اردیبهشت همین امسال هم زمین‌لرزه‌ای کوچک‌تر از زلزله اخیر، خراسان شمالی را لرزاند. آن زمین‌لزره با ٥,٧ ریشتر، ساختمان‌های مسکن مهر بجنورد را به‌‌شدت تخریب کرد و حالا زمین‌لرزه‌ای به‌مراتب سهمگین‌تر با ٧.٣ ریشتر، دومین پروژه مسکن مهر را هم به خاک نشاند. همین دستمایه هشتگ #مسکن_بی_مهر در توییتر شده است. ساکنان مسکن مهرنشین آن‌قدر نگران‌اند که آرام‌آرام آغاز به تخلیه مسکن‌های مهر کرده‌اند. خبر تخلیه مسکن مهر روانسر در استان کرمانشاه هم همان ساعات اولیه پس از انتشار تصاویر خرابی‌ها و قیاس مسکن مهر و دیگر خانه‌ها، خبرساز شد و این پروژه را تبدیل به کابوسی ملی کرد.
مسکن مهر روی گسل!
اولین واکنش‌ها از سوی یک مقام مسئول در وزارت راهوشهرسازی مطرح شد. مسعود شریفی، مدیرکل راهوشهرسازی استان کرمانشاه، گفته ساختمان‌های مسکن مهر روی گسل بنا شده‌اند و تخریبشان طبیعی است. او گفته: «در این شهرستان دو پروژه ٥٠٠واحدی و ٢٥٠واحدی مسکن مهر داریم که خانه‌های پروژه اول با توجه به قرارگرفتن روی گسل، آسیبی جدی دیده‌اند و این موضوع به دلیل پایین‌بودن کیفیت ساخت مسکن مهر نبوده، بلکه تمام ساختمان‌ها و سازه‌های آن منطقه حتی اداره راهوشهرسازی این شهرستان که ساختمانی یک‌طبقه است، آسیب دیده‌اند». جالب آنکه حتی با پذیرش این ادعا، مشخص نیست چرا طرح اولیه این پروژه بی‌بررسی کارشناسی روی گسل بنا نهاده شده است تا این مسکن مهر که تنها دو سال از ساخت آن می‌گذرد، چنین فروبریزد. این گفته این مقام مسئول را البته هیچ‌یک از مسئولان دیگر تأیید نمی‌کنند.
جهانگیری: بیشتر خانه‌های تخریب‌شده متعلق به مسکن مهر است
اسحاق جهانگیری، معاون‌اول ریاست‌جمهوری، نیز در جلسه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی گفته بیشتر خانه‌های تخریب‌شده در زلزله استان کرمانشاه، متعلق به ساختمان‌های مسکن مهر است و وزارت راهوشهرسازی را ملکف کرده با دقت این موضوع را که چرا خانه‌های نوساز تا این حد آسیب‌پذیر بوده‌اند، بررسی کند. این گفته‌ها را نه‌تنها شواهد موجود که معاون مسکن و ساختمان وزارت راهوشهرسازی نیز در گفت‌وگو با «شرق» تأیید می‌کند.
تخریب و تلفات بالا در مسکن مهر شانتاژ رسانه‌هاست!
در گیرودار نگرانی‌ها، سوءاستفاده‌‌گران سیاسی از قافله عقب نماندند. کانال تلگرامی دولت بهار متعلق به احمدی‌نژاد و یارانش، بعد از انتشار گسترده تصاویر و فیلم‌های مربوط به این تخریب‌ها در مسکن مهر سرپل ذهاب، نوشت: «حالا عده‌ای شارلاتان دوره افتاده‌اند و با عکس و فیلم چند واحد آپارتمان مسکن مهر از میان صدها هزار واحد مسکن مهر (که البته اسکلت‌هایشان هم اکثرا در برابر زلزله شدید ٧,٥ ریشتری سالم مانده)، عقده‌گشایی سیاسی می‌کنند». در بخش دیگری از این واکنش آمده: «شارلاتان‌های تنبل و بی‌عاری که اگر در سال‌های ١٣٨٤ تا ١٣٩٢ آنها بر سر کار مانده بودند، الان همچون زلزله رودبار، چند ١٠هزار جسد روی دست مردم ایران باقی مانده بود». این کانال تلگرامی همچنین ادعا کرده: «تخریب و تلفات بالا در مسکن مهر، شانتاژ رسانه‌هاست!». گویا بازی احمدی‌نژاد با جان مردم در پروژه‌های هلیکوپتری مسکن مهر، هنوز دلشان را خنک نکرده که حالا، نمک به زخم مردم می‌پاشند.
