اکنون مدیرعامل فرابورس از انجام معامله دو اختراع و یک طرح صنعتی به ارزش ۱۸میلیارد و ۷۵۰میلیون ریال طی یک ماه در بازار دارایی فکری ایران خبر داد و گفت: با انجام سه معامله جدید، ارزش معاملات این بازار به رقم ۵۱میلیارد و ۷۵۰میلیون ریال رسیده است. به‌گفته یک کارشناس اقتصادی معامله اختراعات ما را به عصر اقتصاد دانش‌بنیان وارد می‌کند که می‌تواند در توسعه اقتصادی کشور نقش مهمی ایفا کند.
تشکیل بازار دارایی فکری به‌عنوان یکی از بازارهای نوین مالی بهمنظور تنوع‌بخشی به ابزارهای مالی جدید و ضرورت نوآوری در این ابزارها و خدمات به‌عنوان اهداف استراتژیک در بازار سرمایه از سال۱۳۹۱ شکل گرفت و در اواخر سال۱۳۹۲ با تدوین مقررات بازار دارایی‌های فکری به‌طور رسمی فعالیت خود را در بازار سوم فرابورس آغاز کرد. در بدو راه‌اندازی این بازار کارگزاری سهم آشنا با دیدگاه و رویکرد توسعه‌ای خود اقدامات لازم را برای حضور در این بازار شروع کرده و توانست در روز ۲۸اردیبهشت سال ۹۳ به‌عنوان اولین نهاد مالی اولین عرضه در بازار دارایی‌های فکری در بازار سوم فرابورس ایران را انجام دهد. کارگزاری سهم آشنا به‌عنوان کارگزار پیشرو در زمینه بازار دارایی‌های فکری توانسته است با در اختیار داشتن بیش از ۶۰درصد از عرضه‌ها و همچنین بیشترین معاملات انجام‌شده در این بازار نقش بسزایی در راه‌اندازی آن داشته است. اگرچه در حال حاضر ایده‌ها و اختراعات در حوزه صنایع مختلف در فهرست پذیرش آن قرار گرفته‌اند، اما معامله در این بازار با کندی همراه است که البته فرابورس درصدد است تا نسبت به تسریع در روند معاملات این بورس راهکار‌های جدیدی را در نظر بگیرد. بر همین اساس کارگروهی متشکل از معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، سازمان بورس و اوراق بهادار، پارک فناوری پردیس و اداره‌کل مالکیت صنعتی در کنار فرابورس، به‌دنبال رفع مشکلات مربوط در این رابطه هستند تا بتوانند به توسعه هرچه بیشتر بازار ایده کمک کنند.
بازارهای دارایی فکری بین‌المللی
حقوق مالکیت فکری قابل معامله در سایر کشورها عبارتند از طرح‌های فناورانه‌ای که با هدف توسعه محصول یا دانش فنی مطرح می‌‌شوند و ضروری است تا این‌‌گونه طرح‌ها، دارای یک نمونه اولیه، ماکت، مدل و یا نتایج حاصل از اجرای آزمایشی در حوزه مربوطه باشند. طرح‌های نیمه‌صنعتی علاوه بر ویژگی‌های مذکور، باید دارای توجیه فنی و اقتصادی نیز بوده و تاییدیه‌های معتبر و مستندات لازم را دارا باشند.
پذیرش صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه
بازار دارایی فکری فرابورس که از آن با عنوان «بورس ایده» نیز یاد میشود، بهمنظور استفاده از ظرفیت‌های علمی در جهت پاسخگویی به نیاز بخش‌های صنعت،کشاورزی و خدمات و در راستای اجرای قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران و در جهت حمایت از حقوق فکری، معنوی و مادی اختراعات و طرح‌های مالکیت صنعتی شکل گرفت. حضور دارندگان حقوق مالکیت فکری در بازار دارایی‌های فکری از یک سو می‌تواند ترتیبات لازم جهت تامین منابع مالی لازم برای تجاری‌سازی و عملیاتی‌کردن اختراعات و طرح‌ها را فراهم آورده و از سوی دیگر پاسخگوی نیازهای صنایعی باشد که به‌صورت بالقوه به این اختراعات و طرح‌ها نیاز دارند. در همین رابطه مدیرعامل فرابورس ایران خبر داده است: تاکنون شش اختراع و دو طرح صنعتی در این بازار مورد معامله قرار گرفته که شش مورد به روش انتقال قطعی مالکیت و دو مورد نیز به روش اعطای مجوز بهره‌برداری معامله شده‌اند. به‌گزارش مهر، امیر هامونی با بیان اینکه تاکنون ۲۰ صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه درخواست تاسیس خود را ارائه کرده‌اند، به پذیرهنویسی سه صندوق VC به ارزش ۱۲۰میلیارد تومان اشاره کرد و افزود: از طریق پذیرهنویسی این صندوق‌‌ها بخشی از منابع مالی برای سرمایه‌گذاری در حوزه دانش‌بنیان جذب شده است. او با اعلام اینکه یک صندوق VC با سرمایه ۱۰میلیارد تومان در شرف پذیرهنویسی است، از دریافت موافقت اصولی هفت صندوق جسورانه با سرمایه ۱۷۰میلیارد تومان خبر داد و تصریح کرد: صندوق جسورانه دانشگاه تهران یکی از این هفت صندوق است که در شرف پذیرهنویسی قرار دارد. مدیرعامل فرابورس در ادامه به تفاهمنامه همکاری میان