فرود نفت از اوج «اوپکی»نفت، گاز و پتروشیمی 

رسیدن قیمت نفت به کف 5/5 ماهه تحت تاثیر دو عامل رخ داده است. کاهش رشد اقتصادی آمریکا و کم‌اثر شدن توافق تولیدکنندگان، دو عامل سقوط قیمت طلای سیاه عنوان می‌شود. در گزارشی با بررسی تحولات بازار جهانی نفت اثر کاهش قیمت این کالا بر بورس تهران را نیز بررسی کرده‌ایم. قیمت‌ نفت در کل هفته به غیر از روز چهارشنبه که خبر کاهش ذخایر نفتی آمریکا منتشر شد و اندکی رشد کرد، مدام کاهش یافته است. بیشترین افت نیز مربوط به روز پنجشنبه است که با 5 درصد افت، بهای نفت خام آمریکا را به مرز 45 دلار و نفت برنت را برای اولین بار از 29‌ نوامبر به زیر 50 دلار کشاند.

حجم کل معاملات در این روز سه برابر متوسط 100 روزه بوده است و قیمت‌ها 2/3 دلار معادل 4/8 درصد افت کرده‌اند. روز گذشته نیز در ابتدای بازگشایی بازارهای الکترونیک نفت، قیمت‌ها سقوط شدیدی (نزدیک به 4 درصد) کردند و حتی نفت خام آمریکا به مرز 43 دلار و نفت برنت به حدود 46 دلار بر بشکه رسید. اما در ادامه معاملات بازار مقداری تصحیح شد. با این حال، بهای نفت خام آمریکا روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت 16 به وقت تهران) با 54 سنت کاهش نسبت به آخرین قیمت معاملات روز پنجشنبه به 44/98 دلار بر بشکه رسید. نفت برنت نیز 54 سنت کاهش یافت و در قیمت 47/84 دلار بر بشکه معامله شد.

کارشناسان نگرانی از رشد تولید آمریکا و عدم تاثیر توافق تولیدکنندگان نفت برای کاهش حجم ذخایر نفتی جهان را مهمترین عامل افت قیمت‌ها می‌دانند. در واقع به نظر می‌رسد رشد تولید نفت در آمریکا بسیار بیشتر از آنچه بود که پیش از این پیش‌بینی می‌شد. در حال حاضر پیش‌بینی می‌شود تولیدات این کشور با سرعتی که تا‌کنون رشد کرده‌اند به افزایش خود ادامه دهند، به‌طوری‌که تا پایان سال رکورد قبلی خود را بشکند. هفته گذشته تولیدات این کشور برای یازدهمین هفته متوالی رشد کرد. کارشناسان بر این باورند که نا امیدی به تاثیر توافق اوپک می‌تواند قیمت نفت را به سطح 40 دلار برساند.  انتشار گزارش‌های مثبت سه ماهه شرکت‌های نفتی آمریکا که نشان از افزایش چشمگیر سرمایه‌گذاری در میادین نفتی این کشور داشت، افت قیمت نفت را تشدید کرد. از طرفی روز پنج‌شنبه علاوه بر بازار نفت، دیگر بازارهای کالایی نیز با افت قیمتی مواجه شدند، چراکه چین قوانین مالی وضع کرده که نتیجه آن کاهش سفته‌بازی در بازارهای کالایی و مالی است.

تنگنای اوپک برای تمدید توافق

نفت در حال حاضر در قیمت‌هایی نزدیک به میانه‌های ماه نوامبر یعنی پیش از اینکه توافق برای کاهش تولید بین کشورهای عضو اوپک نهایی شود، رسیده است. اعضای اوپک در 30 نوامبر برای کاهش 1/2 میلیون بشکه‌ای تولید توافق کردند و از آن پس نفت برنت در قیمت‌های بالای 50 دلار معامله می‌شد. اما با وجود اجرای موفق توافق اوپک همچنان شک و تردید درخصوص اینکه آیا این حجم از کاهش عرضه جهانی نفت موجب از بین بردن مازاد عرضه در بازار نفت می‌شود، وجود دارد. از این رو در سال 2017 بهای نفت نزدیک 17 درصد کاهش یافته و قیمت‌ها به سطح پیش از توافق برای کاهش تولید رسیده است. افت قیمت‎‌ها در حالی رخ داده است که روز پنجشنبه یعنی روزی که قیمت نفت با افت 5 درصدی مواجه شد، وزرای نفت عربستان و روسیه یعنی بزرگترین تولیدکنندگان نفت در جهان، با یکدیگر دیدار کرده و نسبت به شرایط بنیادی بازار نفت ابراز رضایت کرده‌اند. وزیر نفت عربستان اعلام کرده است کشورهای عضو اوپک با تمدید توافق موافق هستند.

