رقابت دو دلار!

در حال حاضر بازار ارز ایران دارای دو نرخ اصلی است. قیمتی که در بازار وجود دارد و نرخی دیگر در مرکز مبادلات ارزی. این مرکز از سال ۱۳۹۱ راه‌اندازی شد و بانک مرکزی کنترل آن را برعهده گرفت. در این مرکز حدود ۳۹ ارز با اختلاف با نرخ بازار آزاد توسط بانک مرکزی به طور روزانه قیمت گذاری می‌شود که پایین‌تر از بازار آزاد است.

مهم‌ترین ارز در قیمت‌گذاری دلار است و مورد توجه متقاضیان قرار دارد، چرا که عمده مبادلات ایران بر اساس این ارز انجام می‌شود و تقاضای آن در قیاس با سایر ارزها قابل توجه است. دلار طی سال‌های اخیر نرخ‌های متفاوتی را تجربه کرده از قیمتی که در مرکز مبادلات ارزی وجود دارد و برای برخی کالاهای تجاری اختصاص پیدا می‌کند تا نرخ ۱۲۲۶ که در دولت دهم برای برخی کالاهای اساسی تعیین و البته چندی بعد حذف شد و همچنین نرخی که در بازار آزاد مورد مبادله قرار می‌گیرد.

زمانی که مرکز مبادلات ارزی راه‌اندازی شد دلار با نرخی حدود ۲۴۰۰ تومان مورد مبادله قرار گرفت و روند تغییرات آن عمدتا بسیار کند پیش می‌رفت، حال چه زمانی که ارزان می‌شد و چه زمانی که گران، ولی به مرور و به ویژه در یکی دو سال گذشته روند افزایش دلار مبادله‌ای با شیبی تندتر پیش رفته است به گونه‌ای که اکنون از حدود ۲۴۰۰ تومان در نیمه سال ۱۳۹۱ به ۲۳۴۱ تومان در نیمه سال ۱۳۹۶ رسیده است که در مجموع رشد بیش از ۱۰۰۰ تومان را برای این ارز نشان می‌دهد.

اما در طول یک سال گذشته دلار مبادله‌ای شیبی تند دارد و  از ۳۱۵۵ تا ۳۴۱۱ رشد کرده که نشان‌دهنده افزایش تا ۲۶۰ تومانی است. بررسی نرخ دلار دولتی طی سه ماه گذشته از این حکایت دارد که روند رشد در این مدت نسبت به یک سال گذشته تندتر است به طوری که در این فاصله سه ماهه تا ۱۵۰ تومان افزایش قیمت داشته و از حدود ۳۲۵۸ تومان در تیرماه به ۳۴۱۱ تومان در مهرماه رسید. در ادامه و در قیاسی محدودتر شیب رشد دلار باز هم تند است به طوری که در یک ماه اخیر قیمت ۷۵ تومان اضافه شده و از ۳۳۳۵ به ۳۴۱۱ تومان افزایش دارد.

تغییرات دلار مبادله ای در یک ماه گذشته

تغییرات دلار مبادله ای درسه ماه گذشته

تغییرات دلار مبادله ای در یکسال ماه گذشته

بر این اساس دلار مبادله‌ای در طول یکسال حدود ۲۶۰ تومان، سه ماه ۱۵۰ تومان و یک ماه تا ۷۵ تومان گران شده که در مجموع بیانگر تند شدن شیب افزایش قیمت در مرکز مبادلات ارزی و نرخ‌گذاری‌های دولتی است.

آنطور که پیش تر مسئولان بانک مرکزی بر آن تاکید داشته‌اند با اجرایی شدن سیاست یکسان سازی نرخ ارز، مرکز مبادلات ارزی نیز با کارکرد فعلی برچیده خواهد شد و دیگر نرخ‌گذاری در آن انجام نمی‌شود. البته طی ماه‌های گذشته نیز اقداماتی در راستای حذف ارز دولتی انجام شده که می‌توان به حذف ارز مسافرتی به عنوان نمونه آن اشاره کرد. همچنین در حدود دو سال گذشته از تعداد کالاهایی که واردات آنها با ارز دولتی انجام می‌شد نیز به مرور کاسته شده است.

اختلاف ۶۴۰ تومانی دو ارز آزاد و دولتی

اما طی یکی دو ماه گذشته قیمت‌ها در بازار آزاد هم با نوسان قابل توجهی همراه شده و رشد قیمت دلار به گونه‌ای بوده که از کانال ۳۷۰۰ تومان در اواخر مردادماه خارج و به بیش از ۴۰۰۰ تومان در مهرماه افزایش یافته است که نشان‌دهنده رشد بیش از ۳۰۰ تومانی قیمت دلار در بازار آزاد در مدتی اندک خواهد بود. دلار آزاد در حدود یکسال گذشته نیز از کانال ۳۵۰۰ تا ۳۶۰۰ به ۴۰۰۰ تومان فعلی رسیده که افزایش تا بیش از ۴۰۰ تومانی را به همراه دارد.

در حال حاضر اختلاف قیمت بین دو ارز بازار آزاد (حدود ۴۰۵۰ تومان) و مبادله‌ای (۳۴۱۱ تومان) به حدود ۶۴۰ تومان می‌رسد که بیانگر افزایش شکاف بین دو نرخ اصلی است موضوعی که به طور قابل توجه در اجرایی شدن سیاست یکسان سازی نرخ ارز خواهد بود. با این حال گرچه طی یکسال اخیر بازار ارز دو دوره شاهد عبور دلار از مرز ۴۰۰۰ تومان بوده، اما در مجموع دولت یازدهم و اکنون دوازدهم توانسته فضای آرام تری را نسبت به دوره های قبل برای بازار ارز  فراهم کند، شرایط به گونه‌ای نبوده که بازار همواره در نوسان قرار گیرد و یا ثبات چندانی نداشته باشد.

ایسنا