در بخش انرژی گزارش ماه آوریل (فروردین - اردیبهشت) بانک جهانی که وزارت امور اقتصادی و دارایی دوشنبه آن را منتشر کرد، آمده است: شاخص قیمت انرژی بانک جهانی در فصل نخست سال 2017 نسبت به فصل قبل 6 درصد رشد داشت. در این دوره زمانی قیمت نفت به‌واسطه کاهش تولید در بسیاری از تولیدکنندگان اوپک و غیر اوپکی با هشت درصد افزایش همراه بود.
قیمت گاز طبیعی به دلیل تقاضای بیشتر و برخی محدودیت‌های عرضه با 6 درصد افزایش همراه بود و قیمت زغال‌سنگ نیز با 12 درصد کاهش مواجه شد که بخش عمده‌ای از آن ناشی از رفع محدودیت‌های وضع‌شده بر تولید آن توسط چین بود.
تحولات قیمت نفت
قیمت نفت خام به دنبال توافق بین اعضای اوپک و برخی تولیدکنندگان غیر اوپک مبنی بر کاهش تولید در نیمه نخست سال 2017 با 8 درصد افزایش در فصل نخست سال 2017 نسبت به فصل پیش از آن به‌طور متوسط به 52.9 دلار در هر بشکه رسید.
پیش‌بینی می‌شود که گروه کشورهای غیر اوپک افزایش ملایمی را در تولید سال جاری خود داشته باشند که سهم عمده این افزایش تولید به نفت شیل آمریکا اختصاص دارد اما این افزایش‌ها نمی‌تواند از عهده رشد تقاضای جهانی برآید بنابراین انتظار می‌رود که محدودیت‌های تولید وضع‌شده توسط اوپک عرضه را بیش‌ازپیش محدود کند.
بانک جهانی پیش‌بینی می‌کند که در سال 2017 ازآنجاکه عرضه جهانی پایین‌تر از تقاضا قرار خواهد گرفت، متوسط قیمت نفت خام به 55 دلار در هر بشکه برسد. همچنین انتظار می‌رود که ذخایر با فرض تداوم محدودیت تولید کشورهای اوپک و غیر اوپک به‌خصوص در نیمه دوم سال با کاهش مواجه شود.
بر اساس این پیش‌بینی، در سال 2017، تقاضای نفت جهان با افزایشی معادل 1.3 میلیون بشکه در روز (1.4 درصد) به متوسط 97.9 میلیون بشکه در روز می‌رسد و برای سال 2017، پیش‌بینی می‌شود که عرضه کشورهای غیر اوپک با افزایش نیم میلیون بشکه در روز همراه باشد که ایالات‌متحده آمریکا با 400 هزار بشکه، بیشترین میزان را به خود اختصاص می‌دهد.
در حوزه تقاضای نفت انتظار بانک جهانی بر این است که میزان قابل‌توجهی از رشد تقاضا در بازار مربوط به کشورهایی باشد که عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) نیستند و کشورهای آسیایی نیز یک‌میلیون بشکه در روز از این افزایش را به خود اختصاص دهند. همچنین پیش‌بینی می‌شود که چین و هند با افزایش تقاضایی معادل 600 هزار بشکه در روز مواجه باشند که این مقدار اندکی کمتر از افزایش سال 2016 میلادی است. این در حالی است که انتظار می‌رود تقاضای نفت سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه پس از دو سال رشد نسبتاً قوی، ثابت و بدون رشد باشد.
در حوزه عرضه نفت، کارشناسان بانک جهانی براین باورند که عرضه نفت به شکل قابل‌توجهی در دو سال قبل کُند شده اما همچنان یک مازاد 400 هزار بشکه در روز که از سال 2016 وجود داشته، به قوت خود باقی است که درنتیجه آن افزایش موجودی انبارهای نفت تداوم یافته است.
در سال گذشته میلادی تولید نفت کشورهای غیر اوپک به میزان 800 هزار بشکه در روز کاهش یافت که بیش از نصف این کاهش مربوط به آمریکا بود اما این مقدار با افزایش تولید نفت کشورهای اوپک که بیشترین میزان افزایش را عراق، جمهوری اسلامی ایران و عربستان داشتند، خنثی شد.
