کاهش سهم ارزشی و تعدادی چک‌های برگشتی در دی ماه

به گزارش ارانیکو به نقل  از روابط عمومی بانک مرکزی در دی ‌ماه سال ۱۳۹۶ درکل کشور بالغ بر ۹.۶ میلیون فقره چک به ارزشی حدود ۶۶۵ هزار میلیارد ریال مبادله گردید که از این تعداد، بالغ بر ۱.۴ میلیون فقره چک به ارزشی حدود ۱۲۹هزار میلیارد ریال برگشت داده شده است (جدول شماره ۱).

به این ترتیب در کل کشور ۱۴.۸ درصد از تعداد و ۱۹.۳ درصد از ارزش کل چک‌های مبادله‌ای‌دی‌ماه سال جاری را چک‌های برگشتی تشکیل می‌دهد که سهم ارزشی این چک‌ها نسبت به ماه قبل و نسبت به دی ‌ماه سال گذشته کاهش یافته است. سهم تعدادی چک‌های برگشتی نیز نسبت به ماه قبل کاهش و  نسبت به دی ماه سال گذشته افزایش داشته است(جدول شماره ۲).

در دی‌ماه سال ۱۳۹۶ درتهران حدود ۳.۵ میلیون فقره چک به ارزشی بالغ بر ۳۹۶ هزار میلیارد ریال مبادله گردید که از این تعداد، بالغ بر ۵۰۵ هزار فقره چک به ارزشی بالغ بر۶۶ هزار میلیارد ریال برگشت داده شده است (جدول شماره ۱).

به این ترتیب، ۱۴.۴ درصد از تعداد و ۱۶.۸ درصد از ارزش کل چک‌های مبادله‌ای دی ‌ماه سال جاری در تهران را چک‌های برگشتی تشکیل می‌دهد که سهم ارزشی این چک‌ها نسبت به ماه قبل و نسبت به دی‌ماه سال گذشته کاهش یافته است. سهم تعدادی چک‌های برگشتی نیز نسبت به ماه قبل کاهش و نسبت به دی ماه سال گذشته افزایش داشته است (جدول شماره ۲).

                            
بر طبق آمار موجود، بخش عمده‌ای از چک‌ها به دلیل فقدان یا کسری موجودی برگشت داده شده است، به‌طوری‌که در دی‌ماه سال جاری در کل کشور ۹۷.۱ درصد از تعداد و ۹۵.۲ درصد از ارزش کل چک‌های برگشتی به دلیل کسری یا فقدان موجودی بوده است.

در دی ماه سال جاری در استان تهران ۹۶.۴ درصد از تعداد و ۹۴.۰ درصد از ارزش کل چک های برگشتی به دلیل کسری یا فقدان موجودی بوده است( جدول شماره ۳).

علی‌رغم پیشرفت بانکداری الکترونیک در روش‌های نوین پرداخت چک به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم مبادلات همواره نقش خود را در تسویه حساب‌های خرد و کلان حفظ نموده است. اگر چه طی دو دهه اخیر به دلیل تداوم توسعه سامانه‌ها و تجهیزات پرداخت الکترونیکی، ابزارهای پرداخت الکترونیکی به ‌مرور زمان جایگزین ابزارهای پرداخت سنتی نظیر اسکناس و مسکوک شد. اما به دلیل اهمیت کارکرد و امتیاز چک و به‌خصوص جایگاه اعتباری چک در مبادلات کشور، این ابزار پرداخت هنوز هم از مهم‌ترین ابزارهای نظام پرداخت کشور محسوب می‌شود.

بانک مرکزی در راستای شفاف سازی و مقاوم‌سازی اقتصاد، علاوه بر تکمیل زیرساخت پردازش و پذیرش الکترونیکی چک، پیاده‌سازی کامل سامانه‌های نظارتی مرتبط نظیر سامانه چک برگشتی، سامانه مرکز کنترل و نظارت اعتباری (مکنا) و به‌خصوص سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دسته‌چک (صیاد) را با هدف ایجاد زمینه و امکان نظارت مؤثر بر سازوکار صدور دسته چک در دستور کار قرار داده است.

با رونمایی از سامانه صیاد عملا گام اجرایی برای پیاده‌سازی سامانه یکپارچه چک درکشور برداشته شد. با راه‌اندازی این سیستم، بانک مرکزی موفق به صدور چک‌های یکپارچه می‌شود و همچنین اطلاعات چک به‌صورت آنلاین در دسترس متقاضیان است که امکان شناسایی و اعتبارسنجی را فراهم می‌کند. این سیستم سبب منحصر به فرد بودن چک و آنلاین بودن آن، بدون در نظر گرفتن بانک صادر‌کننده می‌شود. سامانه‌ای که چهار هدف «ارتقای ضریب امنیتی و اعتباربخشی به برگه چک»، «استانداردسازی جانمایی مورد نوشتاری و کاهش عملیات تصدی‌گری»، «بررسی‌صلاحیت‌دارنده دسته‌چک از طریق سامانه‌های اعتبارسنجی بانک مرکزی» و«ایجاد شفافیت اطلاعاتی و جلوگیری از سوءاستفاده‌های ناشی از تبانی شعب در صدور دسته‌چک» را دنبال می‌کند.

انتظار می رود که با تکمیل و راه‌اندازی سامانه مزبور راهکاری برای کاهش چک‌های برگشتی ایجاد شود و سهم چک‌های برگشتی در نظام پرداخت کشور به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یابد.