ضرورت جلوگیری از انحصار طلبی در بازار سنگ آهنفلزات و معادن 

موضوع اختلاف تولیدکنندگان سنگ آهن و فولادی‌ها بحثی قدیمی است که سال‌ها در مجامع مختلف معدنی کشور مطرح شده است، در حالیکه کارخانه‌های فولاد به سنگ آهنی‌ها بابت صادرات محصولاتشان به خارج از کشور اعتراض دارند، سنگ آهنی‌ها می‌گویند به دلیل اینکه فولادی‌ها بدهی‌های خود را با تأخیر طولانی مدت می‌پردازند، مجبور به صادرات هستیم.

در این میان دولت همیشه نقش میانجی داشته که به نظر می‌رسد در بیشتر مواقع هم کفه ترازویش به سمت فولادی‌ها سنگین‌تر بوده است، تا جایی‌که در بودجه 97، تعرفه 15 درصدی برای صادرات سنگ آهن پیشنهاد شده که این موضوع صدای تولیدکنندگان این ماده معدنی را حسابی درآورده است.

با ایجاد انحصار در بازار مخالفیم

قدیر قیافه عضو هیأت مدیره انجمن سنگ آهن ایران اظهار کرد: به طور حتم هرگونه عوارض ممنوعیت و محدودیت در هر نوع کالای صادراتی مخالف هستیم. وی در ادامه افزود: خام فروشی معدنی همچون نفت خام، مفهومی دیگر غیر از صادرات سنگ آهن دارد، اما همکاران ما در تولید سنگ آهن ماده معدنی با ناخالصی 10 تا 15 درصد را به خلوص 50 تا 65 درصد می رسانند و این خود یک فرآیند فرآوری محسوب می‌شود که مواد اضافی سنگ آهن را از آن جدا کرده و عیار سنگ آهن را بالا می‌برد.

قیافه تصریح کرد: هدف دولت از افزایش تعرفه صادرات سنگ آهن این بود که سرمایه‌گذاران به دنبال ساخت واحدهای فرآوری بروند، اما باید توجه داشت بخش زیادی از محصولات سنگ آهن امروز به صورت کنستانتره صادر می‌شود. وی اضافه کرد: نکته دیگر این است به تعدادی از افراد در بخش خصوصی پروانه بهره‌برداری از معادن داده شده است تا سنگ آهن را اکتشاف و استخراج کنند، بنابراین وظیفه آن‌ها تولید فولاد نیست.

این تولید کننده سنگ آهن معتقد است: باید قیمت سنگ آهن مطابق قیمت جهانی با حدود 5 درصد تخفیف برای مصرف کنندگان داخلی تعیین شود تا در این میان حق هر دو طرف محفوظ بماند. وی تأکید کرد: بسیاری از واحدهای صنعتی در حوزه سنگ آهن مبالغ بسیار هنگفتی را از فولادی ها طلبکارند و حتی بعد از گذشت دو سال نتوانسته اند پول خود را دریافت کنند،در حالیکه باید حقوق کارگران، مالیات و بیمه را بپردازند و در صورتی‌که نتوانند محصول خود را به خارج از کشور صادر کنند دچار مشکلات جدی شده و حتی به ورشکستگی می رسند.

قیافه اضافه کرد: دولت می خواهد توازن را با فشار روی سنگ آهن تأمین کند؛ یعنی از سود سنگ آهنی‌ها کاهش داده و رانتی به مصرف کننده سنگ آهن بدهد، در واقع دولت اجازه ندارد به نفع یک گروه در بازار انحصار ایجاد کند. وی با مطرح کردن این پرسش که با وضعیت کنونی چگونه واحدهای سنگ آهنی می تواند توسعه پیدا کند،گفت: بسیاری از واحدهای معدنی همچون چادرملو و گلگهر از محل درآمدهای حاصل از صادرات نسبت به ایجاد واحدهای جدید اقدام می‌کنند و در صورت قطع درآمد صادراتی این واحدهای معدنی مهم کشور نیز متوقف خواهد شد. عضو هیأت مدیره انجمن تولیدکنندگان سنگ آهن در خاتمه گفت: اگر بازار داخلی فراهم باشد دیگر نیازی به صادرات نداریم و ارزش افزوده بیشتری نیز در داخل کشور باقی خواهد ماند.

