صنعت چرم از نمونه فرصت‌هایی به شمار می‌رود که در صورت تعریف و طراحی برنامه‌ریزی مدون و اصولی، قادر است علاوه بر اشتغال‌زایی مؤثر و برجسته، در بخش‌های صادراتی و ارزآوری غیرنفتی نیز به قطبی تعیین‌کننده مبدل شود. به‌واقع صنعت چرم‌سازی، از ارتباط تنگاتنگی با دامداری برخوردار است و به تعبیری هر آنچه ظرفیت و زمینه فعالیت دامداری و دام‌پروری ارتقاء یابد به همان میزان بستر و روند توسعه در این صنعت نیز هموار و تسریع خواهد شد.
با نیم‌نگاهی به تاریخچه و پیشینه مشاغل در ایران‌زمین، به این نکته پی خواهیم برد که از دیرباز زراعت و دامداری دو کانون اصلی و ویژه فعالیتی در این مرزوبوم به شمار می‌رفته و در چنین شرایطی، صنعت چرم‌سازی نیز از قدمتی دیرین و طولانی‌مدت برخوردار است. علیرغم اندوخته شدن تجربیاتی گران‌مایه در این عرصه، لذا به دلیل وجود مشکلات و کاستی‌های فراوان، صنعت مذکور نتوانسته به جایگاه و رتبه واقعی خود دست یابد.
در ذیل این گزارش در گفتگو با برخی از فعالان این حوزه و کارشناسان اقتصادی، دلایل و عوامل انزوا و رخوت زدگی و راهکارهای برون‌رفت از انسدادها و معضلات مرتبط با این صنعت، موردبحث و بررسی قرار می‌گیرد.
صدای بحران در صنعت چرم‌سازی به گوش می‌رسد
محمدرضا گلچین، یکی از فعالان حوزه چرم‌سازی در غرب استان تهران در گفتگو خبرنگار با صنعت، تجارت و کشاورزی، با اشاره به لزوم بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های بالقوه موجود در کشور در راستای توسعه و شکوفایی هر چه بیشتر اقتصاد، اظهار داشت: به‌واقع چرم‌سازی تلفیقی است از هنر و صنعت که در صورت تبحر و نگاه تخصصی به آن، قادر خواهیم بود از فرصت‌هایی که در سایه فعالیت در چنین حوزه‌ای حاصل می‌شود به توفیق اقتصادی بسیاری دست‌یابیم اما متأسفانه آن‌چنان‌که شایسته و بایسته است نتوانسته‌ایم از توانمندی‌های موجود در این عرصه، استفاده کنیم.
وی افزود: متأسفانه برخی بی‌برنامگی‌ها، رکود اقتصادی و ضعف‌ها و نارسایی‌های تجهیزاتی باعث شده تا آرام‌آرام صنعت اشاره‌شده به انزوایی تدریجی سوق پیدا کند و در صورت استمرار وضعیت موجود، یکی از درخشان‌ترین هنرها و صنایع سنتی این مرزوبوم به زوال و خاموشی دچار خواهد شد.
گلچین عنوان کرد: یکی از کمبودهای جدی در این بخش، به کمبود مواد پایه یا اولیه که همان پوست خام است بازمی‌گردد و مشخص نیست در شرایطی که شاهد واردات گوشت قرمز و حیوان زنده به کشور هستیم دلیل و توجیه ایجاد برخی محدودیت‌ها در مسیر واردات پوست چیست.
این فعال در حوزه چرم‌سازی گفت: متأسفانه دام‌های داخلی ما نیز به دلیل گرایش به دامداری سنتی از یکسو و ظهور بروز برخی بیماری‌ها در آنها، به میزان کافی تأمین‌کننده پوست خام موردنیاز صنعت چرم‌سازی نمی‌باشند که می‌طلبد برای برون‌رفت از چنین وضعیتی، تدابیر و راهکارهایی سازنده اتخاذ، تعریف و عملیاتی شود.
وی افزود: فاصله گرفتن از صادرات نفتی و توجه و تمرکز به محصولات غیرنفتی مستلزم لحاظ نمودن دقت نظر و توجه مضاعف است، اما متأسفانه برخی بی‌تدبیری‌ها باعث شده تا نتوانیم آن‌چنان‌که باید از فرصت‌ها و ظرفیت‌های بالقوه موجود در کشور به نحو شایسته‌ای بهره‌برداری کنیم و برخی از اظهارنظرها صرفاً در حد شعار و نظریه‌پردازی بدون عمل باقی می‌ماند که این رویه و رویکرد برخلاف منویات مقام معظم رهبری و تأکید معظم له به استفاده حداکثری از توانمندی‌های بومی و داخلی به نظر می‌رسد.
