هزینه‌های زندگی در کلانشهرها تا حدی افزایش پیدا کرده که بنا به اذعان مدیرکل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری، در شهر تهران «اتاق نشینی» در حال رواج یافتن است.
تراکم جمعیتی، نبود شغل مناسب، بالا بودن هزینه‌های معیشتی و هزینه‌های مسکن باعث ایجاد پدیده‌ای جدید در کلانشهرها شده است. بنا به گفته نریمان مصطفایی ـ مدیرکل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری ـ «در شهر تهران، اتاق نشینی رواج پیدا می کند. در واقع اسکان نایابی رخ می دهد و اقشاری در جامعه داریم که بنا به دلایلی حتی نمی‌توانند واحد مسکونی رو به نزول هم پیدا کنند تا ساکن شوند.»
از سوی دیگر بالغ بر ۱۹ میلیون بدمسکن در کشور وجود دارد که از این تعداد ۱۱ میلیون نفر حاشیه نشین هستند. این اقشار غالبا به دلیل توسعه ناتوازن و مشکلات ناشی از فقر در حاشیه شهرها و سکونتگاههای غیررسمی زندگی می کنند. بر اساس آمار، جمعیت حاشیه نشین از ۴.۵ میلیون نفر در دولت اصلاحات به ۱۰ تا ۱۱ میلیون نفر در پایان دولتهای نهم و دهم رسیده است.
دولت تدبیر و امید در شهریورماه سال ۱۳۹۳ سند ملی بازآفرینی شهری را به تصویب رساند. بر اساس این سند، ستاد بازآفرینی شهری شکل گرفت و متعاقب آن، جلسه‌های ستاد در تهران با حضور وزیر راه و شهرسازی و نمایندگان بیش از ١٩ دستگاه اجرایی و همچنین در تمام استان‌ها با حضور استاندار و یا معاون وی و نمایندگان همین ١٩ دستگاه و به همین ترتیب در تمام شهرستان‌ها تشکیل شد.
مدیر کل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری شرکت عمران و بهسازی شهری ایران حاشیه نشینی را مولود فقر شهری و توسعه نامتوازن شهرها دانست و گفت: وقتی برنامه آمایش نداریم یعنی توسعه فعالیت ها و جمعیت بر ساختار مناسب نیست، لذا طبیعی است اگر برنامه ریزی نباشد در یک گروهی از ساکنین که جزو فقرا و گروه‌های کم درآمد هستند در جای رسمی شهر نمی‌توانند ساکن شوند و لذا به دلیل شرایط ویژه ای که دارند در یکسری از مناطقی که از نظر قیمت، ساختار مناسب است سکنی می گزینند.
نریمان مصطفایی با بیان اینکه در حاشیه شهرها یکسری چالش‌های اجتماعی، اقتصادی، زیستی وجود دارد، تصریح کرد: طبیعی است در جاهایی که برنامه ریزی شده نباشد یکسری مسایل و مشکلات را هم با خودش به همراه می‌آورد.
مدیر کل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری وزارت راه و شهرسازی در رابطه با مشکلات ساکنان این مناطق گفت: در گذشته اغلب ساکنان مناطق حاشیه نشین، فقرای روستاها بودند، ولی الان بحث جمعیتی تغییر رویه داده و از دهه ۸۰ به بعد اکثر مهاجران، تهیدست شهری به این مناطق ورود می کنند. این افراد قادر به تهیه مسکن در شهر نیستند و در این مناطق سکنی می گزینند.
وی با اشاره به عنوان ساکنان حاشیه نشین کلانشهرها گفت: در گذشته فکر می‌کردند در حاشیه شهر جرم و جنایت اتفاق می‌افتد، لذا این حالت تخریبی داشت. اما در حال حاضر باتوجه به روندی که در شهرها طی شده یک زمانی اسکان غیر رسمی نامیده شد. به تدریج این اصطلاح را هم تغییر می‌دهیم چرا که هر کدام از این واژه‌ها اغتشاش مفهومی ایجاد می‌کند. واژه‌ای که مناسب دیده‌ایم تا بار منفی هم نداشته باشد «محلات هدف بهسازی و نوسازی و توانمندسازی» نام نهاده‌ایم.
مصطفایی تاکید کرد: به دنبال مقاوم سازی و ارتقای این مسکن‌ها هستیم، معتقدم باید شرایط را برای افراد منعطف کنیم تا زمانیکه شرایط را منعطف نکنید این مسئله ادامه پیدا خواهد کرد. فعلا مسکن هایی که ساخته شده مد نظر ما است.
مدیر کل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری با اشاره به اینکه در شهر تهران اتاق نشینی در حال رواج است، متذکر شد: در واقع اسکان نایابی در حال رخ دادن است و اقشاری در جامعه داریم که بنا به دلایلی حتی نمی‌توانند واحد مسکونی رو به نزول هم پیدا کنند تا ساکن شوند.
وی به عمده‌ترین مشکلات ناشی از حاشیه نشینی اشاره کرد و گفت: در شهرستان بهارستان یکی از مشکلات ما تراکم جمعیتی است و مشکل دیگر این است که در روستاها نظارت نیست و می بینیم هفت یا هشت طبقه غیر اصولی ساخته می شود و یکباره با اتفاقی ساختمان ریزش می کند، لذا تراکم بالای جمعیتی و مقاوم نبودن مسکن و مسایل اجتماعی، مسایل بهداشتی و بیمای های مسری بر مشکلات این مناطق دامن می زند.
مدیر کل دفتر ستاد ملی بازآفرینی شهری وزارت راه و شهرسازی یادآور شد: در این محلات تغییر نسل اتفاق افتاده و باید به این مسئله توجه کنیم دیگر نسل های سه و چهار نمی توانند همانند پدران خود زندگی کنند و وجود تبعیض را درک کنند و باید حتی‌الامکان به دنبال رفع تبعیض‌ها و نیازهای نسل های جدید باشیم.
مصطفایی با بیان اینکه برای رفع این مشکلات باید یک اجماع کلی صورت بگیرد و مدیریت هماهنگ داشته باشیم، گفت: خوشبختانه در دولت تدبیر و امید آمده‌ایم کل دخیلان این کار را شناسایی کردیم، در حالت کلی در این فضا ۳۲ دستگاه درگیر هستند، ما باید اینها را شبکه ببینیم و هرکسی بیاید نقش خودش را انجام دهد.
ایسنا