بیژن زنگنه درباره اختلاف گازی ایران و ترکمنستان، اظهار داشت: تهران و عشق آباد، شکایت‌هایی را به‌طور متقابل علیه یکدیگر دنبال می‌کنند. او افزود: آنها ادعا می‌کنند که مبلغ 5/1میلیارد دلار از ایران بابت صادرات گاز طلب دارند، اما ما معتقدیم این رقم درست نیست. وزیر نفت درباره شکایت‌های ایران نیز بیان داشت: ما معتقدیم قیمت آنها خیلی بالاست و باید کاهش یابد و حتی این شکایت‌ها نیز می‌بایست به دیوان داوری بین‌المللی ارجاع شود. زنگنه اضافه کرد: شکایت دیگر ما درباره کیفیت گاز تحویلی ترکمنستان نیز جزئی از شکایت متقابل در مقابل شکایت دریافت طلب ترکمنستان است. او درباره مبلغ خسارت ایران برای شکایت از شرکت ترکمنستانی نیز گفت: درباره رقم خسارت قصد نداریم اکنون صحبت شود، البته تا زمانی که رسما گزارش خود را برای شکایت مطرح کنیم. همچنین معاون وزیر نفت پیش از این درباره شرط ایران برای از سرگیری واردات گاز از ترکمنستان گفته بود: اگر ترکمنستان قیمت گاز را در آینده پایین بیاورد، از این کشور گاز می‌خریم، در صورت عدم موافقت عشق آباد با درخواست‌های ما، از اقدام این کشور در قطع گاز به دیوان داوری بین‌المللی شکایت خواهیم کرد. حمیدرضا عراقی تاکید کرده بود: اگر آنها درباره درخواست‌هایی که ما داریم، حاضر به مذاکره شده و آن را بپذیرند، به دیوان داوری نمی‌رویم اما اگر نپذیرند، موضوع به دیوان داوری ارجاع داده می‌شود. او درباره دریافت جریمه از ترکمنستان بابت قطع یکباره گاز در فصل زمستان نیز تصریح کرده بود: ما نظرات خود را در این باره مطرح کرده‌ایم. مدیرعامل شرکت ملی گاز درباره رقم جریمه گفته بود: رقم آن را فعلا نمی‌شود اعلام کرد. بر اساس این گزارش، اختلاف گازی ایران و ترکمنستان که از ابتدای سال 2017 میلادی با قطع صادرات گاز این کشور به ایران، به اوج خود رسید، پس از گذشت حدود یک سال، همچنان پابرجا مانده و با توجه به نتیجه بخش نبودن مذاکرات، به نظر می‌رسد در آینده نزدیک پرونده این اختلاف به دیوان داوری بین‌المللی ارجاع شود. ایران و ترکمنستان از اواخر سال 2016 میلادی وارد مناقشه گازی شدند که در نهایت در اول ژانویه سال 2017 (11 دی 1396) به قطع کامل صادرات گاز ترکمنستان به ایران به بهانه طلب گازی منجر شد. تهدید به قطع صادرات گاز به ایران، ابزاری است که در سال‌های گذشته، ترکمنستان بارها از آن بهره می‌گرفت و از طریق آن می‌توانست به ایران فشار آورده و مبلغ گاز صادراتی به ایران را افزایش دهد، اما در اول ژانویه سال 2017 سیر تحولات، طبق پیش‌بینی عشق آباد پیش نرفت و بدین ترتیب ایران نه از قطع گاز ترکمنستان دچار مشکل شد و نه به سراغ التماس به این دولت برای وصل دوباره گاز رفت. در واقع، در سال‌های گذشته با توجه به نیاز مناطق شمالی و شمال شرقی کشور به واردات گاز از ترکمنستان، تهران تلاش می‌کرد رضایت این کشور را برای تضمین تامین گاز این مناطق جلب کند، اما به پشتوانه افزایش تولید گاز در پارس جنوبی و تکمیل شبکه انتقال گاز کشور در دولت یازدهم، نیاز به واردات گاز به ترکمنستان برطرف شده بود، بنابراین پس از قطع گاز ترکمنستان از ابتدای سال 2017، ایران اعلام کرد که بازنده این ماجرا، ترکمنستان خواهد بود و ما نیاز اضطراری به گاز این کشور نداریم.
ماجرای طلب 5/1میلیارد دلاری ترکمنستان
ترکمنستان در حالی خواستار طلب 5/1 تا 8/1میلیارد دلاری از ایران بابت صادرات گاز در سال‌های 86 و 87 شده است که ایران آن را قبول نداشته و خواستار ارجاع موضوع به داوری بین‌المللی است. در دی ماه 1386 که سرمای زمستان به اوج خود رسید و بیش از 20 استان کشور با افت شدید دمای هوا و یخبندان مواجه شدند، ترکمنستان از این فرصت، سوءاستفاده و اعلام کرد که قیمت گاز صادراتی خود به ایران را 9 برابر بالا برده و از 40 دلار به ازای هر‌هزار متر مکعب به 360 دلار افزایش می‌دهد. دولت وقت ایران، به هر دلیلی در آن مقطع زمانی با این درخواست ترکمنستان موافقت می‌کند و بدین ترتیب بر اساس محاسبات ترکمن ها،طلبی حدود 5/1 تا 8/1میلیارد دلار به حساب ایران نوشته می‌شود. البته با گذشت زمان و پس از افت قیمت گاز در بازارهای جهانی، قیمت گاز صادراتی این کشور به ایران کاهش می‌یابد که همچنان ادامه دارد. زمانی که ایران آماده پرداخت بدهی گازی ترکمنستان می‌شود، تحریم‌ها شدت یافته و مراودات بانکی قطع می‌شود و بدین ترتیب روند پرداخت بدهی به این کشور بلاتکلیف باقی می‌ماند. پس از استقرار دولت یازدهم، ایران به صورت ماهانه اقدام به تسویه بدهی گازی خود به ترکمنستان کرده و بنابراین مبلغ دیگری به این طلب افزوده نمی‌شود. همچنین اخیرا وزیر نفت در مورد آخرین میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران گفت: صادرات نفت خام و میعانات گازی به روزانه دو‌میلیون و ۵۵۰هزار بشکه رسیده است. ظرفیت تولید ایران کمتر از چهار‌میلیون بشکه در روز و هدفگذاری 5/4میلیون بشکه تا پایان برنامه است. البته مذاکرات ادامه دارد و اگر به نتیجه برسد میزان تولید نفت افزایش خواهد یافت.
آرمان