فرابورس ایران و پارک علم و فناوری دانشگاه تهران که به‌تازگی با حضور رئیس دانشگاه تهران و رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار امضا شد، اشاره کرد و گفت: امضای تفاهمنامه با نخستین و بزرگ‌ترین پارک دانشگاهی کشور به‌طور قطع نقطه‌عطفی در مسیر فعالیت‌های بازار دارایی فکری خواهد بود. هامونی در مورد دستاوردهای این تفاهمنامه اظهار داشت: در بحث تفاهمنامه، مهم‌ترین محور موجود پذیرش شرکت‌های دانش‌بنیان پارک علم و فناوری دانشگاه تهران در تابلو دانش‌بنیان در فرابورس است و همکاری بین پارک و فرابورس به سازی محصولات فناورانه و گسترش و رونق بازار دارایی فکری می‌‌انجامد. او با بیان اینکه بازار دارایی فکری، بستری برای ارتباط مستقیم بین تولید علم و صنعت ایجاد کرد تا از این رهگذر مبتکران بتوانند در فضایی شفاف و رقابتی، دارایی فکری خود را که نشات‌گرفته از دانش و تفکر آنهاست، طی سازوکارهای شفاف در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهند، افزود: در همین راستا و بهمنظور تقویت ارتباطات دوسویه میان مخترعان و صاحبان سرمایه، هر‌ساله چندین فستیوال بازار دارایی فکری با همکاری فرابورس ایران برای تعامل هرچه بیشتر میان صاحبان نوآوری و فناوری با سرمایه‌گذاران و صنعتگران در حوزه‌های تخصصی متعدد برگزار میشود. او همچنین، از انجام معامله دو اختراع و یک طرح صنعتی به ارزش ۱۸میلیارد و ۷۵۰میلیون ریال طی یک ماه در بازار دارایی فکری ایران خبر داد و گفت: با انجام سه معامله جدید، ارزش معاملات این بازار به رقم ۵۱میلیارد و ۷۵۰میلیون ریال رسیده است. مدیرعامل فرابورس، با بیان اینکه با قطعیت این معامله‌ها و افزوده شدن طرح‌ها و اختراعات متنوع به فهرست عرضه‌های بازار دارایی فکری، اهداف ترسیم‌شده برای این بازار در مسیر تحقق بیشتر قرار گرفته است، افزود: یکی از اهداف از راه‌اندازی بازار دارایی فکری، هدایت اختراعات و طرح‌های صنعتی به یک کانال مشخص، بهمنظور تجاری‌سازی آنها بود. او تصریح کرد: فروش قطعی این سه طرح صنعتی که یکی از آنها به ارزش معاملاتی سه‌میلیارد ریال، دومی به ارزش هفت‌میلیارد ریال و طرح سوم به ارزش هشت‌میلیارد و ۷۵۰ میلیون ریال بود، در بازار دارایی فکری فرابورس ایران در بازه زمانی ۲۶ مهر تا پایان آبان رقم خورده که ارزش مبالاتی این سه معامله در مجموع معادل ۱۸میلیارد و ۷۵۰میلیون ریال است.
بورس ایده، زمینه‌ساز توسعه اقتصادی
یک کارشناس اقتصادی با بیان اینکه اکنون بحثی تحت عنوان فروش مالکیت فکری در دنیا بسیار توسعه یافته که از اهمیت وافری برخوردار است، در گفت‌و‌گو با «آرمان» می‌گوید: در عصر اقتصاد دانش‌بنیان شاهد مبادله کالایی نخواهیم بود، در همین راستا در دنیا مفهومی تحت عنوان تجارت یا فروش مالکیت فکری شکل گرفته است. وحید شقاقی شهری می‌افزاید: منظور از مالکیت فکری این است که اگر محققی ایده‌ای یا اختراعی دارد، بتواند آن را بفروشد، ولی باید توجه داشت که دیگر ماهیت کالایی وجود ندارد. این درحالی است که در اقتصاد صنعتی یا در عصر صنعت، مبادلات به‌صورت کالایی انجام می‌شدند و به‌عبارتی ما پول می‌دادیم و کالا می‌خریدیم، ولی در اقتصاد دانش‌بنیان در کنار مبادلات کالا، مبادلات و تجارت ایده و تجارت مبتنی بر مالکیت فکری توسعه پیدا می‌کند، که به‌طور مثال اگر فردی ایده‌ای ابداع کند یا اختراعی دارد، بتواند آن را ارزشگذاری کند و بفروشد. درواقع، خریدار، ایده و اختراع آن را تبدیل به کالا می‌کند. او ادامه می‌دهد: این مساله در دنیا بسیار رایج شده و در اقتصاد ایران هم دو سه سالی است که بحث فروش حق مالکیت فکری مطرح شده است. در بحث حق فروش مالکیت فکری قرار بود مکانیزمی راه‌اندازی شود که این ایده‌ها، اختراعات و نوآوری‌ها بتوانند در یک بازار مبتنی بر عرضه و تقاضا ارزشگذاری شوند و درنهایت، مشتری آن را خریداری کند. این کارشناس اقتصادی می‌گوید: این موضوع وارد بازار سرمایه و فرابورس شده است، به‌عبارتی بازاری شکل گرفته که مبدعان، مخترعان و ایده‌پروران می‌توانند ایده‌های خود را ثبت و سپس در بازار فرابورس عرضه کنند و از این طریق مشتری‌یابی صورت گیرد. طبیعتا چون از این طریق ما وارد عصر اقتصاد دانش‌بنیان می‌شویم، این امر به توسعه اقتصاد کشور ما کمک خواهد کرد.
آرمان