دومین ریزش مسکن مهر در یک سال
حامد مظاهریان، معاون مسکن و ساختمان وزیر راهوشهرسازی، در گفت‌وگو با «شرق» تأیید می‌کند که مسکن مهر سرپل ذهاب پس از مسکن مهر بجنورد در خراسان‌شمالی، دومین مسکن مهری است که بر اثر زمین‌لرزه فروریخته است. مظاهریان می‌گوید: اینها سرآغاز مشکلاتی است که تحت عنوان مسکن مهر در کشور اجرائی شده است و در سال‌های آینده، ابعاد دیگر اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آنها بیشتر خود را نشان خواهد داد. این مقام مسئول ادامه می‌دهد: به دلیل ماهیتی که این پروژه در مکان‌یابی، قراردادها، اتصال و تأمین خدمات زیربنایی و روبنایی و تمرکز گروه‌های کم‌درآمد کنار هم داشته، بارها مورد نقد قرار گرفته است و برای همین باید ارزیابی جدی‌ای از این پروژهها صورت بگیرد تا منتظر نباشیم دوباره حادثه‌ای برای ساختمان‌های دیگر مسکن مهر رخ دهد.مظاهریان می‌افزاید: در مدتی که از افتتاح این پروژه گذشته، در دو زلزله اخیر، یکی در خراسان‌شمالی و دیگری در کرمانشاه و قصرشیرین، شاهد هستیم رفتار ساختمانی این پروژهها از نظر جزئیات ساختمانی و رعایت ضوابط و مقررات درست نبوده که نشان می‌دهد در مکان‌گزینی این پروژهها مشکلی جدی وجود دارد. معاون مسکن و ساختمان وزیر راهوشهرسازی در واکنش به اظهارات مدیرکل راهوشهرسازی استان کرمانشاه، می‌گوید: ضوابط آیین‌نامه ٢٨٠٠ (آیین‌نامه طراحی لرزه‌ای ایران) اعلام می‌کند وقتی ساختمانی نزدیک به گسل بنا شده، باید ضوابط خاصی را رعایت کنند؛ اما آنچه اکنون در پروژه‌های مسکن مهر رخ داده، اجرائی‌نشدن این نکات در طراحی و ساختوساز این پروژه است و کاملا پیداست در ساخت‌وسازها به اندازه کافی مراقبت‌های فنی صورت نگرفته و در نهایت آنهایی متضرر شده‌اند که ساکن ساختمان‌های مسکن مهر بوده‌اند. او با بیان اینکه پس از پایان امدادرسانی، بلافاصله تیم‌هایی برای برآورد دقیق‌تر از خسارت‌های مسکن مهر راهی این منطقه خواهند شد، ادامه می‌دهد: باید دید آیا لازم بوده چنین متراکم در شهرهای کم‌جمعیت در غرب کشور ساختمان بسازیم؟ چه لزومی داشته فرهنگ آپارتمان‌نشینی را تا این شهرها ادامه دهیم؟ وسعت زمین‌هایی که آنجا وجود دارد، بافت‌های فرسوده درون‌شهرها، همه و همه فرصتی برای ساختوساز صحیح بوده که هزینه‌های صرف‌شده در مسکن مهر، این فرصت‌ها را از بین برده است.
