قیمت گذاری خودرو از مقولاتی است که همواره بحث برانگیز بوده و از سال 1389 تشکلی فراقوه‌ای با نام مرکز ملی رقابت (شورای رقابت) تحت نظارت شخص رئیس جمهور وقت تشکیل شد.
شورای رقابت همانگونه که از نام آن پیداست وظیفه جلوگیری از انحصار در بازاربرخی کالاها و ایجاد رقابت در بین آنها تشکیل شد، اما طی این گزارش با سایر وظایف این نهاد نیز آشنا خواهید شد.
در بازار خودرو وظیفه اصلی شورای رقابت، تعیین فرمول قیمت گذاری نه لزوما تعیین قیمت برای خودروهای زیر 40 میلیون تومان که به نوعی انحصاری هستند،بود. عملا قیمت گذاری با این فرمول (قیمت سال گذشته + شاخص ارتقای کیفیت + نرخ تورم = قیمت جدید)توسط این نهاد صورت می‌پذیرفت.
در هفته اخیر خبری مبنی بر افزایش قیمت برخی از خودروها به گوش رسید که تغییر محسوسی در کیفیت آنها دیده نمی‌شود! حال این معما مطرح می‌شود که چگونه خودرویی که ارتقای کیفیت(اخذ ستاره کیفی جدید) نداشته توانسته نظر شورای رقابت برای افزایش قیمت جلب کند.
به گفته برخی کارشناسان افزایش قیمت خودرو طی چندین سال امری کاملا طبیعی است و شرکت‌های خودروساز یک برنامه ریزی برای این امر در نظر می‌گیرند که معمولا با موافقت شورای رقابت همراه می‌شود و به عبارتی انحصار قیمت گذاری برخی خودروها عملا در دست دو شرکت خودروسازی است.
قیمت‌گذاری خودرو وظیفه شورای رقابت نیست
رمضانعلی سبحانی فرد عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شوراس اسلامی در خصوص قیمت‌گذاری خودرو گفت: براساس سیاست‌های ابلاغی اصل 44 قانون اساسی و به منظور مدیریت انحصار کالاها و ایجاد رقابت در بازارهای مختلف شورای رقابت ایجاد شد مثلا در خصوص خدمات مخابراتی چون بخش خصوصی وجود نداشت شورای رقابت برای جلوگیری از انحصار به آن ورود کرد و بعدها هم که قسمت‌هایی از خدمات بخش خصوصی واگذار شد و از انحصار بیرون آمد.
وی افزود: اما در خصوص خودرو، شورای رقابت اساسا نباید ورود کند چرا که خودرو کالای انحصاری نیست و بازار آن کاملا رقابتی است و چندین شرکت خودروسازی در کشوربا تنوع محصول وجود دارد.
وی تصریح کرد: قیمت خودرو را عرضه و تقاضا تعیین می‌کند و در صورت مطابقت نداشتن کیفیت با قیمت و یا اعتراض و شکایتی در این خصوص سازمان حمایت از حقوق مصرف کنندگان و تولیدکنندگان متولی بررسی موضوع است.
وی با بیان اینکه قیمت‌گذاری خودرو نباید به طور دستوری از سوی نهادی خاص صورت گیرد، تاکید کرد: وظیفه شورای رقابت تعیین قیمت برای خودروها نیست و این شورای باید فرمول و دستورالعمل‌های قیمت گذاری را تشریح کند.
افزایش قیمت خودرو با شیب پلکانی
مانی حدادی کارشناس خودرو در مورد قیمت گذاری خودرو و افزایش قیمت برخی خودروها در روزهای اخیر اظهار داشت: کمتر از یک دهه از آغاز بکار شورای رقابت می‌گذرد و وظیفه این نهاد الزاما تعیین قیمت خودرو نیست اما در سال‌های اخیر شاهد افزایش بی رویه قیمت خودروها با تایید این نهاد هستیم.
وی افزود: نکته حائزاهمیت در بالارفتن قیمت‌ها این است که معمولا شرکت‌های خودروسازی پیشنهاد افزایش قیمت را به شورای رقابت ارائه می‌دهند و این شورا هم دیر یا زود با آن موافقت می‌کند.
حدادی با بیان اینکه افزایش قیمت باید همراه تغییر محسوس در کیفیت یا ارائه خدمات باشد، گفت: خودروهای زیر 50 میلیون عملا در انحصار دو شرکت خودروسازی هستند و قبل از افزایش قیمت در دوره‌های مختلف تغییرات ظاهری و طراحی کنسول داشته‌اند، اما ارتقای کیفیت قابل لمسی در آنها دیده نشده و همین امر موجب نارضایتی خواهد شد.
این کارشناس خودرو تصریح کرد: افزایش قیمت بر اساس درخواست شرکت‌های خودروسازی یک روال انجام شدنی است و اگر شورای رقابت امروز موافقت نکند،فردا این کار را خواهد کرد، ضمن اینکه خدمات و سرویس دهی نیز ارتقا نمی‌یابد.
وی بیان کرد: این افزایش قیمت به حدی نیست که بازار را دچار مشکل کند اما معمولا در پایان یکسال 2 تا 3 میلیون تومان قیمت خودرو افزایش می‌یابد و برای این بالارفتن متوالی قیمت باید اقدامی جدی صورت گیرد.
