قیمت جهانی نفت در ساعات اولیه معاملات روز گذشته با کاهش همراه شد تا به حول و حوش کمترین سطح در یک ماه گذشته برسد. به این ترتیب در حالی‌که افزایش تولید نفت خام در لیبی و نگرانی از افزایش عرضه از سوی آمریکا روز گذشته دو اهرم فشار بر قیمت جهانی طلای سیاه بودند در ادامه معاملات احتمال افزایش تقاضای پالایشگاه‌های آمریکا برای نفت خام، به واسطه افزایش نیاز به سوخت در این کشور باعث بازگشت قیمت‌ها به مسیر صعودی شد. بر اساس گزارش روز گذشته بلومبرگ، انتظار می‌رود با رشد تقاضای نفت خام در آمریکا، ذخایر نفت خام تجاری این کشور پس از ثبت چند هفته رکورد افزایشی، با کاهش همراه شود. این انتظار در حالی مطرح می‌شود که آمار رسمی حجم ذخایر نفت خام تجاری آمریکا چهارشنبه شب به وقت ایران از سوی اداره اطلاعات انرژی آمریکا منتشر می‌شود.
به این ترتیب در شرایطی که توافق کاهش تولید از سوی کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در حال اجرا است، بی‌صبری بازار نسبت به روند کند خروج مازاد عرضه نفت خام، واکنش شدید بازار به عوامل مختلف را در پی دارد. برای مثال در حالی‌که بازار نفت معاملات روز گذشته را در واکنش به اخبار مربوط به لیبی و آمریکا به شکل کاهشی آغاز کرد، در میانه‌های روز با انتشار پیش‌بینی‌ها نسبت به کاهش حجم ذخایر نفت تجاری آمریکا وارد فاز مثبت شد. طبق گزارش‌های موجود افزایش تقاضا برای سوخت در ایالات متحده آمریکا در پی رشد مسافرت‌های جاده‌ای که منجر به رشد تقاضای پالایشگاه‌های این کشور برای نفت خام می‌شود، یکی از عوامل خوش‌بینی نسبت به بازار نفت و رشد قیمت‌ها در روز گذشته بوده است. با این حال عامل خوش‌بینی آمریکایی به بازار نفت می‌تواند زیر سایه خیز تولید نفت شیل این کشور به عامل اصلی تهدید بازار طلای سیاه حتی با وجود تمدید توافق اوپک تبدیل شود. اما همچنان نگاه‌ها به نشست 25 مه اوپک و نتایج آن دوخته شده است.
وزنه‌های غافلگیری بازار نفت
با وجود مسیر افزایشی که نفت خام در میانه معاملات روز گذشته پیمود، کارشناسان عقیده دارند بازار طلای سیاه تا رسیدن به ثبات باید همچنان بین عوامل مثبت و منفی غافلگیرکننده جدال کند. نمونه این عوامل ادامه رشد تولیدات در لیبی، نیجریه و نفت شیل است که می‌توانند باعث تشدید افزایش عرضه و کاهش قیمت نفت خام شوند. خطرات ژئوپلیتیک بازار نفت مانند احتمال وقوع درگیری میان آمریکا و کره‌شمالی نیز از دیگر عواملی است که می‌تواند قیمت نفت را در سراشیبی سقوط قرار دهد. دیروز کره‌شمالی به آمریکا اخطار داد که در صورت پرواز دوباره بمب‌افکن‌های ایالات متحده آمریکا در محدوده این کشور، این دو کشور در آستانه جنگ هسته‌ای قرار خواهند گرفت. روز دوشنبه دو بمب‌افکن مافوق صوت آمریکایی با همراهی نیروهای هوایی کره‌جنوبی و ژاپن برای نمایش قدرت خود، یک مانور آموزشی برگزار کردند. به عقیده کارشناسان با وقوع درگیری بین آمریکا و کره‌شمالی، بر خلاف آنچه در مواقع جنگ و اضطرار رخ می‌دهد قیمت نفت کاهش پیدا خواهد کرد چراکه به احتمال زیاد تقاضای چین و ژاپن با کاهش همراه خواهد شد که خود از عوامل تشدید مازاد عرضه نفت خام در بازار جهانی به شمار می‌رود.
از دیگر سو بازار نفت با اتفاقات دیگری که می‌تواند اختلال در عرضه ایجاد کند نیز مواجه است. لیبی در این میان عاملی است که به علت تداوم تنش‌ها در این کشور می‌تواند برای بازار نفت هم عواقب منفی داشته باشد (مانند آنچه روز گذشته و با رشد تولیدات این کشور برای بازار نفت رخ داد و باعث کاهش قیمت‌ها شد) و هم عواقب مثبت، زیرا تولیدات این کشور به علت بی‌ثباتی و نبود امنیت در این کشور مدام کم و زیاد می‌شود. بر اساس گزارش‌های منتشر شده در روز گذشته، لیبی که در اواسط ماه گذشته میلادی به علت حمله به خطوط انتقال نفت میدان شرارا (به‌عنوان یکی از مهم‌ترین میدان‌های نفتی این کشور) با افت همراه شده بود، با بازگشت این میدان به مدار تولید موفق به ثبت رشد تولید از سال 2014 به این سو شد. به گزارش رویترز، بر اساس آنچه شرکت ملی نفت لیبی روز گذشته اعلام کرد، تولید نفت خام این کشور به 760 هزار بشکه در روز رسیده است که مدیون از سرگیری تولید نفت خام از شرارا، بزرگترین میدان نفتی غرب این کشور است. تولید نفت از این میدان دو بار در ماه گذشته از سوی نیروهای شورشی متوقف شد که باعث کاهش مجموع تولید نفت لیبی به کمتر از 500 هزار بشکه در روز شد.