نیل بوریج، تحلیلگر ارشد بازار نفت در AB Bernstein بر این باور است که توافق اوپک برای کاهش سطح انبارهای نفتی تا کنون موفق نبوده است و اگر اوپک می‌خواهد استراتژی‌اش جواب دهد (سطح ذخایر انبارهای نفتی به کمتر از متوسط 5 ساله برسد) باید توافق را برای مدتی بیشتر از 6 ماه تمدید کند.  نشست اوپک اواخر ماه میلادی جاری در وین برگزار خواهد شد. در این نشست اوپک درخصوص تمدید توافق تصمیم‌گیری خواهد کرد. آن‌طور که وزیر نفت روسیه گفته است کشورهای غیرعضو اوپک نیز یک روز پیش از نشست اوپک با اعضای این سازمان دیدار و درخصوص تمدید توافق مذاکره خواهند کرد. کارشناسان بر این باورند که اوپک به احتمال زیاد با تمدید توافق موافقت خواهد کرد، اما احتمال اینکه بیشتر از سطح توافق قبلی اقدام به کاهش تولید کند بسیار اندک است. افت قیمت نفت در حالی رخ داده که توافق اوپک در 4 ماه ابتدای سال با پایبندی بی‌نظیری از سوی اعضای این سازمان همراه بوده است. همچنین 11 تولیدکننده خارج از این سازمان نیز نسبت به گذشته در سطح بالایی به توافق پایبند بوده‌اند.

از سویی گفته می‌شود افت تقاضا برای نفت یکی از عوامل عدم تاثیرگذاری توافق اوپک است. به گزارش بانک جهانی، در سه ماه ابتدای سال 2017 تقاضا برای نفت 1/1 میلیون بشکه کمتر از سه ماه پایانی سال 2016 بوده است، از این رو برخی کارشناسان بر این باورند که کاهش تولید نفت از سوی اوپک به‌طور کامل با افت تقاضا جبران شده است. از سوی دیگر گمانه تقلب در کاهش تولید از سوی اوپک مطرح شده است. کارشناسان Alliance Bernstein اعلام کرده‌اند که صادرات نفت کشورهای عضو اوپک کمتر از میزان تولید آنها بوده است، آنها بر این باورند که اعضای این سازمان اقدام به صادرات نفت از ذخایر خود کرده‌اند و سطح صادرات خود را کمتر از تولید نشان داده‌اند. تولید نفت لیبی هفته گذشته رشد 200 هزار بشکه‌ای را تجربه کرد و به 760 هزار بشکه در روز رسید؛ چراکه این کشور تولید نفت از میدان الشراره را از سر گرفته است. این در حالی است که به نظر می‌رسد سطح ذخایر نفت روی آب نیز در حال افزایش است؛ زیرا موجودی ذخایر انبارهای روی آب مالزی که در ماه آوریل و مارس کاهش یافته بود، در هفته اخیر رشد داشته است. با این حال شیل همچنان به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ مانع بر سر راه موفقیت توافق برای کاهش عرضه از سوی بزرگان نفتی جهان مطرح است.