تحقق 100 درصدی سیاست کاهش تولید اوپک
بانک جهانی در گزارش خود با یادآوری سیاست کاهش تولید کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) که از ابتدای سال جاری میلادی اجرای آن آغاز شد، آورده است: پیروی از توافق انجام‌شده بسیار زیاد بوده و آخرین ارزیابی‌های ماهانه حکایت از دستیابی 100 درصدی به هدف دارد. بر این اساس در ماه مارس (اسفند - فروردین) 11 کشور عضو اوپک 29.8 میلیون بشکه در روز نفت تولید کردند که البته دلیل اصلی آن کاهش تولید بیش از مقدار هدف توسط عربستان سعودی بوده است.
پیروی از تصمیم در سایر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به‌استثنای عراق با پیروی 71درصدی بالا بوده و برای کشورهای دیگر به‌جز کشورهای حاشیه خلیج‌فارس پیروی از این تصمیم 91 درصد برآورد شده که دلیل اصلی آن کاهش بیش از نیاز تولید آنگولا بوده اما ونزوئلا کمترین میزان کاهش را داشته است. درمجموع اوپک 31.7 میلیون بشکه در روز در ماه مارس تولید داشته که این مقدار 1.4میلیون بشکه در روز از دسامبر سال 2016 پایین‌تر است.
قرار است اوپک در گردهمایی خود که در 25 ماه مه (4 خرداد) برگزار می‌شود، شرایط بازار را به بحث می‌گذارند تا محدودیت‌های تولید را برای نیمه دوم سال 2017تمدید یا اصلاح کنند که پیش‌بینی‌ها حاکی از تمدید کاهش تولید است.
عملکرد غیر اوپکی‌ها در بازار نفت
توافق اوپک برای کاهش تولید مشروط به کاهش تولید 11 کشور غیر اوپک به میزان 560 هزار بشکه در روز بود که روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده غیر اوپک موافقت کرد تولید خود را 300 هزار بشکه در روز کاهش دهد ولی این امر به‌طور تدریجی و به‌گونه‌ای انجام شود که به این هدف در فصل دوم سال دست یابد.
آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده است که میزان پیروی کشورهای غیر اوپک از تعهدات در ماه مارس چیزی کمتر از دوسوم باشد.
عرضه کشورهای غیر اوپک در سال 2015 به بیشترین میزان خود رسید و به میزان 800هزار بشکه در روز در سال 2016 کاهش یافت که بیشترین کاهش مربوط به آمریکا (500 میلیون بشکه در روز) چین (300 هزار بشکه) و کلمبیا و مکزیک (هرکدام 100 هزار بشکه در روز) بوده است.
برای سال 2017 پیش‌بینی می‌شود که عرضه کشورهای غیر اوپک با 500 هزار بشکه در روز افزایش همراه باشد که ایالات‌متحده 400 هزار بشکه از خالص افزایش را به خود اختصاص می‌دهد. سایر افزایش‌های قابل‌ملاحظه (برزیل، کانادا و قزاقستان) با کاهش در تولید چین و مکزیک جبران خواهد شد.
تحولات قیمت زغال‌سنگ و گاز طبیعی
بانک جهانی در ارزیابی خود در بازار انرژی پیش‌بینی کرده است که قیمت زغال‌سنگ با 6 درصد افزایش نسبت به سال 2016 به عدد 70 دلار در تن در سال 2017 برسد. همچنین کارشناسان این بانک براین باورند که قیمت گاز طبیعی در سال 2017 با 15 درصد افزایش همراه باشد.
»چشم‌انداز بازار کالاها» عنوان گزارشی فصلی است که بانک جهانی آن را منتشر می‌کند؛ در ویرایش آوریل 2017 این گزارش، به تفکیک، کالاهای مرتبط با بخش انرژی، کالاهای کشاورزی، کودها، فلزات و مواد معدنی و نیز فلزات گران‌بها موردتوجه قرارگرفته و با بررسی وضعیت عرضه و تقاضای کالاهای مختلف، قیمت کالاها در سال 2017 و گاه در سال 2018 پیش‌بینی شده است.
ایرنا