توقف رشد قیمت‌ها در حالی در بورس تهران اتفاق افتاده که به لحاظ نموداری، شاخص کل با محدوده 81700 واحد درگیر است که از آن به‌عنوان یک سطح مقاومتی مهم به لحاظ نموداری یاد می‌شود؛ مقاومتی که اگر شکسته شود، راه را برای حرکت به سمت سقف تاریخی شاخص در محدوده 89500 واحد هموار می‌کند. در همین حال، عقبگرد دوباره ارزش معاملات خرد در بورس به کمتر از 150 میلیارد تومان از افزایش احتیاط معامله‌گران و دشواری شکست سطح مقاومتی در کوتاه‌مدت حکایت دارد. علاوه بر این، با بازگشایی نمادهای متوقف و تخلیه آثار تعدیلات مثبت سودآوری در قیمت سهام صنایع معدنی، فلزی و پالایشی، سرمایه‌گذاران اینک به دنبال یافتن محرک‌های جدید برای تداوم رونق اخیر هستند. میان عوامل موجود، رشد قیمت‌های جهانی کالا با توجه به تضعیف شاخص دلار شاید در دسترس‌ترین گزینه باشد؛ اتفاقی که اگر به ویژه با شتاب کنونی در حوزه فلزات اساسی و فولاد ادامه یابد می‌تواند زمینه‌ساز عبور بورس از گردنه مقاومتی شود.
فولاد در اوج
مقایسه قیمت‌های فروش فولادسازان در بورس کالا نشان می‌دهد در اکثر موارد، نرخ‌های فروش به سقف روزهای اوج سال 91 رسیده و در مواردی هم از آن عبور کرده است. باید توجه داشت اوج‌گیری قیمت‌های فولاد در آن زمان، در اثر کاهش ارزش پول ملی محقق شده بود و اینک پس از گذشت 5 سال، به رغم ثبات ارزی، این سقف‌شکنی اتفاق افتاده است. ریشه این اتفاق را باید در افزایش 25 درصدی نرخ فولاد جهانی به ویژه در چین در سال جدید دانست که در کنار برقرار بودن تعرفه 10 تا 20 درصدی برای واردات انواع مصنوعات فولادی، موجب شده رشد چشمگیر قیمت‌های فروش فولاد در تابستان جاری در ایران محقق شود. در همین راستا، اخیرا قیمت شمش فولاد خوزستان به 1700 تومان در هر کیلو و محصول اصلی فولاد مبارکه به 2200 تومان در هر کیلو رسیده که اولی در محدوده سقف تاریخی و دومی حداقل 10 درصد بالاتر از سقف قبلی است.
در این میان، آمارهای اخیر اقتصادی چین هم بهتر از انتظار بوده و باعث شده علاوه بر فولاد، نرخ‌های سنگ‌آهن و زغال‌سنگ هم به سمت سقف‌های سال گذشته حرکت کنند. در حالی که محاسبه سودآوری شرکت‌های مرتبط از جمله فولادسازان و سنگ‌آهنی‌ها بر اساس قیمت‌های فعلی، تعدیلات سود بعضا تا 50 درصدی نسبت به آخرین پیش‌بینی سود (سه ماهه) را قابل دسترس نشان می‌دهد، باید به روند تاریخی نوسان قیمت این محصولات توجه داشت. بر این اساس می‌توان دریافت نرخ‌های کالا به ویژه در بخش فولادی که سابقه افت و خیزهای ناگهانی و پردامنه را دارد می‌تواند به سرعت قیمت‌های فروش داخلی را تحت تاثیر قرار دهد. به این ترتیب به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران به‌طور کلی باید در لحاظ کردن نسبت‌های قیمت بر درآمد بالا برای چنین سودهایی که ماهیت تکرار‌پذیر به ویژه در بلند‌مدت ندارند، هوشیار باشند.
پیام آمارهای کلان برای بورس
در روزهای اخیر شاهد انتشار آمار مهم اقتصادی از سوی بانک مرکزی و گمرک در رابطه با تورم، نقدینگی، ترازنامه بانک‌ها و تراز بازرگانی کشور بوده‌ایم. در همین راستا، افت 1/ 0 درصدی شاخص قیمت‌ها و رسیدن دوباره تورم نقطه به نقطه به محدوده تک‌رقمی پس از 6 ماه، هر چند امیدوار‌کننده است اما با افزودن دوباره شکاف بین تورم و سود سپرده‌ها، مشکل مزمن پایداری نرخ‌های بالای سود واقعی و پیامدهای رکودی آن از جمله برای سرمایه‌گذاران بورس تهران را یادآور می‌شود.
