در حالی که فصل برداشت پسته در کشور آغاز شده است و در شرایطی که فعالان این حوزه امیدوارند امسال با برداشت مناسب بتوانند‌درصد بیشتری از محصولات خود را با قیمتی خوب به فروش برسانند، خبر می‌رسد که این بازار نیز مانند بازارهای دیگر در دست مافیاست، مافیایی که سود کلان از فروش این محصول ارز آور به دست می‌آورد و کشاورزان را از دریافت سود دست رنج خود بی نصیب می‌گذارد.
صادرات پسته و ارزآوری آن
صادرات پسته در پنج‌ماهه نخست امسال 15/45درصد از نظر وزنی نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته کاهش یافت که به گفته رئیس انجمن پسته، کاهش تولید سال گذشته عامل اصلی کمتر شدن صادرات این محصول به کشورهای مختلف شده است که در سال جاری با توجه به افزایش تولید شاهد رشد قابل توجه صادرات پسته نیز خواهیم بود. سیدمحمود ابطحی افزود: در سال گذشته حدود ۱۸۰هزار تن پسته تولید شد که نسبت به سال‌های قبل با کاهش قابل توجهی روبه رو شد و همین عامل اصلی‌ترین دلیل کاهش صادرات پسته ایرانی است، اما در سال جاری پیش‌بینی می‌شود حدود ۲۳۰هزار تن پسته برداشت شود که قطعا صادرات این محصول نیز افزایش قابل توجهی خواهد داشت. معاون باغبانی وزارت جهاد کشاورزی نیز پیش‌تر از ارزآوری 8/1میلیارد دلاری پسته خبر داد و گفت: سطح باغات میوه در حال افزایش است و میزان تولید محصولات باغی در سال جاری به ۲۲میلیون تن می‌رسد. محمدعلی طهماسبی پسته را شاخص‌ترین محصول باغی کشور عنوان کرد و افزود: ارزآوری بالایی که این محصول برای کشور دارد آن را حائز اهمیت کرده است.
لزوم وجود یک متولی قوی در بازار
رئیس هیات‌مدیره تعاونی تولیدکنندگان پسته استان مرکزی و فعال بازار پسته با بیان اینکه محصول پسته هم قابلیت تازه‌خوری دارد و هم به عنوان خشکبار محسوب می‌شود، اظهار کرد: برای محصولات کشاورزی اگر متولی و یک اتحادیه منسجم وجود نداشته باشد و یا شرکت‌های سهامی بازار را مدیریت نکنند، در فصل برداشت به دلیل عدم وجود امکان انبارداری محصول برای همه کشاورزان و باغداران و نیاز آنها به منابع مالی، عرضه در بازار افزایش یافته و تعادل بازار به هم می‌ریزد، زیرا باغدار به انبار ذخیره محصول و منابع مالی نیاز دارد. بانک کشاورزی نیز می‌تواند به تامین نقدینگی موردنیاز فعالان این حوزه کمک کند تا باغداران نیز در طول سال هزینه‌های خود را پوشش دهند و مجبور به عرضه با هر قیمتی نباشند. محمود بارانی افزود: به دلیل اینکه در بازار پسته اکثرا خرده مالکان و تولیدکنندگان در سطح کوچک هستند، به دلیل مشکلات مالی محصول خود را به هر قیمتی در بازار عرضه می‌کنند. او با بیان اینکه در دنیا عرضه و تقاضا تعیین‌کننده واقعی قیمت است، تاکید کرد: نیمه نخست سال جاری با وجود تقاضا، متولی برای عرضه وجود نداشت طوری‌که برنامه‌ریزی لازم برای میزان تولید و تقاضا وجود ندارند و همین نبود برنامه‌ریزی باعث می‌شود تا در طول سال تعادل بازار به‌هم بخورد. این فعال بازار پسته در استان مرکزی ادامه داد: این در حالی است که در آمریکا به عنوان کشور رقیب ایران در تولید پسته، ظرفیت‌های بازار به خوبی شناسایی می‌شود و به همان میزان نیز عرضه صورت می‌گیرد. این امر بر لزوم وجود یک متولی تاکید داردکه تامین نقدینگی بخش کشاورزی را در دست بگیرد یا مدیریت آن را به بورس کالا واگذار کند تا دلالان حاصل زحمت کشاورزان را به رایگان به دست نیاورند.
مافیای طلای سبز
به گفته او در بازار محصولات کشاورزی مافیا وجود دارد و بازار پسته که یک محصول استراتژیک برای کشور محسوب می‌شود، نیز از این امر مستثنی نیست. بارانی با بیان اینکه بازار پسته در دست بخش خصوصی است، عنوان کرد: ۱۰۰درصد بازار پسته از تولید و فرآوری تا فروش و صادرات در دست بخش خصوصی است و رتبه اول صادرات بخش کشاورزی را در اختیار دارد. از این‌رو دولت باید زمینه صادرات هدفمند این محصول را فراهم کرده و بازار داخلی را به بازارهای جهانی وصل کند. او اظهار کرد: اما قیمت‌گذاری پسته کاری تخصصی است و مانند طلا برحسب اونس و طبق ویژگی‌های ظاهری، رنگ، اندازه، طعم و کیفیت آن مطابق با سلیقه مشتری، تعیین می‌شود. رئیس هیات‌مدیره تعاونی تولیدکنندگان پسته استان مرکزی ضمن اشاره به قیمت هشت تا ۱۰ دلاری پسته در بازارهای جهانی، گفت: با توجه به اینکه هزینه تامین مالی برای تولیدکننده از طریق شبکه بانکی بالاست، باغداران در زمان برداشت محصول برای تامین نقدینگی مورد نیاز خود با هم رقابت منفی می‌کنند. درفصل برداشت بیش از یک‌میلیارد دلار تولید پسته داریم که باید به کمک صادرات فروخته شود. اما اگر باغداری بخواهد محصول خود را نگه دارد تا به قیمت بالاتری بفروشد، به صرفه‌تر است تا محصول خود را فروخته و با سپرده کردن پول خود از سود بانکی بهره ببرد.
حذف معاملات چرتکه‌ای
او با تاکید بر اینکه بورس کالا حتما باید برای کشف قیمت و برقراری تعادل عرضه و تقاضا در بازار پسته وارد عمل شود، گفت: در دنیا دوره معاملات چرتکه‌ای و بازار سنتی به پایان رسیده و محصولات مختلف باید با عرضه در بورس معاملات خود را انجام دهند تا ضمن شفافیت معاملاتی، پول باغداران هم به موقع وصول شده و مشکل نقدینگی آنها حل شود. این فعال بازار پسته در مورد عرضه این محصول در بورس گفت: امروزه دنیای دیجیتال است و محصولی عرضه شده در یک کشور در کشوری دیگر خریداری شده و پول آن انتقال می‌یابد. عرضه پسته در بورس کالا گام مثبتی برای کمک به تولیدکننده و همچنین صادرکنندگان البته به جز آن عده محدود است.
آرمان