حدادی در پایان تاکید کرد: شرکت‌های خوروساز برای افزایش قیمت خودرو هدف گذاری 5 تا 7 میلیونی می‌کنند و برای اینکه مورد اعتراض واقع نشود یک شیب پلکانی برای آن در نظر می‌گیرند و در طول دو تا سه سال در خواست افزایش قیمت را به شورای رقابت می‌دهند که عموما با موفقیت این کار صورت می‌پذیرد.
وظیفه سازمان حمایت نظارت است و نه قیمت گذاری
محمود نوابی رئیس سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان در گفتگو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی اظهار داشت: در دولت دهم تصمیم بر این شد که براساس اصل 44 قانون اساسی دستورالعمل تعیین قیمت(تعیین فرمول قیمت گذاری) و نه قیمت گذاری توسط شورا رقابت انجام شود.
وی افزود:چند سالی است که دبیرخانه شورا با رعایت همان مولفه‌ها قیمت بعضی از خودروهایی که دربازار رقیب ندارند را تعیین می‌کند ولی نظارت بر کیفیت،خدمات پس ازفروش و شکایات مختلف، در صلاحیت سازمان حمایت از مصرف کنندگان است.
نوابی با بیان اینکه قیمت خودرو بخشی از بازار آن است ،گفت: آنچه اهمیت دوچندانی دارد کیفیت و خدمات پس از فروش است که در این بخش با توجه به آئین نامه حمایت از حقوق مصرف کنندگان خودرو، به سازمان اختیار ورود داده شده و در بعضی از موارد منجر به مسترد شدن خودرو به شرکت خودرو ساز شده است.
رئیس سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان با اشاره به نحوه قیمت‌گذاری کالاها گفت: بخشی از خودروها را شورای رقابت براساس دستورالعمل،فرمول و شاخص‌هایی مانند نرخ تورم و میزان بهره‌وری و مولفه‌های دیگر تعیین قیمت می‌کند. باقی کالاها از جمله خودروهای وارداتی باید براساس فرمول سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان تعیین قیمت شوند.
وی در پاسخ به این سوال که اقدام سازمان حمایت درمورد افزایش قیمت برخی خودرو بدون ارتقای کیفیت چه خواهد بود، گفت: اینکه قیمت باید متناسب با استانداردها و کیفیت باشد امر بدیهی است، اما آنچه خودروسازهای ما باید به آن توجه کنند فقط رعایت استانداردهای اجباری نیست بلکه افزایش خدمات پس از فروش و جلب رضایت مشتریان است.
حل معمای افزایش قیمت پراید بدون ارتقا کیفیت
اشکان گلپایگانی مدیر شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران(ISQI) در گفتگو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی، با وجود اینکه برخی از خودروها از جمله پراید ارتقای کیفیت نداشته‌اند، اما با نظر شورای رقابت افزایش قیمت پیدا کردند، گفت: رده بندی‌های ISQI طبق تعاریف و قوانینی انجام می‌شود که با مشورت وزارت صنعت به تصویب رسیده‌اند. در این قانون، خودروها در بازه‌های قیمت متفاوتی دسته بندی می‌شوند و هریک از این بازه‌های قیمتی معیارهای خاص خودش را دارد.
وی تشریح کرد: به طور مثال خودرویی در بازه قیمت پایین‌تر سقف امتیاز منفی بیشتری دارد، اما برای خودروهای گران قیمت‌تر سقف این امتیاز منفی محدودتر است و به این معنی است که معیار سنجش کیفیت خودروها در رده‌های قیمتی مختلف متفاوت است.
مدیر شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران با بیان اینکه که معیار ISQI تنها به ستاره‌ها محدود نمی‌شود، گفت: خودروها می‌توانند افزایش کیفیت داشته باشند، اما ستاره بیشتری نسبت به دوره قبل دریافت نکنند و برای دریافت یک ستاره کیفی بیشتر، یک خودرو باید 30 امتیاز از امتیازات منفی خود کم کند. اما ممکن است یک خودرو تنها بتواند 10 امتیاز از این 30 امتیاز منفی را کاهش دهد و به قول معروف به جای 30 پله (که برای گرفتن ستاره بیشتر لازم است) تنها 10 پله را طی کند. این یعنی خودرو مورد نظر افزایش کیفیت داشته، اما ستاره‌ای دریافت نکرده است.
گلپایگانی تاکید کرد: شورای رقابت نیز با توجه به ارتقای کیفیت برخی خودروها که پیشنهاد افزایش قیمت آنها توسط شرکت‌های خودروساز قبلا داده شده بود با این امر موافقت کرده است.
مدیر شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران در پایان در خصوص اینکه علت افزایش قیمت ارتقای کیفیت بوده یا مسائل دیگر گفت: خودروسازها معمولا در مقاطع مختلف و به دلایل گوناگون درخواست افزایش قیمت را به شورای رقابت می‌دهند اما برای هرگونه افزایش قیمت خودرو باید کیفیت افزایش یابد.
خبرنگاران جوان