لیبی پیش از این اعلام کرده بود که قصد دارد تولید نفت این کشور را تا ماه آگوست به 1/ 1 میلیون بشکه در روز برساند اما تاسیسات نفتی این کشور در پی حملات مکرر، با آسیب‌هایی همراه شده است که با توجه به مشکلات عمده مالی شرکت ملی نفت این کشور، افزایش تولید احتمالا با مشکلاتی همراه خواهد شد. نیجریه و ونزوئلا نیز به‌عنوان کشورهایی که تولید روزانه و توان افزایش تولید آنها به علت درگیری‌های داخلی در معرض خطر قرار دارد، از جمله عواملی هستند که می‌توانند باعث ایجاد اختلال در عرضه نفت خام به بازار جهانی و در نهایت کاهش عرضه شوند. در این میان ایران نیز با توجه به قرار داشتن در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری یکی از عوامل ژئوپلیتیک برای کاهش عرضه و رشد قیمت نفت به شمار می‌رود. تحلیل‌های موجود حکایت از آن دارد که در صورت روی کار آمدن دولتی غیر از دولت یازدهم، ممکن است روابط بین‌المللی ایران (به خصوص با آمریکا) با مشکلاتی همراه شده و با بازگشت احتمالی تحریم‌ها بار دیگر تولید نفت ایران از بازار جهانی خارج شود.
به گزارش خبرگزاری بلومبرگ، قیمت جهانی نفت خام برنت به‌عنوان شاخص بورس لندن تا لحظه تنظیم این گزارش 46 سنت نسبت به معاملات روز دوشنبه رشد داشت و 98/ 51 دلار بر بشکه معامله شد. نفت خام آمریکا نیز به‌عنوان شاخص بورس نیویورک معاملات روز گذشته را با 34 سنت افزایش قیمت ادامه داد و به 18/ 49 دلار بر بشکه رسید.
قسمت دوم کاهش تولید تا اواخر 2018
اما تمام عوامل مثبت و منفی در حالی پیش روی بازار جهانی نفت قرار دارند که از دیگر سو نمی‌توان تلاش اوپک و سردمداران آن برای تمدید توافق شش ماهه این سازمان برای ادامه کاهش تولید در نیمه دوم سال 2017 را نادیده گرفت. به گزارش بلومبرگ، یک تحلیلگر کهنه کار بازار نفت در مورد تمدید توافق کاهش تولید در نشست وزرای این سازمان در اواخر ماه مه، نه تنها به «مصمم» بودن اوپک به توافق تمدید اشاره کرد، بلکه لزوم دست یافتن به تعادل عرضه و تقاضا را ادامه محدودیت تولید تا اواخر سال ۲۰۱۸ میلادی ارزیابی کرد. فریدون فشارکی، رئیس موسسه مشورتی اف جی‌ای در این باره گفت، واکنش ذخایر جهانی نفت به کاهش تولید اوپک مشخص خواهد کرد که این سازمان و تولیدکنندگان متحدش تا چه زمانی باید سیاست تولید محدود خود را ادامه دهند. او که در کنفرانس نفت و گاز خاورمیانه در دوبی سخن می‌گفت، تاکید کرد: اگر میزان ذخایر نفت آمریکا افزایش یابد، قیمت نفت ممکن است تا 40 دلار پایین بیاید. فشارکی که در اواخر دهه 1970 میلادی مشاور نخست‌وزیر وقت ایران بود، گفت: «این احتمال که اوپک در مورد تمدید توافق کاهش تولید به توافق برسد صددرصد است اما این کاهش‌ها حتی بعد از سال جاری یعنی تا اواسط یا حتی تا پایان سال آینده میلادی نیز باید تداوم یابد.»
با این حال روند کند خروج مازاد عرضه نفت از بازار جهانی باعث بی‌صبری بازار طلای سیاه شده است. هرچند از زمان اجرای توافق کاهش تولید از ابتدای ژانویه 2017 روزانه متوسط 5/ 1 میلیون بشکه نفت (از هدف حدود 8/ 1 میلیون بشکه‌ای) از سوی 24 کشور متعهد شده به این طرح از بازار جهانی نفت خارج شده است، با این حال برخی کارشناسان عقیده دارند از آنجا که این کشورها تا پیش از فرارسیدن موعد اجرای توافق با تمام توان تولیدات خود را افزایش داده و به بازار عرضه کرده‌اند، همچنان تا کم شدن از سطح مازاد عرضه فاصله باقی مانده است. با تمام این بدگمانی‌ها، اطلاعات موجود نشان می‌دهد سطح پایبندی کشورهای عضو و غیرعضو اوپک به کاهش تولید بی‌سابقه بوده است.