تعرفه 15 درصدی برای صادرات سنگ آهن منصفانه نیست

علیرضا سیاسی‌راد دبیر انجمن سنگ آهن ایران اظهار کرد:  بعد از بحران افت قیمت در سال 1994، یک گرایش عمومی طبیعی از سمت فعالان سنگ آهن به وجود آمد و آنها به سمت سرمایه‌گذاری در تولید مراحل بالاتر همچون کنستانتره و گندله حرکت کردند که در نتیجه در حوزه تأمین سنگ آهن، دچار مشکل شدیم.

وی ابراز کرد: پیش بینی ما این بود؛ در صورتیکه دولت سرمایه‌گذاری موثری در بخش سنگ‌آهن انجام دهد، طی چند سال آینده مشکل تأمین سنگ آهن حل شود. سیاسی‌راد ادامه داد: اما متاسفانه دولت در چهار سال گذشته، راهکار فشار بر تولیدکننده سنگ آهن را در پیش گرفت و همین موضوع موجب افت سرمایه‌گذاری در این حلقه اول زنجیره فولاد شد. اکنون اعضای انجمن سنگ آهن امیدوارند که نگرش دولت در آینده تغییر کرده و رویکرد بهتری نسبت به سنگ‌آهنی‌ها اعمال کند.

دبیر انجمن سنگ آهن ایران یادآور شد: از اواسط سال 80، سرمایه‌گذاری در بخش سنگ آهن افزایش پیدا کرد، زیرا حاشیه سود خوبی برای بخش خصوصی داشت ولی اکنون به دلیل ریسک بالا و طرح مجدد عوارض بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاران کنستانتره‌ و گندله‌ و حتی فولاد از سرمایه‌گذاری در حوزه سنگ آهن اجتناب می‌کنند. وی با اشاره به تعیین تعرفه 15 درصدی برای خروج سنگ آهن در بودجه 97 تاکید کرد: روند صادرات سنگ آهن در چهار سال گذشته نزولی بوده، به طوری که از 24 میلیون تن در سال 92، به 7 میلیون تن در سال 96 رسیده و این به دلیل افزایش مصرف داخلی و کاهش قیمت جهانی بوده است.

سیاسی‌راد اضافه کرد: در صورتیکه دولت تعرفه 15 درصدی برای سنگ‌آهن تعیین نکند، کاهش صادرات این محصول تا چند سال آینده خود بخود اتفاق می‌افتد، زیرا تا وقتی مشتری داخلی هست، انگیزه‌ای برای صادرات نداریم. این فعال حوزه تولید سنگ آهن کشور معتقد است؛ در صورتیکه دولت در پروسه فروش بازار و صادرات سنگ آهن دخالت نکند ، قیمت سنگ‌آهن به طور طبیعی توسط بازار تعیین شده و صادرات در آینده‌ای نزدیک به صفر خواهد رسید.

وی با بیان اینکه افزایش تعرفه سنگ آهن موجب کاهش قدرت چانه‌زنی تولیدکنندگان این محصول در معامله با فولادی‌ها می‌‌شود، گفت: در نتیجه، دخالت تعرفه‌ای دولت بر قیمت بازار داخل تأثیر گذاشته و از ارزش سنگ آهن در داخل می‌کاهد. سیاسی‌راد بیان کرد: دریافت تعرفه از صادرات سنگ آهن درخواست تعدادی از شرکت‌های خصولتی‌ تولیدکننده فولاد است که بهره‌وری پایینی دارند و به این وسیله می‌خواهند قیمت سنگ آهن را به نفع خود کاهش دهند.

دبیر انجمن سنگ آهن ایران اضافه کرد: بهره‌وری پایین و بدهی بالای برخی کارخانه‌های تولید فولاد در اثر مشکلاتی است که سوء مدیریت برای آنان به وجود آورده و سنگ آهنی‌ها نباید تاوان این مشکلات را بدهند. وی ادامه داد: اکنون شرایط ورود سرمایه به حوزه سنگ آهن بهتر شده است، اما از زمانیکه بحث تعرفه 15 درصدی مطرح شد، برخی شرکت‌ها به فکر خروج سرمایه‌ خود از مدار تولید سنگ آهن افتادند.

