تحریم‌های بانکی اگرچه یکی از سیبل‌های اصلی کشورهای غربی برای تحت‌فشار قرار دادن ایران و مراوداتش با جامعه جهانی بود، اما به‌سرعت در صدر شرایطی قرار گرفت که مذاکره‌کنندگان ایرانی برای به ثمر رساندن برجام، به آن تکیه داشتند و آن را از محورهای معامله خود با غرب معرفی می‌کردند. آن روزها بسیاری از مردان تیم اقتصادی دولت، از شرایط سهلی سخن می‌گفتند که قرار بود بر نظام بانکی ایران و به‌طورقطع، اقتصاد بانک محور کشور حاکم شود.
تبلیغات در رابطه با گشایش‌های بانکی با نظام مالی دنیا، ارتباطات با بانک‌های بزرگ اروپایی، گشایش سهل‌الوصول ال سی و بازگشت دوباره سوئیفت، آن‌قدر زیاد بود که همه فکر می‌کردند که همه‌چیز در نظام بانکی ایران، به شرایط ایده‌آل خواهد رسید و دیگر بساط همه حواله‌ها و صرافی‌ها برچیده خواهد شد. البته بانک مرکزی هم مدعی بود که نظام بانکی گشایش‌های زیادی را تجربه خواهد کرد و دیگر ردپایی از حواله‌ها و مراودات بانکی پشت پرده و حتی جابجایی دلار با پالت‌های نقدی هم برچیده خواهد شد و حساب‌های بلوکه‌شده ایرانی‌ها، به‌زودی زود آزاد خواهد شد و دیگر بلوکه نمی‌ماند.
فرجام تلخ برجام بانکی
همه این وعده‌ها به مطالبات فعالان اقتصادی تبدیل شد؛ مطالباتی که هنوز محقق نشده و فعالان اقتصادی بر این باورند که هنوز، قفل تحریم بر پای مراودات بانکی ایران بسته مانده است و گشایش جدی در مراودات بانکی ایران حاصل نشده است. آنها اکنون دیگر از دولت یازدهم برای تسهیل مراودات بانکی و ارتباط کارگزاری با بسیاری از بانک‌های دنیا ناامید شده‌اند و به این دل بسته‌اند که شاید در دولت دوازدهم، این گشایش‌ها اتفاق بیافتد.
واقعیت این است که برجام کار بزرگی بود و توانست بخشی از مشکلات اقتصادی ایران را حل کند، اما برخی مشکلات نیز همچنان باقی است و درزمینهٔ مراودات بانکی، گشایش‌های مورد انتظار، آن‌گونه که باید و شاید، انجام نشده است.
تحریم‌های جدید بانکی علیه ایران توسط کشورهای منطقه
حال خبر رسیده که حساب بانکی ایرانی‌ها در کشورهایی همچون ترکیه، عمان، امارات متحده عربی به‌خصوص دوبی و ابوظبی یکی پس از دیگری در حال مسدود شدن است و این اتفاقات جدیدی است که برگی دیگر از تحریم‌های بانکی ایران را در حال رقم زدن دارد.
فعالان اقتصادی می‌گویند در چند هفته گذشته و به‌خصوص بعد از سفر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور حاشیه‌ساز ایالات متحده آمریکا به عربستان سعودی، این موضوع تشدید شده و اکنون کشورهای عربی، فشارهای زیادی را به ایرانیان برای مراودات بانکی وارد می‌آورند. آنها حساب‌های بانکی ایرانی‌ها را بدون اطلاع مسدود می‌کنند و حتی راه را برای انجام عملیات بانکی به میزان بیشتری از نیاز روزانه یک خانواده دشوار کرده‌اند.
حساب بانکی ایرانی‌ها در دوبی، ابوظبی و امارات مسدود شد
یکی از فعالان اقتصادی که می‌خواهد نامش ذکر نشود، می‌گوید: واقعیت این است که بعد از برجام، تغییر زیادی در روند باز کردن حساب‌های مسدود ایرانی‌ها یا حتی گشایش حساب‌های بانکی جدید اتفاق نیفتاده که بتوان گفت اکنون این حساب‌ها در حال مسدود شدن است؛ حساب‌هایی که در دوران تحریم باز بوده، که همچنان کار می‌کرده و فعال بوده است؛ ولی حساب‌هایی که بسته بودند، هیچ‌گاه بعد از برجام فعال نشد.
وی تصریح کرد: اما اگر بخواهیم بعد از برجام، شرایط را بررسی کرده و بگوییم تغییری به سمت بدتر شدن شرایط ایجاد شده است یا خیر، باید گفت که این تغییرات منفی در کشورهای عربی رخ داده است و حتی امارات متحده عربی هم از این تغییرات منفی مستثنی نبوده است؛ به‌خصوص اکنون در دوبی و ابوظبی؛ اوضاع روابط بانکی بدتر شده است.
