طوفان هاروی که دو هفته قبل به وقوع پیوست، نرخ استفاده از ظرفیت پالایشگاهی آمریکا را به پایین‌ترین میزان در هفت‌سال گذشته رساند. اوپک و سایر تولیدکنندگان شامل روسیه با هدف کاهش ذخایر نفت جهانی و حمایت از قیمت‌ها موافقت کرده‌اند تولیدشان را تا مارس سال آینده حدود 8/1میلیون بشکه در روز کاهش دهند. تمدید مدت این توافق برای سه‌ماه دیگر پس از مارس پیش از نشست اوپک در نوامبر در حال حاضر مورد بحث قرار گرفته است. رضا پدیدار، کارشناس انرژی، در مورد تاثیر این طوفان‌ها و نقش اوپک در افزایش تقاضای انرژی می‌گوید: «باید گفت24 یا 48ساعت کاهش مصرف فراورده‌های هیدروکربنی در کلان مصرف دنیا اثرگذار نیست، ضمن اینکه سیاستگذاری‌هایی که کشورهای اوپکی و غیراوپکی در کاهش تولید خود برای تعادل بازار جهانی نفت به وجود آورده‌اند، این کاهش تقاضا را خنثی می‌کند.»
وقوع طوفان ایرما و هاروی در آمریکا چقدر بر بازار جهانی نفت و کاهش تقاضا برای انرژی تاثیرگذار بوده است؟
درست است که بحرانی که به وجود آمده، بخشی از تقاضا برای انرژی به‌ویژه مواد هیدروکربنی را به این دلیل که این طوفان مردم را از مسیر عادی زندگی خود خارج کرده، کاهش داده، اما این موضوع کاملا موقتی است و طول زمانی که دربرمی‌گیرد، بیشتر از 24ساعت در منطقه نیست و ممکن است 24ساعت هم برای دور بعدی باشد. بنابراین باید گفت24 یا 48ساعت کاهش مصرف فراورده‌های هیدروکربنی در مصرف کلان دنیا اثرگذار نیست، ضمن اینکه سیاستگذاری‌هایی که کشورهای اوپکی و غیراوپکی در کاهش تولید خود برای تعادل بازار جهانی نفت به وجود آورده‌اند، این کاهش تقاضا را خنثی می‌کند. به‌عبارت‌دیگر عدم مصرف انرژی در نتیجه طوفان هاروی که بسیار جزئی و کم است، در کل مصرف 94 تا 95میلیون بشکه نفت در روز در تمام دنیا در مقیاس جهانی اثر چندانی ندارد. در صورتی این کاهش مصرف می‌تواند اثرگذار باشد که تداوم جریان حاصل از طوفان به وجود آید؛ یعنی مردم بیش از یک‌هفته یا 10روز از کار و زندگی معمولی خود دور شوند و میزان حضور مردم در چرخه طبیعی زندگی کاهش پیدا کند و این امر باعث کاهش مواد هیدروکربنی و درنهایت کاهش تقاضا برای خرید شود. کاهش تقاضا و افزایش عرضه می‌تواند باعث ایجاد تلاطم در بازار و کاهش قیمت‌ها شود.
مذاکرات عربستان با ونزوئلا و قزاقستان چقدر توانسته در جهت این کاهش تقاضا واکنش مثبت ایجاد کند؟ همچنین تمدید توافق اوپک چقدر می‌تواند در تعادل قیمت‌ها اثر گذار باشد؟
موضوعی که بیشتر حائز اهمیت است، این است که میزان تولید کشورهای اوپک در ماه گذشته حدود 640هزار بشکه کاهش پیدا کرده. در راس اقدام به کاهش تولید نفت در بین کشورهای اوپک، عربستان و در بین کشورهای غیراوپک، روسیه قرار دارد. اگر ما افزایش تولیدی را که در چند روز گذشته تعدادی از کشورهای تولید‌کننده نفت داشتند، مورد توجه قرار ندهیم، می‌توانیم بگوییم به تعادل قیمت خواهیم رسید، چراکه پنج‌کشور ایران، الجزایر آنگولا، کویت و نیجریه به‌نوعی در چهار هفته گذشته افزایش صادرات نفت خام را داشتند. البته این افزایش صادرات نفت خام ناشی از افزایش تولید نبوده، بلکه بخشی از آن از ذخایر بازرگانی آنها بوده است، ولی گزارش اوپک ناظر بر این است که عربستان در ماه گذشته میلادی، یعنی در ماه اوت، روزانه 6/6میلیون بشکه صادرات نفت خام داشته و نسبت به ماه قبل از آن حدود 494هزار بشکه نفت کمتر صادر کرده است. لذا طوفان هاروی نمی‌تواند در کاهش تقاضا نقش‌آفرینی کند و نقش کشورهای اوپک در این زمینه بسیار اثرگذار است.
روسیه به‌عنوان یک عضو خارج از اوپک در توافق آنها چه نقشی می‌تواند داشته باشد؟
روسیه که در تلاطم بازار جهانی نفت ضربات بسیار زیادی را تحمل کرده، اکنون خود به این نتیجه رسیده است که باید در تصمیمات کشورهای اوپکی و غیراوپکی صاحب سهم باشد و نقش خود را ایفا کند. در این میان شرکت‌های تولید‌کننده نفت که در این کشور فعال هستند و در راس آن شرکت گازپروم روسیه قرار دارد، میزان تولیدی را که روس‌ها طبق توافق قبلی خود انجام داده‌اند تا توافق کنونی کاهش داده‌اند؛ یعنی اگر توافق خرداد را که در وین برگزار شد، پایه قرار دهیم، تاکنون که نزدیک به سه ماه از این توافق گذشته، تولید روس‌ها مانند دوره قبل 300هزار بشکه کاهش پیدا کرده است که البته روس‌ها باید این کاهش تولید را تا 600هزار بشکه افزایش دهند که هنوز این کار را انجام نداده‌اند.
در هر صورت، اگر همین میزان 300هزار بشکه را در نظر بگیریم، این موضوع در همگرایی اعضای اوپک و غیراوپک حرکت مثبتی تلقی می‌شود. علت این موضوع این است که وابستگی اقتصادی روسیه به فروش نفت و درآمد‌های نفتی عددی بالای 45، 44درصد است و روس‌ها باید بکوشند از طریق تولید نفت اقتصاد خود را تامین کنند، لذا قیمتی که می‌توانند برای فروش نفت خود به دست آورند، برای آنها مهم است. به همین دلیل روس‌ها طی یک ماه تولید خود را افزایش ندادند و تنها همان پنج کشوری که ذکر شد، مجاز به افزایش تولید بودند. تقریبا تمام کشورهای اوپکی و غیراوپکی که جمعا 25 کشور را تشکیل می‌دهند، به تعهدات خود در جهت فریز نفتی عمل کردند و این امر در طول تاریخ اوپک، یعنی در طول 55، 54 سال اخیر، بی‌‌‌سابقه بوده است.
آرمان