کاهش تولید روسیه
بر این اساس روز گذشته رویترز گزارش داد که تولید نفت روسیه در ماه آوریل به 11 میلیون بشکه در روز رسیده است که نسبت به ماه پیش از آن 50 هزار بشکه در روز کاهش یافته است. این میزان کاهش نشان می‌دهد روسیه، به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت غیرعضو اوپک فاصله کمی تا اجرای کامل تعهدات خود برای کاهش تولید دارد. طبق توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک، تولید نفت روسیه در انتهای آوریل باید به 947/ 10 میلیون بشکه در روز می‌رسید که حالا در سطح 11 میلیون بشکه در روز قرار دارد. روسیه در جریان توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای کاهش 300 هزار بشکه‌ای در روز متعهد شده بود تا از بیشترین سطح تولید خود در 30سال گذشته، یعنی 247/ 11 میلیون بشکه در روز فاصله بگیرد.
خوش‌بینی به روی مثبت بازار
در این میان، نتیجه نظرسنجی که خبرگزاری رویترز اخیرا از 35 کارشناس و اقتصاددان بازار نفت انجام داده، نشان می‌دهد که آنها چشم‌انداز مثبتی پیش روی بازار نفت تصویر می‌کنند. آنها بر این باورند که اگر توافق اوپک و شرکایش برای نیمه دوم سال تمدید شود، عرضه و تقاضای بازار نفت تا پایان سال به تعادل خواهد رسید. بیشترین نگرانی شرکت‌کنندگان در نظرسنجی رویترز، از تولید نفت شیل است. آنها بر این باورند که افزایش تولید نفت شیل آمریکا می‌تواند مانع متعادل شدن بازار نفت شود.
شرکت‌کنندگان در نظرسنجی همچنین متوسط بهای نفت برنت در سال جاری میلادی را 04/ 57 دلار بر بشکه پیش‌بینی کرده‌اند. آنها ماه گذشته برآورد بیشتری از بهای نفت داشتند و متوسط نفت برنت را 25/ 57 دلار بر بشکه پیش‌بینی کرده بودند. در این میان استاندارد چارتر، ریموند جیمز و DNB بالاترین پیش‌بینی را از قیمت نفت داشتند. آنها بر این باورند که متوسط بهای نفت برنت در سال 2017 به 63 دلار بر بشکه خواهد رسید. از سویی کارشناسان کامرز بانک با 51 دلار کمترین برآورد را از بهای نفت در این بازه زمانی داشته‌اند. همچنین انتظار می‌رود قیمت نفت خام آمریکا در سال جاری به 74/ 54 دلار بر بشکه برسد، در حالی که در نظرسنجی قبلی رویترز 29/ 55 دلار بر بشکه پیش‌بینی شده بود.
جورجیس بلریس، کارشناس تامسون رویترز با اشاره به سطح بالای پایبندی اوپک به توافق برای کاهش تولید، اعلام می‌کند که تا نشست اوپک که در پایان ماه جاری میلادی برگزار می‌شود، اعضای اوپک در سطح بالایی به توافق پایبند خواهند ماند. وی می‌گوید: «به نظر می‌رسد اعضای اوپک به امید دست یافتن به نفت 60 دلاری، تمایل دارند توافق را برای نیمه دوم سال نیز تمدید کنند.» با این حال کارشناسان می‌گویند که رشد قیمت نفت تولیدکنندگان شیل آمریکا را به تولید بیشتر نفت تشویق خواهد کرد. تولید نفت شیل در ماه آوریل(ماه پیش) بیشترین رشد ماهانه خود ظرف دو سال گذشته را تجربه کرد.
دانیل کارسینی، یکی دیگر از کارشناسان شرکت‌کننده در نظرسنجی رویترز می‌گوید: «رشد تولید نفت در آمریکا تاثیر منفی بر قیمت نفت خام در بازارهای جهانی خواهد داشت. با این حال در هفته‌های اخیر افزایش تقاضا تا حدودی توانسته اثر رشد تولید نفت شیل را خنثی کند.» با تمام این تفاسیر باید دید اوپک در نشست 171 خود در 25 مه چه نسخه‌ای برای بازار جهانی نفت خواهد پیچید و این نسخه به سود کدام دسته از تولیدکنندگان تمام خواهد شد؛ تولیدکنندگان عضو و غیرعضو اوپک که با مشکلات مالی فراوان دست به گریبان هستند یا تولیدکنندگان نفت شیل که برای افزایش تولید زیر سایه تقویت قیمت‌ها خیز برداشته‌اند؟
دنیای اقتصاد