حواله یک هزار و دو هزار یورویی هم دیگر امکان‌پذیر نیست!
یکی دیگر از فعالان باسابقه اقتصادی در این رابطه می‌گوید: به‌خصوص از بعد اختلاف‌نظرهایی که اخیراً عربستان سعودی با ایران پیدا کرده، کار مراودات بانکی به‌مراتب سخت‌تر از زمان تحریم شده است و حساب‌های بانکی ایرانی‌ها، به‌صورت مرتب یا چک میشود یا در بسیاری از موارد مسدود می‌گردد؛ در برخی موارد هم اصولاً حسابی برای ایرانی‌ها و افراد دارای ملیت ایرانی، باز نمی‌کنند.
وی که می‌خواهد نامش در گزارش ذکر نشود، تصریح می‌کند: اکنون دوبی و ابوظبی، در یک اقدام غیرمنتظره حتی حواله‌های کوچک به میزان یک هزار تا دو هزار یورو برای کشورهای خارجی را هم که در حد هزینه‌های خانوادگی است، حاضر نیستند انجام دهند؛ جالب اینجا است که وقتی فردی حتی آی دی کشوری مثل امارات را هم دارد؛ ولی ملیتش ایرانی است، بانک‌ها حاضر نمی‌شوند پول‌های کوچک را هم حواله کنند؛ درواقع اکنون شرایط سخت‌تر از زمان تحریم شده است.
این فعال اقتصادی می‌افزاید: یکی از موارد مرتبط با اجرای برجام این بود که باید به‌نوعی مشکلات بانکی حل شود؛ اما اکنون عملاً روابط بانکی با قبل برجام خیلی متفاوت نشده؛ البته درست است وقتی ما صحبت می‌کنیم که برخی بانک‌ها باز شده‌اند و برخی کارها بعد از برجام، انجام میشود؛ ولی این کار به‌صورت روتین و ساده نیست و به‌خصوص در مورد افراد حقیقی، امکان گشایش حساب در کشورهای دیگر وجود نداشته و حتی عددهای کوچک را هم حواله نمی‌کنند این‌ها مشکلاتی است که کماکان پابرجا است و لازم است تا دولت دوازدهم، زمینه را برای رفع آنها فراهم کند.
پول ایرانی‌ها در ترکیه و عمان بلوکه شد
یکی دیگر از فعالان اقتصادی می‌گوید: اکنون حساب‌های ایرانی‌ها در ترکیه و عمان مسدود میشود و هیچ راه گریزی هم از آن وجود ندارد. این اتفاق دو سه هفته‌ای هست که آغاز شده و دومینووار به سایر کشورهای عربی در حال سرایت است.
وی می‌افزاید: متأسفانه مسدود کردن حساب‌های ایرانی‌ها در برخی کشورهای غیراروپایی و به‌خصوص کشورهای عربی، چند روزی است رونق بیشتری گرفته؛ درحالی‌که مدتی بود که این نوع حرکات در قبال ایرانی‌ها متوقف شده بود؛ اما اکنون به بهانه و به دلیل از ترس اینکه تحریم‌ها دوباره شدت بگیرد و سنا تصمیمات جدیدی را اتخاذ کند، بانک‌ها در لاک احتیاط فرورفته‌اند.
این فعال اقتصادی می‌گوید: چنین حرکاتی سیاسی است و از دامنه تصمیمات اقتصادی خارج است، بنابراین دستگاه دیپلماسی ایران باید فشارهای سیاسی به این کشورها وارد بیاورد که منجر به تجدیدنظر در این رفتار شود.
وی می‌افزاید: ترکیه هنوز هم با ایران ده‌ها میلیارد دلار مبادله بانکی دارد و آنها به ایران میلیاردها دلار کالا صادر می‌کنند اما بااین‌وجود، حساب‌های تجار غیرمقیم ایرانی را می‌بندند؛ البته این رفتار از سوی اروپایی‌ها مشاهده نشده و کشورهای عربی و ترکیه این راه را در پیش‌گرفته‌اند؛ این در حالی است که در انگلیس، آمریکا و اروپا و مخصوصاً آلمان و سوئیس، در زمان تحریم‌ها این کار صورت گرفت؛ ولی بعدازاینکه تحریم‌ها لغو شد، فضا به حالت عادی برگشت؛ اما اکنون در کشورهای منطقه دوباره این رفتارها علیه ایرانی‌ها مد شده است.
این فعال اقتصادی می‌گوید: هنوز چنین مواردی از سوی کشورهای اروپایی دیده نشده که حساب‌های ایرانی‌ها را پس از برجام مسدود کنند.
خبرگزاری مهر