اما به نظر می‌رسد فعالان و سیاست‌گذاران اقتصادی کشور در تحقق اهداف سیاست اقتصاد مقاومتی همچنان با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند. اقتصاد برون‌گرا بدون‌شک یکی از مؤثرترین راه‌حل‌ها در زمینه گسترش رفاه و اشتغال در هر جامعه‌ای است که با محورقراردادن صادرات، زمینه جذب سرمایه‌گذاری و توسعه اقتصادی را فراهم می‌کند. گزارش عملکرد تجارت خارجی کشور حاکی از کاهش هشت‌درصدی حجم (و دودرصدی ارزش) در صادرات غیرنفتی در هشت‌ماهه اول سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته است.
این در حالی است که کشورهای حوزه مشترک‌المنافع (شامل جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ازبکستان، بلاروس، تاجیکستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان و مولداوی به همراه دو کشور ناظر دیگر) همچنان در میان مهم‌ترین بازارهای هدف ایران قرار دارند و بر اساس گزارش سازمان توسعه تجارت، کشورهای ترکمنستان، جمهوری آذربایجان و تاجیکستان به ترتیب با واردات ٢٩٤، ٢٩٢ و ١٨١ میلیون دلاری در میان ٢٠ وارد‌کننده عمده از ایران هستند. با اینکه سهم ارزشی این سه کشور از کل صادرات ایران در این مدت ٢,٦ درصد بوده و میزان صادرات ایران به ﻛﺸﻮرهای ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﺸﺘﺮک‌اﻟﻤﻨﺎﻓﻊ در کل با کاهش حجمی ٣٠درصدی و ارزشی ٣.٦درصدی روبه‌رو بوده است، اما هنوز این امکان وجود دارد که با اقدام به‌موقع صاحبان صنایع و اتخاذ تصمیمات حمایتی از جانب سیاست‌گذاران دولتی گام‌های مهمی در جهت توسعه صادرات در کشورهای این حوزه برداشته شود.
مشاهدات و تحقیقات میدانی نگارنده حاکی از تمایل مصرف‌کنندگان کشورهای این حوزه به محصولات ایرانی است، اما نارسایی‌های موجود در زمینه معرفی و عرضه موجب شده که حجم صادرات محصولات ایرانی در این کشورها همچنان کم و دور از انتظار باشد. برای آگاهی از میزان علاقه خریداران به محصولات ایرانی کافی است سری به فروشگاه‌های معتبر در شهرهای مختلف این کشورها بزنید. با مراجعه به فروشگاه‌های بزرگ مشاهده خواهید کرد به‌رغم نبود تبلیغات و بسته‌بندی مناسب (که جایگاه محصولات ایرانی در قفسه‌های این فروشگاه‌ها را محدود کرده)؛ اما کالای ایرانی هنوز حرفی برای گفتن در مقابل رقبای دیگر خود دارد. این در شرایطی است که بسیاری از تولیدکنندگان ایرانی همچنان بر پایه اصول اقتصاد درون‌گرا فعالیت می‌کنند و با تصوری ناصحیح در قبال رقبا برنامه منسجمی جهت حضور در بازارهای منطقه‌ای ندارند. برای پی‌بردن به میزان محبوبیت کالاهای ایرانی در میان مصرف‌کنندگان کشورهای حوزه مشترک‌المنافع می‌توان به این نکته توجه کرد که این محصول اعتبار خود را از حنای ایرانی به عاریه گرفته، اما این محصول در نگاه اول، تولید کشور روسیه به نظر می‌رسد.
نقش آگهی‌های بازرگانی و بسته‌بندی مناسب در دنیای تجارت و ایجاد ارتباط نزدیک بین تولیدکننده و مصرف‌کننده بر همگان آشکار است، اما جای بسی تعجب و تأسف است که حتی تولیدکنندگان بزرگی مانند خودروسازان که در دهه گذشته حضور فعالی در این کشورها داشته‌اند، حداقل بهره را از این ابزار برده‌اند. در مورد بسته‌بندی هم توجه به این نکته ضروری است که بیشتر مصرف‌کنندگان در این کشورها با زبان‌های فارسی و انگلیسی آشنایی کمی دارند. بنابراین استفاده از ظرفیت زبانی کشورهای هدف به خصوص زبان روسی می‌تواند نقش مهمی در این راستا ایفا کند.
تغییر شیوه زندگی، تجارت و ارتباطات بر پایه نیازها و در چارچوب فناوری‌های نوین مسئله مهم دیگری است که نباید از نظر تولیدکنندگان و مسئولان مغفول بماند. در این میان ایجاد فروشگاه‌های مجازی ایرانیان تحت برند‌هایی مانند «ایران‌استور»، «ایران‌مال»، «ایران‌بازار» یا هر نام تجاری دیگری می‌تواند فرایند توسعه صادرات را تسریع کند.
در سال جاری با حمایت محمدجواد آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات شاهد حضور شرکت‌های استارت‌آپ ایرانی در نمایشگاه ارتباطات باکوتل در جمهوری آذربایجان بودیم. استعداد صاحبان جوان کسب‌وکارهای نوپا در عرصه‌های مختلف به خصوص حمل‌و‌نقل، لجستیک و ایجاد پلتفرم‌های بومی در جریان این رویداد مهم به‌وضوح خودنمایی می‌کرد و موجب بهت بسیاری از شرکت‌کنندگان شده بود، استعدادی که در کنار مدیریت جامع، برنامه‌ریزی و حمایت شایسته می‌تواند معجزه‌ای در تحقق ایده فروشگاه‌های آنلاین و عرضه محصولات ایرانی در کشورهای هدف خلق کند. به نظر می‌رسد صنایع بسته‌بندی و تبلیغات در کنار فروشگاه‌های آنلاین این توانایی را دارند که مانند سه شاهرگ حیاتی، خون در رگ تجارت خارجی ایران تزریق کنند، امری که نیازمند برنامه‌ریزی مدون، حمایت حاکمیتی و البته هوشیاری تولیدکنندگان داخلی است.
شرق