مسکن مهر در صدر اخبار ٢ دهه آینده
به گفته این مقام مسئول، آسیب‌های جدی در اثر زلزله به عدم رعایت مقررات ملی ساختمان برمی‌گردد و به‌همین‌دلیل، در سال‌های آتی مسائل دیگر فرهنگی و اجتماعی و سطح عمومی خدمات شهری نازل سبب می‌شود تا یکی، دو دهه آینده همواره مسکن مهر در صدر اخبار قرار گیرد. مظاهریان در واکنش به اینکه این کم‌کاری‌ها در ساخت مسکن مهر ناشی از عدم پرداخت بودجه کافی برای ساخت این پروژهها بوده، می‌گوید: کمبود بودجه نمی‌تواند توجیه خوبی برای این کم‌کاری‌ها باشد، زیرا مهندس و پیمان‌کاران موظف بودند مطابق قراردادهایی که داشتند مقررات ملی ساختمان را رعایت کنند. بنابراین این سخنان، بهانه قابل‌قبولی نیست.او در واکنش به ادعای مطروحه از سوی کانال تلگرامی دولت بهار متعلق به احمدی‌نژاد و یارانش درباره استحکام این بناها، می‌گوید: قضاوت اصلی را باید مردم داشته باشند. مردمی که گران‌ترین کالای زندگی‌شان مسکن است، حق دارند اگر دولت در ساختمان‌سازی دخالت می‌کند، این ساختمان ایمن باشد تا سرمایه‌هایشان به خطر نیفتد. آن مردم بهترین داوران هستند و باید قضاوت را برعهده ساکنانی گذاشت که این اتفاقات برای آنها افتاده است.معاون وزیر راهوشهرسازی با اعلام اینکه از امروز گروه‌ها اعزام خواهند شد و در هفته آینده درصد تخریب‌ها روشن می‌شود، در قیاس آسیب‌های ساختمان‌های مسکن مهر خراسان‌شمالی و کرمانشاه می‌گوید: در برآورد اولیه به نظر می‌رسد این خسارت زلزله اخیر در بخش شهری بالاتر از خسارتی است که در زلزله خراسان‌شمالی داشته‌ایم.
ساختمان‌های مسکن مهر قطعا ایراد داشته
مجید جودی، مدیرکل بازسازی بنیاد مسکن کشور، نیز در گفت‌وگو با «شرق» در واکنش به تخریب‌های صورت‌گرفته در مسکن مهر کرمانشاه می‌گوید: ساختمان‌های مسکن مهر قطعا ایراد داشته و به عقیده من ایراد کار به ساختوساز برمی‌گردد، اما باید خسارت‌ها را بررسی کرد تا مشخص شود، این تخریب جدی، ضعف در اجرا، ضعف در محاسبه و نقشه بوده یا چنین خسارتی در مقابل این زلزله طبیعی است، اما آنچه مسلم است در این منطقه، نزدیک به ٤٠هزار واحد مسکونی روستایی و ٢٠هزار واحد مسکونی شهری داریم که تحت‌تأثیر مستقیم زلزله قرار گرفته و آسیب به آنها وارد شده است. او البته یادآور می‌شود که بیان هر حرفی در این زمان، صرفا نمک‌پاشیدن به زخم مردمی است که با هزارویک آرزو در مسکن مهر زندگی می‌کنند.مدیرکل بازسازی بنیاد مسکن کشور همچنین در مورد اقداماتی که از سوی بنیاد مسکن در حال انجام است، می‌گوید: با توجه به اینکه هنوز ساعاتی از زلزله گذشته و زلزله بزرگ بوده و منطقه هم وسیع، اولویت اول امداد و نجات است. با‌وجودی‌که وظیفه بنیاد مسکن، بازسازی است، اما نجات جان مردم اولویت همه دستگاه‌های اجرائی است. به گفته او، اکنون از پنج استان بالغ بر ۵۰ اکیپ ماشین‌آلات سنگین وارد منطقه کرده و نسبت به بازگشایی معابر برای امداد و نجات وارد عمل شده‌ایم و بلافاصله بعد از اینکه عملیات امداد و نجات در یکی، دو روز آینده انجام شد، آواربرداری را آغاز می‌کنیم.جودی در واکنش به برآورد اولیه خسارت می‌افزاید: حدود ٥٠ کارشناس خبره هم برای ارزیابی خسارت وارد استان شده‌اند که پس از هماهنگی‌های اولیه، از امروز آغاز به ارزیابی می‌کنند.به گفته او، تا ٤٨ ساعت آینده، برآورد اولیه را ارائه می‌دهیم و آمار دقیق را هم تا یک هفته آینده اعلام خواهیم کرد.
ناچار شدیم برق مسکن مهر را قطع کنیم
درهمین‌حال محمد ابراهیم‌نژاد، مدیرکل بحران و پدافند غیرعامل شرکت توانیر، هم به مهر گفته: «مجبور شدیم برای برق‌رسانی به سایر بخش‌های سرپل ذهاب، برق مسکن مهر را به‌طور کامل قطع کنیم». به نظر می‌رسد با تخریب‌های گسترده صورت‌گرفته در مسکن مهر این منطقه، حتی دیگر بهانه‌ای برای برق‌رسانی باقی نماند.
شرق