موجی از نفت در راه است؟

تولید نفت آمریکا از اواسط سال 2016 در مسیر افزایشی قرار گرفته و حدود 850 هزار بشکه معادل 10 درصد رشد کرده است. آن‌طور که اداره اطلاعات انرژی آمریکا هفته گذشته اعلام کرده سطح تولیدات این کشور در حال حاضر به 9/3 میلیون بشکه در روز رسیده است که بیشترین مقدار از آگوست 2015 محسوب می‌شود. در این بین افت کمتر از انتظار سطح موجودی انبارهای نفتی در تشدید افت قیمت نفت اثر‌گذار بود. به گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، سطح موجودی انبارهای نفتی این کشور هفته گذشته حدود 900 هزار بشکه کاهش یافته؛ در‌حالی‌که پیش‌بینی می‌شد 3 میلیون بشکه کاهش یابد.

از سویی خرید و فروش خودرو در آمریکا در ماه آوریل به کمترین سطح ظرف 4 ماه گذشته رسیده است. این در حالی است که در فصل تقاضا برای بنزین قرار گرفته‌ایم. از این رو این رویداد ممکن است رشد تقاضا برای نفت خام را تحت تاثیر قرار دهد. هرچند گفته می‌شود که آمار هفتگی تولید آمریکا چندان دقیق نیست و ممکن است با خطایی همراه باشد، اما آخرین آمار ماهانه تولید نفت این کشور نیز نشان‌دهنده رشد شدید آن است. تولید نفت آمریکا در 5 ماه منتهی به فوریه 450 هزار بشکه افزایش یافته و از 8/56 میلیون بشکه در ماه دسامبر به بیش از 9 میلیون بشکه در فوریه رسیده است. این در حالی است که داده‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا نشان می‌دهد که رشد تولید نفت آمریکا بیشتر از سوی منابع متعارف این کشور بوده و نه از طرف تولیدکنندگان شیل. در واقع در 5 ماه منتهی به فوریه تولید نفت از خلیج مکزیک 228 هزار بشکه و تولید از منطقه آلاسکا 61 هزار بشکه رشد داشته است. در حالی که تولیدات خشکی این کشور 175 هزار بشکه افزایش یافته‌اند. با این حال آمار بیکرهیوز نشان می‌دهد تعداد دکل‌های حفاری در میادین نفت شیل در آمریکا رشد بسیاری داشته‌اند.

تعداد دکل‌ها از مه 2016 تا کنون 360 مورد معادل 120‌ درصد افزایش یافته است که به معنای متوسط رشد هفتگی 10‌موردی است. جان کمپ، تحلیلگر بازارهای کالایی خبرگزاری رویترز، بر این باور است که رشد تعداد دکل‌ها به‌طور متوسط با فاصله 6 ماهه در میزان تولید نمود می‌یابد. از این رو تاثیر رشد شدید تعداد دکل‌ها هنوز در تولید نفت شیل نمود نداشته است و ممکن است در ماه‌های پیش‌رو شاهد موجی از رشد تولیدات آمریکا باشیم. در حال حاضر تولید نفت آمریکا در سطحی بسیار بیشتر از آنچه موسسات و کارشناسان پیش از این پیش‌بینی می‌کردند رشد داشته است.

بنابراین بسیاری از موسسات پیش‌بینی‌های خود را افزایش داده‌اند. در حال حاضر پیش‌بینی می‌شود که در پایان سال جاری میلادی تولید نفت این کشور به‌طور کامل از رکود خارج شده و به بیشتر از اوج قبلی خود (9/7 میلیون بشکه در روز در آوریل 2015) دست یابد. رشد تولید نفت در آمریکا به حدی نگران‌کننده است که به نظر می‌رسد پیش‌بینی هارولد هام، میلیاردر نفتی در حال تحقق است. هام دو ماه پیش در همایش نفتی در هوستون به تولید‌کنندگان نفت شیل هشدار داد که «تولیدکنندگان آمریکایی نباید از رشد قیمت‌ها هیجان زده شده و به شکل بی‌برنامه‌ای به افزایش تولید دست بزنند؛ چراکه رشد تولید آنها ممکن است، بازار نفت را نابود کند.»  برخی کارشناسان بر این باورند در جهانی که ترامپ به هر روشی از رشد هر چه بیشتر تولید نفت در آمریکا حمایت می‌کند، افت قیمت نفت در هفته گذشته می‌تواند شروعی برای افت هرچه بیشتر قیمت‌ها باشد.

دنیای اقتصاد