به دنبال ارائه لایحه بودجه سال 97 گمانه‌زنی‌ها در مورد چند تصمیم اساسی بیشتر شد. در حالی که افزایش سه برابری عوارض خروج، موجی از واکنش‌ها را بر انگیخته بود، چند مبحث اساسی‌تر هم مطرح شد. گرانی بنزین و قطع یارانه‌ها مهم‌ترین موضوعاتی است که می‌تواند تغییرات اقتصادی عمیقی در ایران به وجود بیاورد.
گرانی بنزین و گازوئیل
پایگاه اطلاع‌رسانی دولت اعلام کرد: بر اساس بودجه ۹۷ قیمت بنزین لیتری ۱۵۰۰ و گازوئیل ۴۰۰ تومان می‌شود. این خبر که روز گذشته از جانب رسانه‌های مختلف بازنشر شد، اغلب این معنا را برای شهروندان داشت: بنزین و گازوئیل رسما گران می‌شود. این گرانی در حالی اتفاق می‌افتد که پیش از این مباحث مختلفی درباره گرانی بنزین مطرح شده بود. از زمان تک نرخی شدن قیمت بنزین، قیمت هر لیتر آن 1000 تومان بوده است، اما همواره گمانه‌زنی‌هایی در مورد گرانی آن مطرح شده است. روز گذشته پایگاه اطلاع‌رسانی دولت گزارش داد: بیکاری یکی از چالش‌های اساسی کشور است و این مساله در صورت کم‌توجهی به مهم‌ترین معضل اجتماعی و اقتصادی کشور در آینده‌ای نه‌چندان دور تبدیل می‌شود. دولت یازدهم با وجود مشکلات زیاد بنگاه‌های اقتصادی و شرایط رکودی که در آن قرار داشت توانست سالانه و به‌صورت متوسط ۷۰۰هزار شغل ایجاد کند؛ با وجود این، با توجه به اینکه با انباشت بیکاری از سال‌های قبل مواجه بودیم نرخ بیکاری تک‌رقمی نشد، بر این اساس دولت دوازدهم تلاش دارد تا با اتخاذ راهکارهای اساسی بیکاری را کاهش دهد و برای این مساله با توجه به کمبودهای مالی دولت نیازمند منابع است. اگرچه دولت تاکید دارد که به‌دنبال اشتغال‌زایی از طریق پول‌پاشی نیست و برنامه‌های مختلفی برای اشتغال‌زایی در نظر دارد. یکی از برنامه‌های دولت برای تامین منابع برای اشتغال‌زایی در بودجه سال ۹۷ افزایش قیمت بنزین و گازوئیل است. اما دلیل اصلی اتخاذ این تصمیم چیست؟ در لایحه بودجه ۹۷ راهکار تامین منابع برای اشتغال‌زایی افزایش قیمت بنزین و گازوئیل عنوان شده است و مهم‌ترین دلیل آن رسیدن قیمت بنزین و گازوئیل به‌قیمت فوب خلیج فارس است. در حال حاضر شکاف زیادی بین قیمت سوخت در کشورمان با کشورهای اطراف وجود دارد، به‌عنوان نمونه در حالی که قیمت گازوئیل در ایران ۳۰۰ تومان است این قیمت در بسیاری از کشورهای اطراف ۶۰۰۰ تومان است واین مساله زمینه را برای افزایش قاچاق و مشکلات این‌چنینی فراهم کرده است. در واقع به دولت این اجازه داده شده تا از محل افزایش قیمت سوخت درآمدزایی کند. بر اساس بودجه ۹۷ قیمت بنزین لیتری ۱۵۰۰ و گازوئیل ۴۰۰ تومان می‌شود و البته دولت در اجرای آن مختار است و هنوز زمان آن مشخص نیست. این لایحه در صورت موافقت مجلس ۱۷هزارمیلیارد تومان درآمد برای دولت دارد و برنامه‌ریزی شده تا این منابع صرف اشتغال‌زایی شود. محمدرضا پور ابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی در واکنش به گزارش منتشره درباره افزایش قیمت بنزین و گازوئیل، گفت: مجلس با هرگونه افزایش قیمت حامل‌های انرژی که منجر به افزایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم شود، مخالف است.
قطع یارانه‌ها
گرانی بنزین تنها خبر مهم دیروز نبود. آن‌طور که برخی منابع خبری اعلام کرده‌اند و بر اساس گزارش‌های منتشر شده یارانه نقدی 34میلیون نفر نیز قطع خواهد شد. ایسنا در این باره نوشت: تبصره هدفمندی یارانه به‌طور حتم یکی از پر بحث‌ترین تبصره‌های لایحه بودجه سال آینده است. به هرحال تعیین منابع و تغییر رویه‌ای که در تدوین آن وجود داشت با سوالات و شبهاتی همراه شده است. منابع ناشی از اصلاح قیمت حامل‌های انرژی که به سازمان هدفمندی می‌رود، ۳۷هزارمیلیارد تومان تعیین شده که نشان از کاهش ۱۰هزار میلیاردی نسبت به سال جاری دارد. از این رقم ۲۳هزارمیلیارد تومان برای پرداخت یارانه‌های نقدی تعیین شده است که نسبت به سال جاری و دوره‌های قبل به‌طور قابل توجهی کاهش دارد، چرا که در حال حاضر برای حدود ۷۷میلیون نفر رقمی نزدیک به ۴۲ هزارمیلیارد تومان پرداخت نقدی در سال انجام می‌شود. اگر قرار باشد دولت به تبصره‌ای که در لایحه بودجه سال آینده قرار داده عمل کند، باید نیمی از یارانه‌بگیران فعلی و حدود ۳۰میلیون نفر از آنها را به‌طور یکجا حذف کند. در غیر این صورت منابع آن پاسخگوی هزینه‌های موجود نیست. در حالی که حذف ۳۰میلیون نفری و اعلام آن در رسانه‌ها بعد از ارائه لایحه بودجه حاشیه‌ساز شد، نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه در مقابل تایید این خبر مقاومت کرد و رویکرد خود را به سمت پرداخت یارانه به نیازمندان برد تا اینکه بخواهد اعلام کند با منابع موجود باید حدود ۳۰میلیون نفر یارانه‌بگیر حذف شود، اما آنچه پایگاه اطلاع‌رسانی دولت منتشر کرده مهر تاییدی بر این پیشبینی است. بنابر توضیحاتی که از سوی دولت اعلام شده است بر اساس لایحه بودجه ۱۳۹۷ برآوردها نشان می‌دهد منابع حاصل از حذف غیرنیازمندان از یارانه سال آینده ۱۸هزار و ۸۰۰میلیارد تومان است و در این حالت حدود ۳۴میلیون نفر از دریافت یارانه حذف و مابقی که حدود ۴۲میلیون نفر هستند، باقی می‌مانند. با این توضیح که منابع حاصل از حذف یارانه نقدی ثروتمندان قرار است به فقرا و بهداشت عمومی اختصاص پیدا کند. این در حالی است که در حال حاضر طرح تحول سلامت به عنوان مهم‌ترین طرح اجتماعی و رفاهی دولت با مشکلات کمبود منابع رو به رو است و بر این اساس برنامه‌ریزی شده تا منابع حاصل، صرف بهداشت و سلامت مردم شود. با این حال اخیرا نمایندگان نسبت به موج حذف ۳۰ میلیونی انتقاداتی داشته‌اند و رئیس سازمان برنامه و بودجه احتمال بازنگری را مطرح کرده است.
آرمان