در رابطه با آمارهای پولی، بانک مرکزی پس از چندی تاخیر بالاخره آمار پولی ماه فروردین را منتشر کرد. میان نکات قابل توجه در این گزارش، ادامه کاهش نسبت سرمایه بانک‌های خصوصی به کل ترازنامه (ناشی از روند زیاندهی عملیاتی) قابل اشاره است. علاوه بر این، خالص دارایی‌های ارزی کل سیستم بانکی نیز در ماه فروردین حدود سه میلیارد دلار کاهش یافته و به کمتر از 75 میلیارد دلار رسیده که افت مهمی برای نخستین ماه سال به شمار می‌رود.
در این میان، آمار چهار ماهه بازرگانی خارجی نیز که با تاخیر زیادی از سوی گمرک منتشر شد حاوی نشانه‌های مهمی در جهت تضعیف تراز بازرگانی غیرنفتی کشور بود. بر این اساس، افزایش 24 درصدی واردات همزمان با افت 10 درصدی صادرات غیرنفتی منجر به منفی شدن تراز ارزی غیرنفتی چهار ماهه به میزان 4/ 2 میلیارد دلار در سال 96 شده است. مقایسه این رقم کسری با مازاد تجاری در مدت مشابه سال گذشته (مازاد 1/ 2میلیارد دلاری) تامل برانگیز است. از مجموعه این آمارها می‌توان از یکسو به افزایش تقاضای ارزی و کاهش رقابت‌پذیری صادرات احتمالا در اثر ادامه سیاست تثبیت نرخ اسمی ارز پی برد و از سوی دیگر، تداوم تنگنای اعتباری و نقدینگی بانک‌ها را نتیجه‌گیری کرد؛ وضعیتی که ترجمان آن برای بورس تهران می‌تواند در دو عامل متضاد مثبت و منفی شامل امکان تداوم تضعیف نسبی ارزش ریال و پایداری نرخ‌های سود بالای بانکی خلاصه شود.
فرار هوشمندها از سهام غربی؟
در حالی که شاخص بازارهای سهام جهانی به ویژه در غرب در اوج‌های تاریخی نوسان می‌کند و هر روز رکورد جدیدی را به ثبت می‌رساند، زیر پوست بازار نشانه‌های متفاوتی در حال آشکار شدن است. شبکه خبری بلومبرگ در هفته جاری گزارشی را منتشر کرد که نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران با بیشترین شتاب از نوامبر 2007 یعنی درست چند ماه قبل از وقوع بحران جهانی اقتصاد و سقوط بازار سهام در حال خروج از صندوق‌های مرتبط با سهام تکنولوژی در آمریکا هستند. این اتفاق از آن جهت حائز اهمیت است که سهام تکنولوژی به باور برخی کارشناسان در اثر پیشتازی در رشد قیمت‌ها در چند سال اخیر اکنون دارای بیشترین حباب قیمتی هستند و به نوعی آسیب‌پذیر‌ترین بخش بازار به شمار می‌روند. در رویدادی دیگر، بانک مشهور آمریکایی مریل لینچ در گزارش‌های تحلیلی خود اخیرا چندین بار به امکان اصلاح پرشتاب و ناگهانی قیمت سهام اشاره کرده است.
از نظر تحلیلگران این بانک، بروز این اتفاق عمدتا در سه ماه چهارم سال میلادی جاری انتظار می‌رود و محرک آن هم تعدیل برنامه‌های انبساطی بانک‌های مرکزی جهان خواهد بود که چندی است آغاز شده اما بازار سهام به آن بی‌توجه است. به باور این مرجع تحلیلی، سرمایه‌گذاران سهام در حال حاضر در نوعی «خوش خیالی مفرط» قرار دارند و پاسخ خود را در مواجهه با نخستین بازار خرسی یک دهه گذشته (افت 20 درصدی از اوج) را تا قبل از پایان سال میلادی خواهند گرفت. باید منتظر بود و دید آیا ماه‌های باقی‌مانده از سال 2017 به عرصه‌ای جهت یک اصلاح ناگهانی و پردامنه در قیمت‌های سهام تبدیل می‌شود یا این پیش‌بینی‌های بدبینانه و نیز روند‌های اخیر جابه‌جایی سرمایه‌ها باز هم اختلالی در پرقدرت‌ترین رالی صعودی تاریخ بازارهای سهام غربی در بیش از یک قرن گذشته ایجاد نمی‌کند.
دنیای اقتصاد