از بین رفتن تعادل در عرضه و تقاضای نیروی کار حداقل در دو دهه گذشته و رسیدن حدود 3 میلیون متقاضی کار به پشت درب های بازار اشتغال کشور، همچنین ناپایداری برخی از بنگاه ها به دلایلی مانند مسائل نقدینگی و کاهش سطح تولید؛ باعث تشدید تقاضای کارجویان برای ورود به بازار کار شده است.
در حال حاضر بخش قابل توجهی از کارجویان کشور را فارغ التحصیلانی تشکیل می دهند که پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی منتظر ورود به بازار کار کشور هستند.
عموما در این بخش از متقاضیان کار که در پیشانی کارجویان و متقاضیان بازار نیز قرار دارند به دلایلی مانند منطبق نبودن آموزش ها با نیازهای بازار کار و بنگاه ها و همچنین آشنا نبودن به حداقل یک مهارت؛ درصد بیکاران به مراتب بیشتر از سایر گروه ها و حتی تا 10 برابر برآورد می شود.
دلایل گسترش مشاغل کاذب
ادامه روند نابسامانی در بازار کار و تبدیل شدن موضوع اشتغال جوانان به یکی از مهم ترین مسائل خانواده ها، همچنین ناامیدی در ورود با بازارهای رسمی کار کشور و مشاغل شناسنامه دار، باعث ایجاد بازار کار غیررسمی و مشاغل کاذب شده است.
در واقع گرایش کارجویان به بازارهای غیررسمی و تلاش در راه اندازی یک کسب و کار از این طریق، یک پیام بزرگ برای برنامه ریزان و سیاست گذاران بازار اشتغال به همراه دارد و آن هم چیزی نیست جز اینکه مجموعه اقدامات در زمینه توسععه فرصت های شغلی به نتیجه چندانی نرسیده است و همچنان کارجویان فراوانی وجود دارند که عطش ورود به بازار کار خواهند داشت.
هرچند در تمام بازارهای کار دنیا وجود دائمی عرضه و تقاضا نشان از پویایی و زنده بودن اقتصاد کشورها دارد اما در ایران به دلیل نامتعادل بودن عرضه و تقاضای نیروی کار و یا طولانی بودن دوره انتظار بسیاری از کارجویان برای ورود به بازارهای رسمی اشتغال؛ باعث ایجاد انباشتی از تقاضاهای گوناگون جوانان در مورد کار شده است و تلاش های دولت نیز در چند سال اخیر چندان منجر به بهبود وضعیت اشتغال به ویژه برای فارغ التحصیلان دانشگاهی نشده است.
حمید حاج اسماعیلی در ارتباط با دلایل ایجاد بازارهای غیررسمی، مشاغل کاذب و رواج دلالی در اقتصاد؛ همچنین گرایش خواسته و ناخواسته درصد قابل توجهی از کارجویان به فعالیت های فاقد شناسنامه، گفت: به دلیل ناتوانی دولت ها در ارائه یک راهکار درست و موثر در تامین نیازهای شغلی کارجویان طی حداقل 2 دهه گذشته؛ مسئله بیکاری را به یکی از مهم ترین معضلات و مشکلات مورد توجه خانواده ها تبدیل کرده است.
ایجاد شناسنامه برای مشاغل
نماینده کارگران کشور در هیئت حل اختلاف، اظهار داشت: عموما مشاغلی که در قوانین دارای تعاریف روشن و مشخصی باشند و برای آنها شرح وظایفی تعریف شده باشد در ایران به عنوان مشاغل رسمی و شناسنامه دار شناخته می شوند و در غیر اینصورت هر نوع فعالیتی که در بازار کار بدون قانون و به دور از نظارت دستگاه ها شکل بگیرد؛ مشاغل کاذب و غیررسمی خوانده می شود.
حاج اسماعیلی ادامه داد: متاسفانه امروز انجام برخی مشاغل مانند دستفروشی، واسطه گری و دلالی نه تنها باعث ایجاد زیان در اقتصاد ملی می شوند بلکه باعث تهدید امنیت برخی مشاغل رسمی نیز خواهند شد.
این مقام مسئول کارگری کشور، افزود: علاوه بر این، انجام برخی دیگر از مشاغل مانند گل فروشی، فال فروشی و واسطه گری ها حتی برای کشور هزینه نیز ایجاد می کنند. در ایران به دلیل قرار گرفتن در مسیر توسعه، تعداد اینگونه مشاغل نیز در حال افزایش است.
وی باقی ماندن بخش قابل توجهی از اقتصاد در زیرمجموعه دولت و تسلط دستگاه های دولتی بر بازار کار را باعث سخت تر شدن ورود کارجویان به بازارهای رسمی دانست و بیان داشت: به دلایل گوناگون از گذشته تا حال، اقتصاد ایران با مشاغل کاذب و واسطه گری مواجه بوده است.
نماینده کارگران در هیئت حل اختلاف، تصریح کرد: فرار مشاغل کاذب از پرداخت مالیات و بیمه باعث کاهش سطح ارائه خدمات عمومی اجتماعی در کشور می شود در حالی که بخش قابل توجهی از فعالان اینگونه مشاغل از درآمدهای مناسبی نیز برخوردار هستند.
تسلط مشاغل کاذب در 25درصد بازار کار
به گفته حاج اسماعیلی، در حال حاضر حداقل 25 درصد از مشاغل کشور تحت تاثیر مشاغل کاذب و بازارهای غیررسمی قرار دارند. با این حال آمارهای رسمی و قابل استنادی در این بخش وجود ندارد.
این مقام مسئول کارگری کشور، تاکید کرد: باقی ماندن شرایط بی ثباتی در بازار کار باعث گسترش مشاغل زیرزمینی و کاذب در کشور می شود. بنابراین اینگونه فعالیت و کسب درآمد به شدت اقتصاد را تحت تاثیر قرار خواهد داد و می توان گفت بخش قابل توجهی از بیکاران به سمت بازارهای غیررسمی و کاذب سوق خواهند یافت.
وی خاطر نشان کرد: در صورتی که دولت بخواهد می تواند با ایجاد سامانه ای اطلاعاتی از همه مشاغل و فعالیت هایی که در کشور صورت می گیرد و ثبت همه آنها، در یک دوره 5 ساله مشاغل کاذب را به صورت کامل از اقتصاد کشور حذف کند و دایره نظارت ها را نیز کامل کند.
حاج اسماعیلی با تاکید بر اینکه متاسفانه دولت ها در مواقعی ناخواسته باعث دامن زدن به ایجاد بازارهای غیررسمی کار می شوند، گفت: در زمان ایجاد نوسانات شدید قیمتی در طلا، سکه و ارز؛ همچنین مسکن در چند سال گذشته، مشاغل کاذب فراوانی شکل گرفت و درآمدهای کلانی نیز رد و بدل شد.
خبر گزاری مهر