روز گذشته وزیر صنعت،معدن‌وتجارت از تصویب آیین‌نامه اجرایی وام 5/1میلیارد دلاری صندوق توسعه ملی خبر داد و عنوان کرد که طبق قانون 40درصد تسهیلات باید به بخش معدن اختصاص یابد. ایران به‌لحاظ داشتن پوسته‌ای ناهمگن در زمین و به‌علت اینکه تحت‌تاثیر حوادث مختلف از نظر زمین‌شناسی بوده است، دارای معادن مختلفی است. طبق تحقیقات باستان‌شناسی مهد استخراج فلزات فلات ایران و نیز فلات آناتولی بوده است. با گسترش زندگی شهرنشینی و نیز نیاز انسان به سیمان و آهن و نیز مصالحی جهت احداث ریل و غیره، بهره‌برداری از معادن شدت بیشتری به‌خود گرفت. ایران کشوری است که از لحاظ منابع و ذخایر زیرزمینی بسیار غنی است.
آمارهای جهانی نشان‌دهنده این است که ایران در بین 15کشور نخست در جهان و نیز اولین کشور در خاورمیانه از نظر داشتن ذخایر معدنی حائز رتبه است. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس بیش از 68 نوع ماده معدنی ازجمله سنگ‌آهن، کروم، منگنز، مس، طلا، سرب و روی و غیره، در کشور وجود دارد که یکی از پتانسیل‌های ایران محسوب می‌شود. همچنین میزان ذخایر کشور در حدود 43میلیارد تن تخمین‌زده می‌شود و در بین کشورهای جهان، در رتبه پانزدهم دارای منابع معدنی غنی قرارگرفته است که ارزش آن در حدود 700میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. ایران در سال 2009 درمجموع با تولید حدود 362میلیون تن محصولات معدنی و با در اختیار داشتن بیش از2/3درصد از تولیدات کل جهان، در رتبه نهم تولیدکنندگان محصولات معدنی قرار داشته است. همچنین ایران با تولید 34میلیون تن سنگ‌آهن، 7/16میلیون تن فولادخام، 191هزار تن کاتدمس، 7/58میلیون تن سیمان و 298هزار تن شمش آلومینیوم در سال 94، در جایگاه ویژه‌ای در منطقه قرارگرفته است. متوسط سهم بخش معدن از تولید ناخالص داخلی ایران در سال‌های 88 تا 93، نزدیک به یک‌درصد بوده است.
ارزش صادرات مواد معدنی در سال 91، 853/2میلیون دلار برآورد شده و این میزان در سال 93، به 500/1میلیون دلار رسیده است. رشد بخش معدن در اقتصاد در سال‌های 91، 92 و 93 به ترتیب، 5/2-، 9/0 و 8/9درصد و برای 9ماهه 94، 2-درصد است. معادن ایران به‌ویژه معادنی که در مناطق محروم قرار دارند، می‌توانند فرصت خوبی برای اشتغالزایی در کشور باشند. هر واحد کوچک معدنی حداقل برای 50نفر به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم اشتغالزایی می‌کند. لازم به ذکر است که واحدهای متوسط معدنی برای 150نفر نیز ایجاد اشتغال می‌کنند. به گفته رئیس خانه معدن بر اساس استانداردهای جهانی در کشورهای معدن‌خیزی مثل آمریکا، چین، استرالیا و کانادا، ایجاد هر شغل در یک واحد معدنی، 17 فرصت شغلی دیگر را به‌همراه دارد. این ظرفیت بزرگ در ایران باوجود نیروی انسانی تحصیلکرده و جوان، انرژی و تکثر معادن تا امروز نادیده گرفته‌شده است. طبق مرکز پژوهش مجلس آمار اعلام شده برای بخش سرمایه‌گذاری در معادن ایران در سال‌های 90تا93به ترتیب 5/567، 2/7،7/1058و 4/775میلیون دلار بوده است. آمار اعلام شده نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری در بخش اکتشافات بسیار ناچیز هستند.
کل سرمایه صورت گرفته در بخش اکتشافات در طول 10سال گذشته به 680میلیون دلار می‌رسد. بر اساس آمارهای گمرک ایران ارزش صادرات بخش معدن و صنایع معدنی در سال 95 به بیش از هفت‌میلیارد دلار رسید. مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده است که سرمایه‌گذاری در بخش معدن به‌علت تعدد سیاستگذاری در بخش‌های مختلف دچار سردرگمی شده است. در بخش صادرات مواد معدنی نیز تعدد سیاستگذاری باعث شده است که صادرات مواد معدنی به‌ویژه در بخش سنگ‌های تزئینی از دست برود و اگر این موضوع و این رویه به همین شکل ادامه داشته باشد، ایران جایگاه خود را در بخش معدن در دنیا از دست خواهد داد. معادن ایران دارای ظرفیت‌های بزرگی هستند، اما زیرساخت‌های اقتصادی کشور بر اساس درآمدهای نفتی تعیین و این باعث شده بخش معادن و ظرفیت‌های آن نادیده گرفته شود.
جذب 100میلیون یورو سرمایه‌خارجی
معاون وزیرصنعت از تامین مالی ۱۰۰میلیون یورویی اروپایی‌ها برای معادن ایران خبر داد و گفت: یک تیم فنی معتبر خارجی برای بررسی معدن روی‌انگوران و تسریع در راه‌اندازی مهدی‌آباد به ایران می‌آیند. مهدی کرباسیان در حاشیه امضای تفاهمنامه تامین مالی بخش در زمینه احتمال گشایش فاینانس جدید سوئیس برای ایران گفت: خوشبختانه مذاکرات خوبی با شرکت‌های اروپایی برای همکاری‌های تامین مالی در توسعه پروژه‌های صنعت مس صورت گرفته است و بر این اساس، طی دو سال گذشته، ۱۰۰میلیون یورو مورد استفاده قرار گرفته است.
معاون وزیر صنعت افزود: امسال پیشنهاد چند برابر شدن تامین منابع مالی از سوی اروپایی‌ها را دادیم و مذاکرات مقدماتی آن هم آغاز شده است؛ ضمن اینکه جدا از این توانستیم همکاری‌های خوبی را هم در حوزه تامین مالی برای پروژه‌هایی به جز مس داشته باشیم. او ادامه داد: در حوزه روی قرار است که یک تیم فنی معتبر برای بررسی معادن روی‌انگوران به ایران بیایند و همچنین در رابطه با تسریع راه‌اندازی معادن روی مهدی آباد نیز کار خواهند کرد. معاون وزیر صنعت،معدن‌وتجارت افزود: ستاد زنجیره فولاد در وزارت صنعت تشکیل شده و ظرف دو هفته آینده، اولین جلسه در حضور وزیر صنعت برگزار خواهد شد؛ بر این اساس، تلاش داریم که بتوانیم این حوزه را گسترش دهیم.
آرمان