سیاسی‌راد تاکید کرد: در حوزه اکتشاف سنگ آهن باید کارهای جدی‌تر صورت گیرد، زیرا به طور اساسی عمق اکتشافات در ایران بالا نیست و حتی می‌توان اکتشافات عمیق‌تری در معادن کوچک کنونی انجام داد. وی اضافه کرد: با توجه به افق 1404 که ظرفیت 55 میلیون تنی را برای فولاد هدف‌گذاری کرده است، نیاز به تولید 160 میلیون تن سنگ آهن وجود دارد که اکنون از این مقدار 60 میلیون تن آن در داخل تولید می‌شود.

دبیر انجمن سنگ آهن ایران گفت: این موضوع اهمیت اکتشاف و خرید دستگاه‌های جدید را نشان می‌‌دهد و ایمیدرو فعالیت‌های خوبی در این زمینه در سال‌های گذشته صورت داده است، اما قدرت این سازمان در حدی نیست که بتواند به تنهایی همه مشکلات را برطرف کند و به طور حتم اختصاص مشوق‌هایی برای حضور بخش خصوصی در این حوزه کارگشای حل مشکلات است.پبه گفته وی؛ با وجود شرایط کنونی در حوزه تولید سنگ آهن و افزایش فولادسازی کشور، شاید تا چند سال آینده مجبور به واردات سنگ آهن از خارج شویم.

وی در خاتمه گفت: باتوجه به اینکه به ایران جزء 10 کشور اول دنیا در تولید سنگ آهن است، توجه مسئولان به این حوزه نویدبخش آینده‌ای روشن در صنعت تولید فولاد کشور خواهد بود.

سنگ آهنی‌ها زاویه دید خود را تغییر دهند

منصور یزدی‌زاده مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران  اظهار کرد: بحث تعرفه در همه جای دنیا در جهت حمایت از تولید داخلی و مانعی برای واردات و یا صادرات ضربه زننده به آن است. وی با بیان اینکه در جهت صادرات فقط منابع داخلی و ایجاد ارزش افزوده فراخور شرایط مختلف این تعرفه ها نوسان دارد، افزود: برای رسیدن به افق 1404 در زنجیره فولاد در زمینه هایی مانند سنگ آهن دچار کمبود هستیم و باید در بخش اکتشاف، سرمایه گذاری بیشتری شود.

این مقام مسئول تاکید کرد: سنگ آهن در حوزه گندله و کنستانتره کمبود زیادی دارد، تولیدکنندگان سنگ آهن توجهی به منافع ملی ندارند و باید این راه را مد نظر قرار دهند که تولیدکننده داخلی در اولویت است و در صورتیکه از محصول خود اضافه آوردند؛ می توانند آن را انبار کرده یا به خارج از کشور صادرات کنند. یزدی زاده معتقد است:در همه جاهای دیگر دنیا سعی می‌کنند زنجیره کامل فولاد را در داخل تامین کنند تا جاییکه برخی کشورها سهام معادن سنگ آهن کشور دیگری را خریداری می‌کنند اما این موضوع چند سال است که در کشور ما مورد بی توجهی قرار گرفته و تنها در 5 سال گذشته به تأمین زنجیره فولاد اهمیت داده شده است.

 وی اذعان کرد: اکنون که این بالانس انجام می شود، باید بخش های دیگر همچون سنگ آهن را مجاب کنیم که توسعه افقی داشته باشند، یعنی سنگ آهن را تبدیل به کنستانتره یا گندله کنیم تا بتوانیم در داخل اشتغال و ارزش افزوده بالاتری ایجاد کنیم. این مقام مسئول یادآور شد: اگر تولیدکنندگان سنگ آهن زاویه نگاه خود را اصلاح کرده و از بالا به موضوع نگاه کنند؛ متوجه خواهند شد واقعیت چیز دیگری است و مشتری داخلی در اولویت قرار دارد.

وی در خاتمه تاکید کرد: نتیجه این سیاست، این است که در آمد ملی و تولید ناخالص آن افزایش پیدا کرده و ما هرچه بیشتر بتوانیم به صنایع پایین دست فولاد توجه کنیم، صادرات و اشتغال و درآمد کشور افزایش پیدا خواهد کرد.

باشگاه خبرنگاران جوان