهار کرد: این سامانه حتی تا آخرین تناژ محصولات پتروشیمیایی را نیز مشخص می‌کند، اینکه کجا رفته، به کدام مصرف‌کننده تخصیص پیدا کرده، آیا تخصیصش تخصیص مناسبی بوده یا نه، آیا باید شکل تخصیص‌ها تغییر پیدا کند یا به محصول خاصی دارند توجه می‌کنند.وی همچنین خاطرنشان کرد: با این سامانه جدا از شفافیت در شبکه توزیع محصولات پتروشیمیایی می‌توانیم از تلاطم‌های ناگهانی در بازار جلوگیری کنیم.
دنیای اقتصاد