از رکود اقتصادی تا فروش چرم نیمِ ساخت با کمترین قیمت به رقبای خارجی
صادق رضایی وفا، یکی از فعالان چرم‌سازی در گفتگو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی، با اشاره به لزوم حمایت مضاعف از صنعت چرم‌سازی کشور گفت: رکود اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم نظام عرضه و تقاضا را با اختلالاتی همراه ساخته و در شرایطی که تقاضاکنندگان توان پرداخت هزینه کیف، کفش و محصولات تولیدشده از چرم طبیعی را ندارند، واردات چرم مصنوعی با چنان حجمی همراه شده که عملاً اقبال به این تولیدات اعم از دستی، سنتی و صنعتی با اُفت ملموسی مواجه شده است.
وی افزود: نتیجه این عارضه، در تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدکننده محصولات چرمی هویدا می‌شود و کم نیستند مراکزی که از چرم‌دوزی به فوم دوزی و تولید محصولاتِ مصنوعیِ بی‌کیفیت مُبَدَل شده‌اند. رضایی وفا عنوان کرد: حتی در محصولات وارداتی نیز این معضل مشاهده می‌شود و بسیاری از تولیدات از کشور چین به چرم‌هایی معطوف می‌شود که تلفیقی از مواد مصنوعی و طبیعی به شمار می‌روند که از حیث ظاهر، عموم مردم قادر به تشخیص آن نمی‌باشند.
این فعال در حوزه تولید چرم عنوان کرد: در چنین شرایطی، تعطیلی و کاهش ظرفیت تولید چرم طبیعی امری غیرمنتظره نخواهد بود و باید با تعریف و طراحی تمهیدات اصولی، نسبت به پشتیبانی از تولیدات داخلی و بهره‌گیری حداکثر از ظرفیت اشتغال‌زایی موجود در این بخش اقدام شود.
وی افزود: کمبود نقدینگی و سود بالای تسهیلات بانکی، از دیگر معضلاتی است که عملاً تنفس و بقاء را برای صنعت چرم کشور و واحدهای تولیدی کوچک، متوسط و حتی عمده، سخت و دشوار ساخته و امید آن داریم با ورود دستگاه‌های ذی‌ربط، وام‌ها و تسهیلات موردنیاز، با اولویت‌گذاری هوشمندانه به بخش‌هایی سوق داده شوند که خروجی و کارکردی مؤثر و سازنده را به همراه داشته باشد، در غیر این صورت پرداخت وام با سود 25 تا 30 درصدی دردهایِ این صنعت و فعالیت قدیمی که جزئی از تاریخ و فرهنگ این مرزبوم به شمار می‌روند را، درمان نخواهد کرد.
حمید مروت، یکی دیگر از فعالان عرصه چرم‌سازی که به دلیل رکود و مشکلات مالی ناچار به تعطیلی واحد تولیدی خود شده، در گفتگو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی، گفت: متأسفانه نوآوری و خلاقیت چندانی در این حِرفِه دیده نمی‌شود، زیرا انگیزه بسیاری از فعالان این حوزه سلب شده و در شرایطی که میل و اقبال عمومی به سمت‌وسوی محصولات ارزان‌قیمت گرایش پیدا می‌کند، نمی‌توان خلاقیت و نوآوری چندانی را از سوی فعالان این بخش، انتظار داشت.
وی افزود: دستگاه‌ها و ادوات تجهیزاتی مرتبط با این حوزه فعالیتی نیز بسیار قدیمی هستند و به دلیل رکود و عدم وجود رونق کافی، عملاً به‌روز سازی آن سخت و دشوار شده و قطعاً مجموعه این عوامل در میان‌مدت و بلندمدت در به انزوا و حاشیه رانده شدن تولیدکنندگان محصولات چرم طبیعی و حتی فعالان صنعتی این بخش تأثیرگذار خواهد بود.
مروت در خاتمه یادآور شد: صنعت چرم‌سازی و فعالیت‌های موسوم به صنایع‌دستی مرتبط، عرصه‌ای درآمدزا و اشتغال‌زا محسوب می‌شوند که بدون تردید با حمایت هر چه بیشتر شاهد نتایج و ثمرات درخشانی در سایه این فعالیت خواهیم بود. در غیر این صورت روند تنزل، خاموشی و رخوت در این فعالیت، در آینده نیز ادامه می‌یابد و در چنین شرایطی مُتِضَرِرِ اصلی عارضه مذکور نیز مردم، کشور و اقتصاد این مرزبوم خواهد بود.
باشگاه خبرنگاران